Hạ tầng chắp vá, Lý Sơn khó vươn mình thành khu du lịch quốc gia

Ngày 25/12, Sở VHTT&DL Quảng Ngãi tổ chức hội thảo "Giải pháp xây dựng, phát triển khu du lịch Lý Sơn trở thành khu du lịch quốc gia" với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp lữ hành, các chuyên gia về du lịch.

Hạ tầng yếu kém khó giúp Lý Sơn "nở hoa"

Theo Kiến trúc sư Nguyễn Tiến Sỹ - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Quy hoạch Hà Nội, qua đánh giá sơ bộ, đặc khu Lý Sơn đạt khoảng 70% điều kiện công nhận khu du lịch quốc gia. Song, điểm mấu chốt khiến Lý Sơn chưa thể bứt phá là còn thiếu những điều kiện về kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật, dịch vụ du lịch.

Đảo Lý Sơn như một viên ngọc thô được thiên nhiên ban tặng cho Quảng Ngãi.

Dẫn chứng, ông Sỹ cho rằng, hệ thống hạ tầng giao thông trên đảo còn chật, hẹp, cây xanh ít. Đối với bến cảng, cầu tàu quy mô vừa phải, việc di chuyển từ bờ ra đảo và ngược lại hạn chế do ảnh hưởng của yếu tố thời tiết. Đồng thời, hệ thống nhà hàng, khách sạn và những dịch vụ liên quan khác mới ở mức "đủ dùng".

Theo ông Sỹ, Lý Sơn cần chú trọng nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm du lịch; nâng cao khả năng phục vụ khách du lịch, cải thiện chất lượng hạ tầng kỹ thuật, khắc phục tồn tại.

"Lý Sơn còn thiếu một số điều kiện về cơ sở vật chất ngành để trở thành khu du lịch quốc gia. Thế nên, để Lý Sơn sớm "nở hoa", việc này cần được nhanh chóng triển khai thực hiện, khẳng định vị thế của Lý Sơn và góp phần thu hút đầu tư, mở rộng thị trường khách làm tiền đề cho việc phát triển vươn tầm quốc tế", ông Sỹ nhấn mạnh và khẳng định để trở thành khu du lịch quốc gia Lý Sơn cần sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ các nhà đầu tư lớn, cũng như những ưu tiên đặc biệt từ cấp quốc gia.

Gợi mở "đường đi", ông Sỹ đề nghị tỉnh Quảng Ngãi xây dựng, trình Chính phủ và Trung ương ban hành bộ chính sách phát triển đặc khu Lý Sơn theo hướng ưu tiên đặc biệt cho du lịch và phát triển đô thị biển đảo bền vững. Trong đó, cần phân cấp đầu tư, đất đai, môi trường, phí - lệ phí, thủ tục hành chính rút gọn… cho các dự án đầu tư du lịch, đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, góp phần bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Bố trí đầu tư công từ cấp Trung ương cho hạ tầng động lực. Trước mắt là các dự án như xây dựng cảng hành khách quốc tế gắn với sân bay Lý Sơn; mở rộng cảng tổng hợp Lý Sơn; nâng cấp cảng An Bình; xây dựng hệ thống thu gom xử lý nước thải… Đồng thời, Trung ương hỗ trợ Quảng Ngãi liên kết, tìm kiếm nhà đầu tư phát triển Sân bay Lý Sơn.

Ông Hà Văn Siêu, Phó cục Trưởng Cục du lịch quốc gia Việt Nam cho rằng, Lý Sơn cần được đầu tư nhiều hơn về hạ tầng để sớm trở thành khu du lịch quốc gia.

TS Hà Văn Siêu, Phó cục Trưởng Cục du lịch quốc gia Việt Nam nhìn nhận: Lý Sơn có quá nhiều ưu thế từ thiên nhiên ban tặng và văn hóa đời sống lâu đời và giá trị lịch sử to lớn gắn liền với chủ quyền biển đảo. Song, hạ tầng khách sạn, lưu trú, giải trí... chưa đồng bộ.

