Hà Nội cần xây dựng bản đồ phát thải số

Cao điểm mùa ô nhiễm

Đợt ô nhiễm không khí nhiều ngày qua ở Hà Nội và một số tỉnh miền Bắc vẫn tiếp tục. Sáng qua (10/12), ô nhiễm không khí bao phủ Hà Nội, Ninh Bình, Hải Phòng, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Thái Nguyên. Ô nhiễm nghiêm trọng hơn vào đêm và sáng với mức độ phổ biến ở ngưỡng xấu (có hại cho sức khỏe mọi người). Một số điểm đo tại Hà Nội và Hưng Yên lên ngưỡng rất xấu trong sáng qua, rất có hại cho sức khỏe mọi người, nhất là người già, trẻ nhỏ, người mắc bệnh hô hấp, tim mạch.

Hà Nội và nhiều địa phương lân cận chìm trong ô nhiễm không khí những ngày qua

Theo Hệ thống dự báo chất lượng không khí và cảnh báo sớm cho Hà Nội (tại địa chỉ https://geoi.com.vn/hanoiair), dự báo hôm nay và ngày mai (11-12/12), tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tiếp tục bao trùm tại Hà Nội, Ninh Bình, Hải Phòng, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Thái Nguyên.

Từ khoảng ngày 13/12, do ảnh hưởng của một đợt gió mùa đông bắc có cường độ mạnh gây mưa dông rải rác, chất lượng môi trường không khí Hà Nội và các tỉnh, thành phố lân cận sẽ được cải thiện trong khoảng 4-5 ngày. Sau đó từ khoảng giữa tuần tới (17/12), tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội và các địa phương miền Bắc có thể tái diễn.

Theo các chuyên gia, miền Bắc đang trong cao điểm mùa ô nhiễm, thường kéo dài từ tháng 10 năm trước đến khoảng tháng 3 năm sau. Để hạn chế tác động của ô nhiễm không khí đến sức khỏe, người dân nên thường xuyên cập nhật cảnh báo chất lượng không khí của Cục Môi trường (ứng dụng VN Air), cũng có thể tham khảo trên Hệ thống dự báo chất lượng không khí và cảnh báo sớm cho Hà Nội (tại địa chỉ https://geoi.com.vn/hanoiair) để nắm bắt được diễn biến và dự báo chất lượng không khí Thủ đô.

Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, chúng ta đã xác định được 4 nhóm nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội và một số địa phương miền Bắc, gồm hoạt động giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp - làng nghề tái chế, các hoạt động dân sinh (đốt rơm rạ, đốt rác). Tuy nhiên, chúng ta lại chưa xác định và làm rõ được vai trò của các cơ sở phát thải cụ thể. Ông nêu ví dụ cụ thể, nguồn phát thải từ hoạt động công nghiệp, làng nghề tái chế ven Hà Nội và các địa phương lân cận thường xuyên được nhắc đến nhưng cụ thể làng nào, nhà máy, xí nghiệp nào gây ô nhiễm, lượng phát thải là bao nhiêu thì lại chưa chỉ ra được.

Giảm thiểu phát thải đối với từng nguồn

TS Tùng đề xuất, Hà Nội cần sớm phối hợp với các địa phương để xây dựng một bản đồ ô nhiễm số. Trên đó xác định các nguồn phát thải lớn, mức độ phát thải cụ thể, thời gian phát thải nhiều, làm căn cứ để kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm. Từ đó, có giải pháp giảm thiểu phát thải đối với từng nguồn, chẳng hạn doanh nghiệp nào, làng nghề nào phải giảm phát thải bao nhiêu, lộ trình ra sao, kết nối dữ liệu như thế nào. Đây cũng là cách mà Bắc Kinh, Trung Quốc đã làm rất thành công. Vị chuyên gia này cho rằng, trong bối cảnh khoa học công nghệ và chuyển đổi số như hiện nay, việc này không quá khó khăn và cũng không quá tốn kém.

Ông cũng cho rằng, câu chuyện phối hợp liên vùng đặc biệt quan trọng. Bắc Kinh thành công trong kiểm soát ô nhiễm bởi cách tiếp cận giải quyết ô nhiễm theo vùng Bắc Kinh gồm cả Thiên Tân và Hà Bắc. Vì vậy, Hà Nội cần phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong khu vực, nhất là Bắc Ninh, Phú Thọ, Thái Nguyên, Hưng Yên, Ninh Bình, Hải Phòng để tạo thành một “liên minh” chống ô nhiễm.

Theo bà Lê Thanh Thủy, Phó phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, dự kiến năm 2026, Hà Nội sẽ thực hiện tổng kiểm kê khí thải toàn diện nhằm xác định rõ vai trò của các nguồn thải, làm căn cứ triển khai các biện pháp cải thiện chất lượng không khí của Thủ đô. Bà Thủy cho biết, Hà Nội sẽ tích hợp các nhiệm vụ, giải pháp chống ô nhiễm trong các nghị quyết, kế hoạch của thành phố, đồng thời ưu tiên về ngân sách xử lý nguồn gây ô nhiễm để đạt được mục tiêu, trong đó có nội dung kiểm soát nguồn thải lớn, xây dựng và triển khai các vùng phát thải thấp.

Tuệ Minh