GS.TS. Nguyễn Vũ Quốc Huy cùng hành trình bền bỉ cống hiến

GS.TS Nguyễn Vũ Quốc Huy

Gần bốn thập kỷ cống hiến cho nghề y

“Điều may mắn là tứ thân phụ mẫu của tôi đều là các nhà giáo”, câu nói ấy của GS. Huy như một lời mở đầu nhẹ nhàng mà đầy ý nghĩa khi ông nhắc lại những ký ức tuổi thơ. Được sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống giáo dục, từ rất sớm, ông được đắm mình trong môi trường sư phạm, trong sự nghiêm cẩn của nghề dạy học và tinh thần mộ đạo tri thức.

Chính nền tảng ấy đã gieo vào lòng cậu bé Huy ngày đó một niềm tin rằng, nghề thầy giáo và nghề thầy thuốc tuy khác nhau nhưng gặp nhau ở điểm cốt lõi: phụng sự con người và tôn vinh giá trị nhân văn. Khi quyết định theo học ngành y gần bốn thập kỷ trước, ông mang theo khát vọng đưa tinh thần của nghề giáo - sự tận tâm, sự khai phóng tri thức và lòng yêu thương con người vào lĩnh vực y khoa.

Khát vọng ấy đã thành sự thật khi ông trở thành giảng viên của Trường Đại học Y khoa Huế lúc bấy giờ (nay là Trường Đại học Y - Dược, Đại học Huế) sau khi hoàn thành chương trình Bác sĩ Nội trú. Từ đó, ông bước vào hành trình mà ông vẫn gọi đơn giản là “được sống với những điều mình yêu”: vừa giảng dạy, vừa tham gia khám, chữa bệnh, đồng thời vừa có thể theo đuổi nghiên cứu khoa học.

Trong suốt những năm tháng ấy, sự điềm tĩnh, kỷ luật và tinh thần làm việc khoa học giúp ông cân bằng hợp lý giữa các nhiệm vụ, xác định ưu tiên công việc rõ ràng, phối hợp nhịp nhàng với đồng nghiệp và tận dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin để nâng cao hiệu suất. Nhưng trên hết là một trái tim luôn hướng về người bệnh, người học và tinh thần trách nhiệm sâu sắc với công việc chung.

Trong gần 40 năm làm nghề, ông không chỉ tiếp nhận tri thức mà còn học được những phương thức quản lý, quản trị đại học tiên tiến từ nhiều kênh khác nhau. Đó là nền tảng giúp ông có thể dung hòa ba vai trò: nhà giáo, thầy thuốc và nhà quản lý.

GS.TS Nguyễn Vũ Quốc Huy (người đầu tiên bên phải) vinh dự trong buổi gặp mặt đại diện các nhà giáo tiêu biểu nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì ngày 15/11. Ảnh: Thu Mai

Những công trình khoa học vì cộng đồng

Song song với giảng dạy và điều trị, nghiên cứu khoa học là lĩnh vực mà GS. Huy dành nhiều tâm huyết. Từ những năm 2006 đến 2018, ông và cộng sự triển khai cụm công trình: “Tối ưu hóa công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ ở vùng có nguồn lực hạn chế: từ nghiên cứu đến triển khai ứng dụng”. Công trình sau đó được Nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ năm 2021.

Cụm công trình gồm ba nhóm nghiên cứu lớn, đó là Ứng dụng kỹ thuật tiên tiến sàng lọc và can thiệp dự phòng tiền sản giật - sản giật; Nghiên cứu, đề xuất giải pháp cải thiện chăm sóc sức khỏe phụ nữ tại cộng đồng; Ứng dụng các phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn.

Tiền sản giật - một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong người mẹ tại Việt Nam, là trọng tâm của nhiều năm nghiên cứu của nhóm. Đề tài cấp Nhà nước đã giúp hình thành mô hình dự báo sớm trong thai kỳ và đánh giá hiệu quả của các biện pháp dự phòng khả thi trong điều kiện ở Việt Nam. Nhờ đó, chiến lược sàng lọc và dự phòng sớm đã được hình thành và áp dụng thường quy trên lâm sàng.

