Hà Nội định hình đô thị thông minh từ con người, dữ liệu và bản sắc

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng nhấn mạnh, xây dựng đô thị thông minh là một quá trình lâu dài, đòi hỏi cách tiếp cận toàn diện, hài hòa và có chiều sâu. Ảnh: Xuân Hải.

Phát triển đô thị thông minh không còn là câu chuyện của tương lai, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh các đô thị lớn đối mặt với áp lực dân số, hạ tầng, môi trường và quản trị ngày càng phức tạp. Tuy nhiên, lựa chọn cách đi như thế nào, lấy công nghệ làm trung tâm hay lấy con người làm điểm tựa, lại là bài toán không dễ. Với Hà Nội, câu trả lời được xác lập rõ ràng: đô thị thông minh phải phục vụ con người, tôn trọng bản sắc và hướng tới hạnh phúc bền vững.

Phát biểu tại Hội nghị “Thành phố thông minh Việt Nam – châu Á 2025” với chủ đề “Đô thị xanh – thông minh vận hành với AI”, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng nhấn mạnh, xây dựng đô thị thông minh là một quá trình lâu dài, đòi hỏi cách tiếp cận toàn diện, hài hòa và có chiều sâu. Quán triệt tinh thần các nghị quyết, chủ trương lớn của Đảng về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Hà Nội xác định không phát triển đô thị thông minh theo phong trào hay hình thức, mà dựa trên nền tảng “văn hiến – bản sắc – sáng tạo”.

Theo lãnh đạo TP, đô thị thông minh không chỉ là câu chuyện của các nền tảng số, cảm biến hay trí tuệ nhân tạo. Cốt lõi của nó là khả năng tổ chức vận hành đô thị hiệu quả hơn, cung cấp dịch vụ công tốt hơn, bảo đảm công bằng trong tiếp cận các tiện ích đô thị và nâng cao chất lượng sống cho người dân. Công nghệ, trong cách tiếp cận của Hà Nội, chỉ là phương tiện, không phải đích đến.

“Giá trị của một đô thị thông minh không nằm ở số lượng công nghệ được triển khai, mà ở mức độ người dân cảm nhận được sự tiện lợi, an toàn và hạnh phúc trong đời sống hằng ngày”, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhấn mạnh. Mọi đổi mới nếu không cải thiện đời sống thực chất của người dân thì chưa thể coi là đổi mới đúng nghĩa.

Từ tư duy đó, Hà Nội định hình mô hình đô thị thông minh xoay quanh các trục lớn mang tính định hướng chiến lược. Trục trung tâm là con người, hạnh phúc, chất lượng sống, nơi mọi chính sách, giải pháp và công nghệ đều hướng tới nâng cao trải nghiệm sống, sự an toàn và cảm nhận hạnh phúc của người dân Thủ đô.

Song hành với trục con người là trục quản trị đô thị hiện đại. Trong bối cảnh đô thị ngày càng phức tạp, việc đổi mới phương thức điều hành, nâng cao khả năng phối hợp liên ngành, ra quyết định kịp thời và chính xác trở thành yêu cầu sống còn. Quản trị đô thị thông minh không chỉ giúp chính quyền phản ứng nhanh hơn với các vấn đề phát sinh, mà còn từng bước chuyển sang mô hình quản trị chủ động, dự báo và kiểm soát rủi ro.

Trục đổi mới sáng tạo và công nghệ được Hà Nội xác định là công cụ quan trọng để hỗ trợ quản trị, phát triển kinh tế đô thị và nâng cao chất lượng dịch vụ công. Trong đó, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo giữ vai trò then chốt. Thành phố coi dữ liệu là tài nguyên chiến lược, cần được chuẩn hóa, kết nối và chia sẻ liên thông giữa các hệ thống. Trên nền tảng đó, AI được ứng dụng để phân tích, dự báo, hỗ trợ ra quyết định và điều chỉnh chính sách kịp thời.

Cùng với hiện đại hóa, Hà Nội đặc biệt nhấn mạnh trục phát triển xanh – bền vững – bản sắc. Quá trình xây dựng đô thị thông minh phải gắn với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên và gìn giữ các giá trị văn hóa, lịch sử đặc trưng của Thủ đô nghìn năm văn hiến. Đây chính là điểm khác biệt trong cách tiếp cận của Hà Nội so với nhiều đô thị khác trên thế giới.

Thay vì triển khai dàn trải, Hà Nội lựa chọn cách làm có trọng tâm, trọng điểm. Các mô hình đô thị thông minh được thí điểm gắn với những không gian phát triển cụ thể, trên cơ sở cơ chế thử nghiệm có kiểm soát. Thành phố vừa làm, vừa đánh giá, vừa điều chỉnh, từng bước hoàn thiện phương thức tổ chức và vận hành trước khi nhân rộng. Cách tiếp cận này giúp tránh đầu tư hình thức, lãng phí nguồn lực và bảo đảm tính bền vững lâu dài.

Trong bối cảnh đó, Hội nghị “Thành phố thông minh Việt Nam – châu Á 2025” được đánh giá là diễn đàn mở, nơi các cơ quan quản lý, chuyên gia, nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp cùng chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận mô hình và học hỏi các bài học thực tiễn trong nước cũng như quốc tế.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch VINASA, cho rằng năm 2025 là thời điểm bản lề về thể chế đối với phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam. Việc ban hành Nghị định 269/2025/NĐ-CP cùng với triển khai mô hình “chính quyền đô thị” đã mở ra hành lang pháp lý thông thoáng hơn cho đầu tư, thuê dịch vụ công nghệ thông tin và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan, tổ chức.

Theo ông Nguyễn Văn Khoa, Việt Nam đã đi qua giai đoạn “khai phá” trong phát triển đô thị thông minh, với trọng tâm là xây dựng hạ tầng và số hóa dữ liệu cơ bản. Giai đoạn tới đòi hỏi sự chuyển dịch mạnh mẽ từ “xây dựng” sang “vận hành”, từ “có dữ liệu” sang “khai thác hiệu quả dữ liệu”, coi AI là công cụ hỗ trợ không thể thiếu trong quản trị và điều hành đô thị.

Các phiên chuyên đề của hội nghị đã làm rõ nhiều nội dung quan trọng như mô hình quản trị đô thị thông minh giai đoạn 2025 – 2030, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, phát triển hạ tầng số, dữ liệu và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Kinh nghiệm từ Hà Nội, Đà Nẵng cùng góc nhìn khu vực ASEAN đã góp phần hoàn thiện bức tranh tổng thể về đô thị thông minh thích ứng và thịnh vượng.

Đặc biệt, phiên thảo luận “AI First” gây chú ý khi giới thiệu hàng loạt giải pháp cụ thể từ hạ tầng tính toán GPU, Cloud AI, định danh số đến các ứng dụng AI phục vụ quản lý đô thị theo thời gian thực. Các dự án đều gắn với chỉ số đo lường hiệu quả (KPI) rõ ràng, cho thấy khả năng triển khai thực tế cao trong điều kiện đô thị Việt Nam.

Hội nghị “Thành phố thông minh Việt Nam – châu Á 2025” không chỉ là nơi trao đổi học thuật, mà còn khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong thúc đẩy phát triển đô thị thông minh theo hướng hiện đại, bền vững. Với cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm, dữ liệu và AI làm nền tảng, Hà Nội đang từng bước định hình mô hình đô thị thông minh phù hợp với điều kiện thực tiễn, hướng tới một Thủ đô xanh, đáng sống, thông minh và giàu bản sắc trong kỷ nguyên số.

Nguyễn Đăng