Hà Nội tăng tốc xây dựng thể chế đặc thù, mở đường cho giai đoạn phát triển mới của Thủ đô

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc; Ủy viên T.Ư Đảng, Bộ Trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh và Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Phùng Thị Hồng Hà chủ trì hội nghị.

Tham dự hội nghị còn có các đồng chí lãnh đạo các Bộ, ngành T.Ư; các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy.

Tại Hội nghị, Chánh Văn phòng Thành ủy Hà Nội Trần Thanh Hà đã công bố 2 quyết định thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách đặc thù phát triển Thủ đô.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc cùng các đồng chí lãnh đạo T.Ư và TP Hà Nội chủ trì hội nghị.

Phát biểu mở đầu hội nghị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc nhấn mạnh yêu cầu phải làm tròn trách nhiệm phát triển Thủ đô, nhất là triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP lần thứ XVIII và ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong 5 lần làm việc với Hà Nội.

Theo Bí thư Thành ủy Hà Nội, muốn phát triển Thủ đô, hiện nay, có hai việc quan trọng phải thực hiện, đó là hoàn thiện thể chế và hoàn thiện quy hoạch tổng thể Hà Nội. Trong chiều nay, Ban Thường vụ Thành ủy thành lập 2 ban chỉ đạo để tập trung chỉ đạo thực hiện các việc này.

Đồng chí Nguyễn Duy Ngọc cho biết, để thực hiện nhiệm vụ chính trị T.Ư giao và thực hiện đúng vai trò, trách nhiệm của Thủ đô, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, yêu cầu tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn tới đòi hỏi phải đề xuất sửa đổi Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đồng thời, sửa đổi bảo đảm Luật Thủ đô 2024 đồng bộ với các đạo luật khác để các cơ chế đặc thù của Luật phát huy vai trò động lực cho Thủ đô phát triển.

Cùng với đó, Trung ương đã đồng ý về chủ trương cho Hà Nội làm thủ tục triển khai 6 dự án rất lớn như Khu đô thị thể thao Olympic, đại lộ cảnh quan sông Hồng, công viên hai bên sông Tô Lịch, cầu Trần Hưng Đạo... Để các dự án này được triển khai đúng kế hoạch, đòi hỏi phải bảo đảm các quy định, thể chế phù hợp.

Yêu cầu nhiệm vụ rất quan trọng, thời gian rất gấp, vì Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đang diễn ra sẽ kết thúc vào ngày 15/12/2025, nếu chậm trễ, không kịp trình các nội dung bổ sung, sửa đổi nêu trên, sẽ phải chờ đến kỳ họp sang năm 2026, thời gian có thể mất 1 năm, trong khi để trình được Quốc hội, các đề xuất sửa đổi, bổ sung phải qua rất nhiều bước. Chính vì vậy, việc thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc cần được làm ngay, phải hoạt động ngay để làm rõ Hà Nội cần đề xuất nội dung gì, trình cấp nào, phân công ra sao và tiến độ cũng phải được xác định cụ thể...

Từng bước được chuẩn hóa, đồng bộ theo quy chuẩn

Báo cáo tình hình kết quả triển khai thực hiện Luật Thủ đô và các chính sách đặc thù phát triển Thủ đô, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Xuân Lưu cho biết, trong năm qua, công tác xây dựng thể chế được chú trọng. Thành phố đã có tổng số 581 văn bản quy phạm pháp luật, gồm 208 nghị quyết của HĐND, 373 quyết định của UBND TP đang có hiệu lực. Trong năm 2025, HĐND đã ban hành 47 nghị quyết quy phạm pháp luật để ban hành sửa đổi, bổ sung các nghị quyết đang có hiệu lực để phù hợp với quy định mới.

Trong đó có nghị quyết trực tiếp quy định về phân cấp quản lý liên quan đến việc sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hai cấp. Đặc biệt là các nghị quyết về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi, định mức chi ngân sách cho cấp xã, phân định lại thẩm quyền trong quản lý sử dụng tài sản công, mua sắm, cải tạo, sửa chữa tài sản và chế độ chi ngân sách các cấp. HĐND đã ban hành 7 nghị quyết về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo cơ sở pháp lý tại địa phương để triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Tại kỳ họp cuối năm 2025, UBND TP dự kiến tiếp tục trình HĐND xem xét thông qua 40 nghị quyết quy phạm pháp luật để tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của thành phố, đảm bảo đầy đủ, thống nhất, đồng bộ để triển khai thi hành Luật Thủ đô và các văn bản quy phạm pháp luật mới của T.Ư.

