Không để chính sách nhân văn bị trục lợi

Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, nhà ở xã hội giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là một chương trình phát triển nhà ở mà là chính sách an sinh gắn trực tiếp với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa nhanh, nơi tập trung đông công nhân, người lao động thu nhập thấp. Khi có chỗ ở ổn định, người lao động mới yên tâm làm việc, gắn bó lâu dài, tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững của địa phương.

Chính vì mang đậm tính nhân văn, nhà ở xã hội được Nhà nước dành nhiều ưu đãi về đất đai, tín dụng, thuế và cơ chế đầu tư. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy, nếu buông lỏng quản lý, chính sách này rất dễ bị lợi dụng. Từ chỗ hỗ trợ đúng đối tượng, nhà ở xã hội có nguy cơ bị biến tướng thành “kênh đầu tư trá hình”, nơi người không đủ điều kiện vẫn tìm cách tiếp cận để trục lợi.

Thực trạng này đã được chỉ ra thẳng thắn tại kỳ họp thứ Tám HĐND tỉnh khóa XIX vừa qua. Trả lời chất vấn, Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Việt Hùng cho biết, thời gian qua, các cơ quan chức năng đã xử lý nghiêm nhiều vi phạm liên quan đến chính sách nhà ở xã hội. Hàng trăm hợp đồng mua nhà ở xã hội đã bị hủy, nhiều căn hộ bị thu hồi tại các dự án. Điển hình như dự án nhà ở xã hội Bắc Từ Sơn thu hồi 54 căn; nhà ở xã hội phường Tân Hồng thu hồi 7 căn; nhà ở xã hội phường Khắc Niệm thu hồi 9 căn; nhà ở xã hội cho công nhân tại phường Nếnh hủy tới 95 hợp đồng. Ngân hàng Chính sách xã hội cũng đã thu hồi các khoản vay ưu đãi liên quan.

Những con số này không chỉ phản ánh sai phạm mà còn cho thấy nguy cơ trục lợi chính sách nếu thiếu kiểm soát chặt chẽ. Khi một căn hộ nhà ở xã hội rơi vào tay không đúng đối tượng, đồng nghĩa với việc cơ hội an cư cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn bị đánh mất. Đó là điều đi ngược lại mục tiêu cốt lõi của chính sách an sinh.

Việc kiên quyết hủy hợp đồng, thu hồi căn hộ, thu hồi vốn vay ưu đãi cho thấy quan điểm rõ ràng của tỉnh: Không dung túng, không thỏa hiệp với hành vi trục lợi chính sách. Tuy nhiên, xử lý vi phạm mới chỉ là bước khắc phục hậu quả. Điều quan trọng hơn là phải ngăn chặn từ gốc những nguy cơ tái diễn sai phạm.

Nhận diện rõ điều đó, tỉnh đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm siết chặt quản lý nhà ở xã hội. Việc công khai quy trình, tiêu chí xét duyệt và danh sách đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội trên Cổng thông tin điện tử không chỉ bảo đảm minh bạch, mà còn tạo điều kiện để người dân tham gia giám sát, hạn chế sự can thiệp chủ quan.

Cùng với đó, việc áp dụng nghiêm Luật Nhà ở năm 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP gắn trách nhiệm pháp lý cụ thể đối với UBND cấp xã, công an cấp xã và các cơ quan, doanh nghiệp khi ký xác nhận hồ sơ là bước chuyển quan trọng từ quản lý hình thức sang quản lý trách nhiệm. Quy định chủ đầu tư không được tiếp nhận hồ sơ qua môi giới, trung gian cũng là “chốt chặn” cần thiết để ngăn chặn các đường dây hợp thức hóa hồ sơ.

Đặc biệt, việc xây dựng cơ sở dữ liệu về đối tượng nhà ở xã hội, liên thông với dữ liệu dân cư, đất đai, thuế, bảo hiểm và tiến tới xét duyệt trực tuyến sẽ tạo nền tảng quản lý hiện đại, giảm nguy cơ tiêu cực, “xin - cho”.

Nhà ở xã hội chỉ thực sự có ý nghĩa khi đến đúng người, đúng nhu cầu và đúng tinh thần chính sách. Kiên quyết ngăn chặn trục lợi nhà ở xã hội không chỉ là yêu cầu quản lý nhà nước mà còn là cách để bảo vệ giá trị nhân văn của một chính sách vì con người.

Thành Nam