Hà Nội thí điểm, từ năm 2026, người dân Hà Nội có thể làm thủ tục thế chấp đất đai online
Từ ngày 1-1-2026, người dân và doanh nghiệp tại Hà Nội có thể thực hiện các thủ tục đăng ký thế chấp đất đai, tài sản gắn liền với đất hoàn toàn trên môi trường số.
Trung tâm Phục vụ hành chính công Hà Nội (Trung tâm) vừa có tờ trình đề nghị UBND TP Hà Nội phê duyệt chủ trương thí điểm tái cấu trúc thủ tục đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo hướng cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình.
Theo Trung tâm, nhóm thủ tục đăng ký thế chấp đất đai hiện có số lượng hồ sơ phát sinh rất lớn, trung bình khoảng 312.000 hồ sơ/năm. Đây là nhóm thủ tục có tần suất giao dịch cao, tác động trực tiếp đến hoạt động vay vốn, sản xuất kinh doanh và các giao dịch dân sự của người dân, doanh nghiệp.
Tuy nhiên, dù đã được đưa lên môi trường điện tử, các thủ tục này hiện vẫn chưa thể thực hiện hoàn toàn trực tuyến. Nguyên nhân chủ yếu là người dân vẫn phải nộp sổ hồng bản gốc để Văn phòng đăng ký đất đai xác nhận tình trạng thế chấp trực tiếp trên giấy, đồng thời ký xác nhận vào phiếu yêu cầu đăng ký bản giấy. Điều này khiến quy trình giải quyết bị gián đoạn, làm giảm hiệu quả thực chất của dịch vụ công trực tuyến.
Trung tâm phục vụ hành chính công TP Hà Nội đề xuất từ ngày 1-1-2026, người dân và doanh nghiệp tại Hà Nội có thể thực hiện các thủ tục đăng ký thế chấp đất đai, tài sản gắn liền với đất hoàn toàn trên môi trường số.
Phân tích về cơ sở pháp lý, Trung tâm cho rằng thế chấp, xóa thế chấp là giao dịch dân sự nhằm bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ, được xác lập thông qua hợp đồng bảo đảm giữa các bên. Trong thời gian khoản vay còn hiệu lực, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thường do tổ chức tín dụng giữ, không lưu thông ngoài xã hội.
Do đó, việc xác nhận tình trạng thế chấp trực tiếp lên bản gốc sổ hồng không mang ý nghĩa quyết định trong việc bảo vệ quan hệ dân sự, cũng không làm phát sinh thêm giá trị bảo vệ đối với bên thứ ba. Nguy cơ gian dối, nếu có, chủ yếu phụ thuộc vào công tác quản lý dữ liệu và kiểm soát giao dịch, thay vì việc xác nhận thủ công trên giấy tờ.
Từ thực tế trên, Trung tâm đề xuất tái cấu trúc quy trình theo hướng cho phép người dân nộp hồ sơ hoàn toàn trực tuyến, sử dụng hồ sơ điện tử, chữ ký số và khai thác dữ liệu sẵn có trong cơ sở dữ liệu đất đai để thay thế việc nộp lại giấy tờ bản giấy.
Phạm vi thí điểm gồm 5 nhóm thủ tục như: đăng ký thế chấp; đăng ký thay đổi, xóa đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất; đăng ký, thay đổi, xóa thông báo xử lý tài sản bảo đảm; chuyển tiếp đăng ký thế chấp quyền tài sản phát sinh từ hợp đồng mua bán nhà ở.
Theo phương án đề xuất, người dân nộp hồ sơ trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công, Trung tâm Phục vụ hành chính công tiếp nhận và chuyển hồ sơ điện tử đến Văn phòng đăng ký đất đai để giải quyết. Cơ quan chuyên môn thực hiện tra cứu, đối chiếu dữ liệu và xác nhận trực tiếp trên hệ thống, thay vì xác nhận trên giấy như trước đây.
Kết quả giải quyết được cấp 100% bản điện tử, đồng thời có thể cấp thêm bản giấy nếu người dân có nhu cầu. Toàn bộ thông tin về tình trạng đăng ký biện pháp bảo đảm sẽ được cập nhật, quản lý tập trung trong cơ sở dữ liệu đất đai.
Theo tính toán, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính đối với nhóm thủ tục này hiện vào khoảng 250 tỉ đồng mỗi năm. Khi thực hiện tái cấu trúc và cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, chi phí dự kiến giảm xuống còn khoảng 65 tỉ đồng mỗi năm, tiết kiệm khoảng 185,3 tỉ đồng, tương đương giảm 74%.
Trung tâm Phục vụ hành chính công Hà Nội đề xuất thời gian thí điểm kéo dài 3 tháng, bắt đầu từ ngày 1-1-2026. Trên cơ sở kết quả thí điểm, thành phố sẽ đánh giá để xem xét nhân rộng mô hình trong thời gian tới, đồng thời làm cơ sở kiến nghị sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan.
