Hà Nội và câu chuyện xử lý rác thải: Loay hoay… như gà mắc tóc

Nỗi lo ùn ứ rác thải sinh hoạt luôn thường trực

Với khoảng 10 triệu dân, lượng rác thải sinh hoạt ở Hà Nội hiện lên tới khoảng 7.000 tấn/ngày. Hiện nay, cả thành phố mới chỉ có 3 khu xử lý chất thải sinh hoạt hoạt động là khu liên hợp xử lý chất thải Nam Sơn (bãi rác Nam Sơn), khu xử lý chất thải rắn Xuân Sơn (bãi rác Xuân Sơn) và khu xử lý chất thải Cầu Diễn (quận Nam Từ Liêm).

Mỗi khi khu liên hợp xử lý chất thải Nam Sơn (bãi rác Nam Sơn) dừng tiếp nhận rác thải sinh hoạt là nhiều quận nội thành của Thủ đô lại tràn ngập rác.

Có một điểm chung giữa các khu xử lý rác thải lớn của Hà Nội là đều thực hiện chủ yếu bằng phương pháp chôn lấp, yếu kém trong xử lý nước rỉ rác, ngăn mùi hôi phát tán, đều quá tải và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường rất lớn, trong đó bãi rác Nam Sơn lớn nhất.

Đại diện Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (URENCO) cho biết, theo hợp đồng thực hiện gói thầu số 08, khối lượng tiếp nhận rác chôn lấp năm 2021 là 704.085 tấn; trung bình khoảng 1.950 tấn/ngày.

Tuy nhiên khối lượng rác bãi Nam Sơn tiếp nhận từ đầu năm 2021 đến cuối tháng 10 đã đạt 1.402.381 tấn, công suất tiếp nhận trung bình trên 4.600 tấn/ngày, tăng gần 3.000 tấn/ngày so với hợp đồng. Dự kiến năm 2021, bãi Nam Sơn tiếp nhận tổng khối lượng rác khoảng 1,7 triệu tấn rác, vượt 2,43 lần so với kế hoạch vận hành theo hợp đồng.

Thực tế bãi rác Nam Sơn nhiều lần ngưng tiếp nhận xả rác khi công suất xử lý quá tải. Điển hình, ngày 1/11, do ảnh hưởng của mưa bão kéo dài, Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (URENCO) đã có văn bản hỏa tốc gửi các đơn vị có liên quan về việc tạm dừng tiếp nhận ô chôn lấp rác để phòng tránh sự cố mực nước rác trong hồ sinh học tràn bờ, gây ô nhiễm cho khu vực dân cư.

Đến tối ngày 3/11, bãi rác Nam Sơn mới có thể hoạt động trở lại. Dù chỉ ngưng tiếp nhận rác trong vài ngày, số lượng rác mà Nam Sơn tiếp nhận từ 12 quận và 5 huyện (Mê Linh, Thanh Trì, Gia Lâm, Đông Anh, Sóc Sơn) đã lên đến hơn chục nghìn tấn.

Nói về nguyên nhân gặp khó khăn trong quá trình xử lý rác thải tại bãi rác Nam Sơn, ông Nguyễn Thanh Tùng - Giám đốc Chi nhánh Nam Sơn (URENCO 8) cho biết do dự án Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý chậm tiến độ khiến bãi rác Nam Sơn quá tải. Ông Tùng đưa ra một thực trạng báo động, rất có thể đến ngày 31/12/2021 bãi rác Nam Sơn sẽ hết khả năng tiếp nhận rác thải.

Được biết, URENCO 8 đã họp với phía Sở Xây dựng để thống nhất và trình lên thành phố các phương án tiếp xử lý rác. Cụ thể, sẽ mở rộng khu chứa rác ra phía Tây, đến năm 2030 sẽ mở rộng quy mô ra phía Tây Bắc và xin thành phố điều chỉnh lại công năng ô chứa.

Nỗi lo rác ùn ứ rác thải sinh hoạt luôn luôn thường trực mỗi khi bãi rác Nam Sơn “hắt hơi” là cả Hà Nội “cảm lạnh”.

Theo quy hoạch xử lý chất thải rắn của Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 sẽ có 17 khu xử lý chất thải rắn, trong đó có xử lý chất thải sinh hoạt. Nhưng thực tế hiện cả thành phố mới chỉ có 3 khu xử lý chất thải sinh hoạt có thể hoạt động.

Điều đáng nói là hàng loạt dự án xử lý chất thải rắn đã được UBND TP. Hà Nội phê duyệt chủ trương đầu tư tuy nhiên nhiều dự án hiện đã bị chậm tiến độ. Nỗi lo ùn ứ rác thải sinh hoạt luôn luôn thường trực mỗi khi bãi rác Nam Sơn “hắt hơi” là cả Hà Nội lại “cảm lạnh”, nhất là dịp Tết cuối năm đang cận kề.