UBND thành phố đã ban hành 70 quyết định quy phạm pháp luật; Chủ tịch UBND thành phố ban hành một quyết định quy phạm pháp luật. Trong đó UBND thành phố có 26 quyết định quy định về chức năng, nhiệm vụ, phân cấp quản lý liên quan đến việc sắp xếp, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hai cấp.

Việc triển khai xây dựng Luật Thủ đô năm 2024 được Thành ủy Hà Nội quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và HĐND, UBND TP ban hành nhiều văn bản tổ chức thực hiện. Ban Thường vụ Thành ủy đã có Chỉ thị số 37-CT/TU ngày 6/12/2024 để triển khai thi hành Luật Thủ đô năm 2024. Căn cứ các kế hoạch, các cấp, các ngành đã tham mưu, tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp luật của thành phố, triển khai xây dựng các văn bản quy định chi tiết theo thẩm quyền được giao, triển khai công tác tuyên truyền, phổ biến Luật Thủ đô sâu rộng trên địa bàn thành phố theo kế hoạch.

Đến nay, Chính phủ đã ban hành 3 nghị định, thành phố đã ban hành được 46 văn bản triển khai Luật Thủ đô, gồm 38 nghị quyết quy phạm pháp luật, 5 quyết định, nghị quyết cá biệt của HĐND TP và 3 quyết định của UBND TP. Theo kế hoạch, Chính phủ và thành phố còn 58 văn bản cần tiếp tục xây dựng, ban hành từ nay đến cuối năm 25 và các năm tiếp theo.

Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Xuân Lưu trình bày báo cáo tình hình kết quả triển khai thực hiện Luật Thủ đô và các chính sách đặc thù phát triển Thủ đô tại hội nghị.

“Nhìn chung, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của thành phố đang từng bước được chuẩn hóa, đồng bộ theo quy chuẩn của T.Ư, bước đầu tạo khung khổ pháp lý minh bạch, đồng bộ, thuận lợi cho việc vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Từng bước giúp thành phố đổi mới, nâng cao năng lực quản trị, điều hành, tạo hành lang pháp lý minh bạch, ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư, khuyến khích đổi mới sáng tạo và đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp” - Phó Chủ tịch UBND TP đánh giá.

Phó Chủ tịch UBND TP cho biết, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã xác định tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế phát triển Thủ đô, hoàn thiện việc cụ thể hóa Luật Thủ đô là một trong ba đột phá chiến lược. Xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách đặc thù phát triển Thủ đô là một trong 10 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm quan trọng.

Theo đó, trong thời gian tới, trên cơ sở các văn bản pháp luật mới ban hành của T.Ư, UBND TP tiếp tục khẩn trương tập trung trong năm 2025 xây dựng và hoàn thiện các quy định liên quan đến đầu tư, kinh doanh theo hướng xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp. Tập trung hoàn thiện, triển khai các văn bản cụ thể hóa Luật Thủ đô. Khẩn trương sửa đổi, bổ sung các văn bản của thành phố đáp ứng ngay yêu cầu thực tiễn, thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp…

Để triển khai thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm nêu trên, Phó Chủ tịch UBND TP cho biết, UBND TP Hà Nội đề xuất Ban Chỉ đạo tiếp tục triển khai thực hiện 6 nội dung như: quán triệt, thay đổi nhận thức trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của thành phố, đặc biệt là cán bộ, công chức, viên chức lãnh đạo quản lý, đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật, cách làm theo tinh thần mới của Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị, các nghị quyết trụ cột và các nghị quyết mới ban hành của T.Ư trong thời gian tới.

Ngoài ra, tập trung xây dựng hoàn thiện kể cả điều chỉnh bổ sung các văn bản triển khai thi hành Luật Thủ đô nói riêng và hệ thống pháp luật của thành phố trong bối cảnh mới. Chỉ đạo các cơ quan tham mưu chủ động nghiên cứu chính sách từ sớm, từ thực tiễn để đảm bảo chất lượng công tác xây dựng pháp luật. Tiếp tục quan tâm chỉ đạo, bố trí việc đủ nguồn nhân lực có chất lượng làm công tác xây dựng pháp luật, nguồn lực cho công tác xây dựng bà thực thi pháp luật ở các sở, ngành, các địa phương.

Thực hiện cơ chế thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao trong xây dựng pháp luật theo cơ chế đặc thù, chế độ thù lao, thuê khoán tương xứng. Đẩy mạnh đầu tư, ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số, cơ sở dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo phục vụ đổi mới, hiện đại hóa công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật và phổ biến giáo dục pháp luật.