Nghiên cứu này không chỉ thay đổi cách tiếp cận trong quản lý tiền sản giật mà còn trở thành cơ sở để Bộ Y tế ban hành Hướng dẫn Sàng lọc và dự phòng tiền sản giật (Quyết định 1911/QĐ-BYT năm 2021, cập nhật năm 2024). Từ miền Trung - Tây Nguyên, mô hình dần lan tỏa ra toàn quốc, giúp giảm thiểu rủi ro cho hàng chục nghìn bà mẹ.

Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng, nghiên cứu về nhiễm HPV và tổn thương cổ tử cung tại Thừa Thiên Huế (nay TP. Huế) mở ra giải pháp phòng, chống ung thư cổ tử cung bằng phương pháp VIA (quan sát cổ tử cung sau bôi acid acetic). Phương pháp này phù hợp với tuyến cơ sở, nơi nguồn lực còn hạn chế nhưng nhu cầu chăm sóc sức khỏe lại vô cùng lớn. Đề tài đoạt giải A - Giải thưởng Cố Đô năm 2016 và trở thành một trong những cơ sở quan trọng để xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung giai đoạn 2016 - 2025.

Từ các công trình ấy, hàng nghìn bác sĩ, học viên sau đại học được đào tạo, cập nhật kiến thức qua các khóa học, hội nghị quốc tế, quốc gia, khu vực. Đối tượng cuối cùng được hưởng lợi chính là phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ vùng khó khăn, phụ nữ dân tộc thiểu số. Đó cũng chính là điều mà GS. Huy luôn trân quý: khoa học phải phục vụ cuộc sống.

Hành trình không mỏi

Công bố khoa học đầu tiên của GS. Huy xuất hiện vào năm 1994. Khi có cơ hội học tập ở nước ngoài, ông nhận ra rằng công bố khoa học là thước đo quan trọng của nghiên cứu. Từ năm 2004, ông bắt đầu viết và công bố các bài báo bằng tiếng Anh. Thời điểm ấy, quy trình phản biện quốc tế vô cùng khắt khe nhưng cũng tạo nên một sự nghiệp nghiên cứu vững chắc.

Huân chương Công trạng Quốc gia của Cộng hòa Pháp mà GS. Huy được trao tặng vào năm 2023 là sự ghi nhận những đóng góp trong hành trình gần bốn thập kỷ thúc đẩy hợp tác khoa học - y học giữa Việt Nam và Pháp. Từ những dự án hợp tác, đào tạo, đến kết nối cộng đồng y khoa hai nước, GS. Huy luôn là một mắt xích quan trọng. Ông xem đó không chỉ là vinh dự cá nhân, mà còn là trách nhiệm tiếp tục mở rộng kết nối, nâng tầm nghiên cứu và đào tạo của Trường Đại học Y - Dược, Đại học Huế.

Trong mắt đồng nghiệp và học trò, GS.TS. Nguyễn Vũ Quốc Huy không chỉ là một lãnh đạo bản lĩnh, một nhà khoa học tận tâm, mà còn là người thầy gần gũi, chân thành. Ở ông có sự nghiêm cẩn của người làm khoa học, sự ấm áp của người làm thầy và sự lặng lẽ của người chọn cống hiến hơn là nói về mình.

Gần 40 năm gắn bó với y khoa, ông vẫn giữ tinh thần của ngày đầu tiên: làm nghề bằng trái tim và trách nhiệm. Khi được hỏi điều gì khiến ông gắn bó với nghề đến vậy, GS. chỉ cười hiền: “Vì tôi may mắn được sống trong môi trường mà tri thức và lòng nhân ái luôn được đặt lên hàng đầu”.

Ghi nhận những đóng góp ấy, GS.TS. Nguyễn Vũ Quốc Huy được Chủ tịch nước trao Huân chương Lao động hạng Nhì năm 2025. Đây không chỉ là niềm tự hào của cá nhân thầy mà còn là dấu mốc quan trọng đối với nhà trường và ngành y tế khu vực miền Trung.

Dưới sự lãnh đạo của GS.TS. Nguyễn Vũ Quốc Huy, Trường Đại học Y - Dược, Đại học Huế đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong đào tạo, nghiên cứu và hợp tác quốc tế. Thầy luôn là người truyền cảm hứng, đề cao đạo đức nghề nghiệp và tinh thần học thuật, được nhiều thế hệ sinh viên, đồng nghiệp quý trọng bởi sự tận tâm, gần gũi và bản lĩnh của người làm nghề y.

Hoàng Triều