Cần mạnh tay với những đơn vị thực hiện dự án xử lý rác chậm tiến độ

Được biết đơn vị xử lý rác thải Nam Sơn đã có kế hoạch xử lý rác thải ổn định đến năm 2023. Tuy nhiên phải mở rộng thêm diện tích chứa rác, nếu thời tiết có diễn biến xấu bất thường thì rất khó tránh khỏi những sự cố tương tự như bãi rác Nam Sơn hôm 1/11.

Về lâu dài, theo các chuyên gia môi trường vẫn phải dựa vào công nghệ xử lý rác hiện đại với những nhà máy khổng lồ. Để xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại theo hướng “xanh - sạch - đẹp”, Hà Nội đã kêu gọi đầu tư xây dựng các nhà máy xử lý rác thải hiện đại.

Thông tin từ Giám đốc Sở Xây dựng TP. Hà Nội Võ Nguyên Phong cho biết, hiện đã có doanh nghiệp xây dựng nhà máy xử lý rác thải theo công nghệ đốt rác tiên tiến của châu Âu với tổng vốn đầu tư 7.000 tỷ đồng ngay tại bãi rác thải Nam Sơn.

Thành phố Hà Nội cần mạnh tay với những đơn vị thực hiện dự án xử lý rác thải chậm tiến độ, không đảm bảo năng lực để tránh tình trạng trì trệ kéo dài.

Cũng theo ông Phong, cùng với nhà máy có khả năng xử lý 4.000 tấn rác thải/ngày còn 3 dự án đốt rác phát điện khác đang trong quá trình thực hiện các thủ tục đầu tư với tổng công suất xử lý rác thải khoảng 3.500 tấn/ngày. Nhưng các dự án xử lý rác thải theo công nghệ mới chưa hoàn thành ngày nào thì ngày đó Thủ đô vẫn thấp thỏm nỗi lo “tái phát” ùn ứ rác.

Trước đó ngày 2/3/2021, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Trọng Đông đã kiểm tra thực địa và công tác quản lý, vận hành, triển khai các dự án tại Khu liên hợp xử lý chất thải Sóc Sơn và Khu xử lý chất thải Xuân Sơn. Ông Đông đặc biệt lưu ý dự án đốt rác phát điện đã chậm tiến độ nhiều lần và đề nghị Công ty Cổ phần năng lượng Thiên Ý tăng cường nhân lực, vật lực, gấp rút triển khai thi công các hạng mục dự án, nhất là khu lò đốt. Chậm nhất ngày 1/5/2021, đơn vị phải đưa nhà máy vào hoạt động.

Liên quan đến tiến độ triển khai dự án Nhà máy đốt rác phát điện chậm tiến độ so với quy định, đại diện Công ty Cổ phần năng lượng Thiên Ý cho biết, phía đơn vị thi công đề xuất thành phố cho lùi thời gian vận hành nhà máy. Trong đó ngày 1/5, Công ty Cổ phần năng lượng Thiên Ý sẽ bắt đầu đưa vào vận hành và tiếp nhận 2.000 tấn rác/ngày - đêm để đốt rác phát điện và đến ngày 1/7 sẽ nâng công suất lên 4.000 tấn rác/ngày - đêm.

Về tiến độ thi công dự án Đầu tư mở rộng Khu liên hợp xử lý chất thải Sóc Sơn (giai đoạn II), Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình cấp nước, thoát nước và môi trường thành phố Hà Nội (đại diện chủ đầu tư dự án) cho biết, dự án đang được nhà thầu xây dựng tích cực triển khai thi công, phấn đấu hoàn thành và bàn giao cho Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (URENCO) trong tháng 6/2021.

Nhiều chuyên gia cho rằng, câu chuyện quá tải của bãi chôn lấp rác tại Hà Nội không phải là vấn đề mới, nó đã tồn tại từ nhiều năm nay. Để khắc phục tình trạng này, trong những năm qua thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều biện pháp từ những biện pháp dài hơi như xây dựng các nhà máy xử lý rác thải hiện đại đến những biện pháp ngắn hạn tận dụng khoảng không giữa các ô rác, phân loại rác thải từ nguồn,…

Nhưng những nỗi lo trong công tác tiếp nhận, xử lý rác thải vẫn hiện hữu. Vì vậy để xử lý dứt điểm tình trạng trên, thành phố cần mạnh tay xử lý những đơn vị thực hiện dự án xử lý rác thải chậm tiến độ, không đảm bảo năng lực để tránh tình trạng trì trệ kéo dài.

Hoàng Lan