Hà Nội: Độc đáo hội thi nấu cơm dịp đầu năm mới

Vào dịp đầu Xuân, thành phố Hà Nội có hàng nghìn lễ hội khác nhau. Trong đó, lễ hội làng Thị Cấm luôn có một chỗ đứng nhất định, bởi những phong tục độc đáo.

Tương truyền, vào đời Vua Hùng thứ 18, khi đất nước có nạn ngoại xâm, tướng quân Phan Tây Nhạc được Vua Hùng giao thống lĩnh quân binh đi đánh giặc. Tướng quân Phan Tây Nhạc lĩnh ý vua, nhận đủ quân số và gấp rút ngày đêm luyện rèn binh sĩ. Việc hành quân gấp gáp, nếu binh sĩ không được ăn đúng bữa thì khó có sức đuổi giặc. Ông nghĩ ra cách tổ chức thi nấu cơm có thưởng ngay trong quân ngũ để nhanh chóng ổn định đội quân hậu cần giỏi nấu nướng.

Sau khi qua đời, ông được nhân dân tôn thờ là Thành Hoàng làng. Để tưởng nhớ công ơn ông, người dân làng Thị Cấm mở hội vào ngày mùng 8 tháng Giêng Âm lịch hằng năm. Trong đó, độc đáo nhất là cuộc thi thổi cơm, tái hiện lại khung cảnh cuộc thi năm xưa của người tướng tài.

Làng Thị Cấm xưa có 4 giáp, mỗi giáp cử ra một đội thi thổi cơm. Trước hội thi, các đội chuẩn bị sẵn các vật dụng như chày, cối, rơm, nồi... Mỗi đội được Ban tổ chức phát 1 kg thóc để nấu cơm.

Các phần chính trong hội thi gồm: Giã gạo, kéo lửa, lấy nước và thổi cơm. Nhận nguyên liệu, những người trẻ khỏe phải nhanh tay giã gạo xong sớm nhất. Cùng đó, một nhóm khác phải đi lấy nước cách nơi diễn ra hội thi khoảng 800 m.

Hội thi vẫn giữ nguyên cách tạo lửa xưa bằng cách “kéo lửa”. Người ta lấy 2 thanh giang kẹp vào bùi nhùi, dùng 2 thanh tre ốp một mảnh trên và một mảnh dưới, giữ chắc 2 đầu rồi 2 người kéo cho cật giang cọ sát vào cật tre nhiều lần tạo ma sát. Khi nào thấy có khói lên thì dừng lại và thổi cho lửa bùng lên, dùng mồi lửa này để thổi cơm.

Trong tiếng trống thùng thùng cổ vũ, khi các đội bắt đầu nhóm lửa thành công, cả sân đình Thị Cấm vang dội tiếng hò reo cổ vũ. Lúc ấy, việc nấu cơm sẽ bắt đầu.

Người dân giã gạo tách hết lớp trấu bằng tay.

Sau khi giã, người dân sẽ sàng lại gạo nhằm loại bỏ hết phần vỏ trấu.

Hội thi có một “thủ tục” rất đặc biệt, khi niêu cơm cạn nước, các đội sẽ giấu niêu cơm vào đống than rơm ở ngay sân đình. Người ta làm nhiều đống than rơm vẫn đang âm ỉ cháy.

Ban giám khảo sẽ đi “tìm” những niêu cơm sau một tuần hương kể từ khi cơm cạn nước. Đội nào giấu càng khéo thì niêu cơm càng chín kỹ, cơm càng ngon. Nếu giấu vụng thì có thể bị phát hiện ngay lập tức.

Kết thúc hội thi, các phần cơm được dâng lễ Thánh sau đó sẽ được Ban giám khảo thưởng thức và chấm điểm.

Lê Khánh