Phó Chủ tịch UBND TP cũng nêu 6 kiến nghị tới T.Ư. Cụ thể, đề nghị cơ quan T.Ư cần làm nhanh công tác rà soát, hợp nhất văn bản của T.Ư và cho phép địa phương thực hiện hợp nhất văn bản, để thuận lợi cho địa phương trong việc nghiên cứu, hiểu rõ và áp dụng một cách đúng đắn, kịp thời.

Ngoài ra, đề nghị T.Ư nghiên cứu phân định rõ hơn thẩm quyền của HĐND, UBND và Chủ tịch UBND các cấp theo hướng giao thẩm quyền nhiều hơn cho Chủ tịch UBND trong việc tổ chức bộ máy các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính, đơn vị sự nghiệp trực thuộc, thực hiện quản lý, chỉ đạo, điều hành một cách hoạt động của UBND và Chủ tịch UBND một cách linh hoạt, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu, chịu trách nhiệm giải trình.

Các đại biểu nêu ý kiến tại hội nghị.

Đồng thời, xây dựng các quy định về thẩm quyền, trình tự thủ tục hành chính theo hướng rõ người, rõ việc, rõ kết quả, một việc giao cho một đầu mối chịu trách nhiệm. Tiếp tục nghiên cứu đơn giản hóa quy trình xây dựng pháp luật ở địa phương theo hướng giảm các thành phần hồ sơ, thời gian, trình tự, có cơ chế huy động, tăng cường sự tham gia thực chất của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, người dân, sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học trong thiết kế chính sách, xây dựng thể chế, xây dựng cơ chế phản ứng nhanh, kịp thời, hiệu quả theo hướng cụ thể, rõ ràng về thẩm quyền, rút ngắn thời gian ban hành…

Đối với việc thực hiện Luật Thủ đô năm 2025, UBND TP kiến nghị Ban Chỉ đạo và các cơ quan của T.Ư tổ chức sơ kết, đánh giá toàn diện việc thi hành Luật Thủ đô để xem xét, đề xuất Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật quốc gia, đặc biệt là các luật chuyên ngành mới được ban hành. Cùng với đó, TP đề nghị Chính phủ xem xét, chỉ đạo xây dựng, ban hành nghị định quy định về quản lý, sử dụng không gian ngầm trên địa bàn thành phố, tránh khoảng trống pháp lý, tạo điều kiện cho thành phố triển khai hiệu quả; chỉ đạo các bộ, ngành T.Ư phối hợp với Hà Nội, các tỉnh, thành phố trong vùng Thủ đô để triển khai các quy định pháp luật liên quan đến vùng Thủ đô.

Hà Nội cũng đề nghị các cơ quan T.Ư chủ trì, tham mưu, xây dựng, tham gia ý kiến với dự thảo luật, nghị quyết trình Quốc hội trong thời gian tới quan tâm đến các quy định có liên quan trực tiếp khi sửa đổi, bãi bỏ hoặc không phù hợp với Luật Thủ đô để thông tin kịp thời với UBND TP, góp ý để tham gia xây dựng, đảm bảo hiệu lực của Luật.

Bộ Trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại hội nghị.

Quyết sách trúng, phù hợp yêu cầu phát triển của Thủ đô

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định, chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo và cơ chế phối hợp mới giữa T.Ư với Hà Nội là quyết sách trúng, phù hợp yêu cầu phát triển của Thủ đô theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP lần thứ XVIII và chỉ đạo của Tổng Bí thư. “Hà Nội muốn đáp ứng yêu cầu phát triển giai đoạn mới phải có thể chế vượt trội. Đồng thời, một khung thể chế hoàn thiện sẽ tạo “an toàn pháp lý” để cán bộ mạnh dạn, quyết tâm hành động. Với cơ chế Ban Chỉ đạo, các bộ, ngành không chỉ hỗ trợ mà cùng làm với Hà Nội với sự tham gia trực tiếp của lãnh đạo bộ và chuyên gia” - Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng, Luật Thủ đô dù có nhiều chính sách đặc thù, nhưng đến nay đã bộc lộ hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển mới. Đặc biệt, Luật hiện chủ yếu đề cập cơ chế cho đầu tư công và PPP, trong khi đầu tư tư nhân – nguồn lực quan trọng cho phát triển lại chưa được đề cập, tạo khoảng trống cần sửa đổi.

Về nhóm nhiệm vụ “thực chiến”, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đề xuất trước mắt cần thành lập ngay trong tổ công tác xây dựng đề án trình Bộ Chính trị ban hành nghị quyết mới thay thế hoặc sửa đổi Nghị quyết 15-NQ/TW.

