Hạ đường huyết do đái tháo đường, làm thế nào để dự phòng?

Hạ đường huyết nếu không được cấp cứu và xử trí kịp thời, người bệnh đái tháo đường có thể bị hôn mê, thậm chí tử vong.

Hạ đường huyết ở người bệnh đái tháo đường khi nào dễ xảy ra?

Hạ đường huyết ở người bệnh đái tháo đường (tiểu đường) được xác định là khi đường máu giảm dưới mức 70 mg/dL (3,9mmol/l). Đây là một trong những biến chứng cấp tính rất nguy hiểm ở bệnh nhân tiểu đường, có thể dẫn tới tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Như vậy, không chỉ ở người trưởng thành, nếu trẻ nhỏ mắc đái tháo đường cũng có thể xảy ra tình trạng hạ đường huyết.

Nhiều người băn khoăn vậy căn nguyên nào dẫn đến tình trạng hạ đường huyết ở người mắc tiểu đường? Trên thực tế cho thấy hạ đường huyết ở người bệnh tiểu đường xảy ra bởi các căn nguyên sau:

- Sử dụng Insulin quá liều

Nếu người bệnh tiểu đường tiêm Insulin liều cao (quá liều so với chỉ định) sẽ dẫn đến hạ đường huyết.

- Do thuốc điều trị nhóm Sulfonylurea

Hạ đường huyết ở người bệnh tiểu đường có thể xảy ra khi sử dụng thuốc điều trị thuộc nhóm Sulfonylurea. Nhất là khi điều trị tích cực.

- Do tập luyện gắng sức, giảm khẩu phần ăn

Người bệnh đái tháo đường nếu tập luyện gắng sức hoặc ăn uống kiêng khem, giảm khẩu phần ăn quá mức, có thể dẫn đến hạ đường huyết. Ngay cả lùi giờ ăn cũng có thể khiến hạ đường huyết ở những bệnh nhân này.

- Do rượu và do thuốc

Nếu người bệnh tiểu đường uống rượu cũng có thể là nguyên nhân gây hạ đường huyết, bởi rượu làm ngăn cản quá trình tạo đường, làm mất hay lẫn lộn các triệu chứng cảnh báo hạ đường huyết. Nhất là khi uống nhiều rượu mà đi ngủ sẽ dễ xảy ra hạ đường huyết, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Một số người sử dụng thuốc điều trị bệnh nào đó quá liều (có thể do vô tình hoặc cố ý) cũng có thể khiến tình trạng hạ đường huyết xảy ra ở những bệnh nhân mắc tiểu đường. Thuốc điều trị một số bệnh kèm theo có thể do tác dụng độc với gan, gây tình trạng suy dinh dưỡng, dẫn đến hạ đường huyết.

Hạ đường huyết ở người bệnh đái tháo đường được xác định là khi đường máu giảm dưới mức 70 mg/dL (3,9mmol/l).

Biểu hiện hạ đường huyết ở người bệnh tiểu đường

Hạ đường huyết ở người bệnh tiểu đường có thể ở mức độ nhẹ hoặc nặng. Thông thường nếu ở mức độ nhẹ thì người bệnh vẫn tỉnh táo, có biểu hiện nhịp tim nhanh, run tay, đánh trống ngực, vã mồ hôi...

Ở mức độ nặng hơn thì hạ đường huyết ở người bệnh tiểu đường sẽ có biểu hiện giảm độ tập trung, lú lẫn, lơ mơ... Thậm chí có thể co giật, mất ý thức, hôn mê và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Tổn thương khi hạ đường huyết khi người bệnh tiểu đường nhận thấy là:

- Xuất hiện dấu hiệu mệt đột ngột không giải thích được, người bệnh tiểu đường có cảm giác chóng mặt, đau đầu, lo âu, chân tay nặng nề, yếu.

- Biểu hiện vã mồ hôi thường ở lòng bàn tay, trán, nách, run tay, da xanh tái, hồi hộp đánh trống ngực, lo âu hốt hoảng mất bình tĩnh.

- Xuất hiện nhịp tim nhanh, tăng huyết áp tâm thu, có thể có cơn đau thắt ngực, cảm giác nặng ngực vùng tim.

- Người tiểu đường có cảm giác đói cồn cào, nóng rát vùng dạ dày, nhìn mờ, nhìn đôi, hoa mắt, nặng có thể có co giật, tổn thương dây thần kinh gây liệt, rối loạn cảm giác vận động.

- Dấu hiệu hôn mê do hạ đường huyết là giai đoạn nặng của hạ đường huyết. Ở một số trường hợp có thể xuất hiện đột ngột không báo trước, nhưng rất ít gặp, thông thường hôn mê sẽ xuất hiện sau các triệu chứng đã được báo trước.

Hạ đường huyết nếu không được cấp cứu và xử trí kịp thời, người bệnh đái tháo đường có thể bị hôn mê. Ảnh minh họa.

Hạ đường huyết ở người tiểu đường cần xử trí như thế nào?

Hạ đường huyết là một cấp cứu nội khoa, ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh, vì vậy cần xử trí ngay khi có triệu chứng hạ đường huyết.

Ở trường hợp người tiểu đường có biểu hiện hạ đường huyết nhẹ cần ăn tối thiểu 15g đường (3 miếng đường) hoặc có thể cho người bệnh uống:

1/2 ly nước trái cây bất kỳ nào.
1/2 ly nước ngọt.
1 ly sữa.
5 hay 6 viên kẹo.
15ml hay 1 thìa canh đường hay mật ong. Sau đó người bệnh cần tới cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn cụ thể.

Sau khi hạ đường huyết đã được giải quyết, để tránh tái phát người bệnh tiểu đường cần ăn uống đầy đủ, nếu bữa ăn cách nhau sau nhiều giờ, bệnh nhân nên ăn thêm bữa phụ để phòng ngừa hạ đường huyết.

Trường hợp hạ đường huyết nặng người bệnh có biểu hiện lú lẫn, co giật… tuyệt đối không được mở miệng bệnh nhân để đổ nước đường vào miệng, vì khi bệnh nhân co giật, lú lẫn có thể làm dung dịch đường chảy vào đường hô hấp gây nguy hiểm, thậm chí tử vong.

Dự phòng hạ đường huyết cho người tiểu đường

Để dự phòng hạ đường huyết, người bệnh tiểu đường không nên nhịn đói hoặc để cơ thể bị đói quá lâu.

Tuyệt đối không nên nhịn ăn mà hoạt động thể lực quá mức hoặc ăn kiêng khem quá khắt khe. Tuyệt đối không được bỏ bữa sáng, đặc biệt là người già, trẻ em, những người có bệnh mạn tính, cơ thể yếu.

Người bệnh tiểu đường không nên tự ý dùng Insulin, cần phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không đổi liều, thêm liều, giảm liều và điều trị theo mách bảo, vì sẽ dễ nguy hiểm đến tính mạng.

Về vấn đề tập luyện, người bệnh tiểu đường cần tham vấn các bác sĩ để có chế độ tập luyện thể lực điều độ, phù hợp với sức khỏe. Nếu tập thể dục hay hoạt động nhiều hơn hàng ngày, bệnh nhân nên ăn nhẹ trước khi hoạt động.

Điều quan trọng nhất ở người bệnh tiểu đường là phải luôn kiểm soát đường huyết chặt chẽ, tránh những biến chứng đáng tiếc xảy ra. Không nên uống rượu, đặc biệt là uống rượu mà không ăn hoặc ăn ít.

Mời độc giả xem thêm video:

Người bệnh đái tháo đường có nên ăn xoài?

BS. Nguyễn Phương Mai