Đối với nhóm công việc xây dựng chính sách đặc thù, Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh, các bộ, ngành T.Ư không thể làm thay Hà Nội vì Hà Nội hiểu rõ nhất mình vướng gì, cần gì. Theo đó, Ban Chỉ đạo nên giao từng giám đốc sở rà soát toàn bộ lĩnh vực quản lý từ đó gửi tổng hợp về Sở Tư pháp theo thời hạn quy định và xem đó là danh mục nhu cầu chính thức, tránh tình trạng “phát sinh thêm” sau này. Trên cơ sở danh mục nhu cầu đó, Bộ Tư pháp và các bộ, ngành sẽ xác định nội dung nào cần sửa Luật Thủ đô, nội dung nào cần xây dựng Nghị quyết của Quốc hội hoặc nội dung nào cần Chính phủ ban hành cơ chế đặc thù, để báo cáo, đề xuất.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng đề cập đến cơ chế ban hành chính sách đặc thù theo Nghị quyết 26 của Quốc hội nhằm tháo gỡ vướng mắc do quy định chồng chéo và cùng với đó là các cơ chế đặc thù mà HĐND TP Hà Nội được quyền quyết định theo Luật Thủ đô. Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng, để triển khai được, T.Ư cần có bản tổng hợp nhu cầu đầy đủ từ Hà Nội trước khi thiết kế giải pháp phù hợp ở từng cấp độ.

Từ đó, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đề nghị Thành ủy Hà Nội báo cáo Bộ Chính trị xem xét chủ trương để Hà Nội và các bộ, ngành triển khai đồng thời hai nhiệm vụ xây dựng nghị quyết thay thế hoặc điều chỉnh Nghị quyết 15-NQ/TW và hoàn thiện hồ sơ chính sách đặc thù cho Thủ đô. “Nếu thực hiện song song, đồng bộ như vậy tôi tin rằng tác động và hiệu quả sẽ rõ rệt, tạo bước chuyển mạnh mẽ cho phát triển Thủ đô trong giai đoạn tới” - Bộ trưởng Bộ Tư pháp bày tỏ.

Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc phát biểu kết luận hội nghị.

Khẩn trương rà soát, bắt tay ngay vào công việc

Phát biểu kết luận hội nghị, Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc nhấn mạnh, hội nghị đã nghe đầy đủ hai nội dung về việc thành lập Ban Chỉ đạo nhằm rà soát và đề xuất các cơ chế, thể chế pháp luật phục vụ phát triển Thủ đô trong giai đoạn mới. Đồng thời đánh giá cao các gợi ý của Bộ trưởng Bộ Tư pháp và cho rằng đây là những định hướng quan trọng cần khẩn trương triển khai.

Bí thư Thành ủy nêu rõ, mục tiêu cao nhất là nếu đề xuất Nghị quyết của Quốc hội, Hà Nội phải chủ động hoàn thiện hồ sơ kịp thời điểm trước ngày 15/12/2025 để Quốc hội và các đại biểu xem xét thông qua. Từ đó, Bí thư Thành ủy yêu cầu ngay sau hội nghị, các sở, ngành không chờ kết luận mà bắt tay ngay vào việc, hoàn thành tổng hợp đầy đủ ý kiến của lãnh đạo TP và các ngành liên quan. Sở Tư pháp chịu trách nhiệm đôn đốc, thu nhận báo cáo và cập nhật tiến độ theo từng ngày. Qua đó, làm rõ các nội dung đề xuất, để Thường trực Thành ủy xem xét, tổng hợp và trao đổi với Bộ Tư pháp cùng các cơ quan liên quan. Những nội dung này sẽ nêu rõ đề xuất với Bộ Chính trị, Chính phủ và Quốc hội theo từng nhóm vấn đề.

Trong quá trình triển khai, Bí thư Thành ủy đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp cùng các đồng chí lãnh đạo các bộ, ngành T.Ư phối hợp chặt chẽ với Hà Nội để kịp thời tháo gỡ các nội dung còn vướng mắc. Bí thư Thành ủy cũng bày tỏ mong muốn các cơ quan T.Ư tiếp tục phối hợp và hỗ trợ để TP Hà Nội hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Đối với các sở, ngành của TP, Bí thư Thành ủy đề nghị quá trình thực hiện nếu nội dung nào vướng mắc phải báo cáo ngay để Thành ủy làm việc với lãnh đạo bộ, ngành T.Ư, kịp thời tháo gỡ các vấn đề.

Trần Long - Ảnh: Thanh Hải