Do đó, Quảng Ngãi cần đánh giá thực trạng phát triển và tính toán sức chứa, khả năng cung ứng các dịch vụ ăn uống, mua sắm, thể thao, vui chơi, giải trí, chăm sóc sức khỏe đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch, đáp ứng tối thiểu 500.000 lượt khách mỗi năm; hệ thống cơ sở lưu trú du lịch đáp ứng tối thiểu 300.000 lượt khách lưu trú mỗi năm, đặc biệt có cơ sở lưu trú được công nhận hạng từ 4 sao trở lên.

"Còn với hiện trạng hạ tầng hiện nay thì còn lâu Lý Sơn mới có thể chuyển mình tạo thành "thỏi nam châm" hút khách đến "tiêu tiền" cũng như cạnh tranh sòng phẳng với các nơi khách đã có thương hiệu", ông Siêu chia sẻ.

Tương tự, TS Phạm Trung Lương, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu du lịch cho rằng: Du lịch Lý Sơn còn thiếu chuyên nghiệp, phần lớn khách đến đây là tự tổ chức chứ không theo tour du lịch; thời gian lưu trú trung bình chỉ khoảng 1 ngày/đêm, chi tiêu trung bình chưa tới 1 triệu đồng/người/ngày đêm. Sản phẩm du lịch còn thiếu hấp dẫn, chủ yếu mới khai thác những giá trị tài nguyên du lịch sẵn có, hoạt động du lịch thiếu chuyên nghiệp.

Hạ tầng giao thông, nước sạch, khách sạn... ở Lý Sơn vẫn còn chắp vá không đảm bảo yêu cầu đi lại, nghỉ ngơi của du khách, nhất là trong mùa lễ hội.

Hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch cũng trong tình trạng "con nhà nghèo", chưa tạo sự đột phá… Đặc biệt, do chưa có quy hoạch nên đến nay không có được kế hoạch và giải pháp phù hợp đối với việc quản lý hoạt động phát triển.

"Thực trạng quản lý và phát triển du lịch Lý Sơn so với những yêu cầu đặt ra để Lý Sơn được công nhận là khu du lịch quốc gia còn nhiều điểm hạn chế, thậm chí có nhiều điểm chưa đạt, đặc biệt về quy hoạch, về phát triển kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật, dịch vụ du lịch chất lượng cao, đồng bộ", ông Lương nhìn nhận.

Làm gì để Lý Sơn trở thành thiên đường nghỉ dưỡng?

TS Võ Thị Ánh Tuyết, Giảng viên Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM cho rằng, kể từ khi được công nhận là khu du lịch cấp tỉnh năm 2018, Lý Sơn ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ, song cũng bộc lộ những mâu thuẫn lớn, ảnh hưởng trực tiếp tính bền vững của tài nguyên và di sản.

Các nhà khoa học cho rằng, để Lý Sơn trở thành khu du lịch quốc gia, cần đầu tư mạnh vào hạ tầng.

Trong đó, áp lực môi trường ngày càng lớn do lượng khách tăng nhanh và hệ thống lưu trú phát triển tự phát, trong khi hạ tầng xử lý rác thải, nước thải còn hạn chế. Nhiều điểm di sản địa chất đang bị xâm hại bởi hoạt động xây dựng không kiểm soát, làm giảm giá trị nguyên bản.

Sản phẩm du lịch còn đơn điệu, thiếu chiều sâu, thiếu dịch vụ cao cấp và tour chuyên đề, khiến chi tiêu của du khách thấp và chưa tương xứng với tiềm năng của một Khu du lịch quốc gia. Những bất cập này cho thấy nhu cầu cấp thiết phải quy hoạch và nâng cấp toàn diện.

Nhắc lại quy hoạch tỉnh Quảng Ngãi thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có định hướng đưa Lý Sơn trở thành trung tâm du lịch biển - đảo. Thế nên, phát triển đảo Lý Sơn theo định hướng du lịch không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn mang ý nghĩa chính trị - quốc phòng sâu sắc.

Du lịch tại Lý Sơn đóng vai trò là một hình thức khẳng định chủ quyền quốc gia bằng phát triển kinh tế, đồng thời xây dựng hạ tầng lưỡng dụng phục vụ an ninh quốc phòng, tạo sinh kế bền vững cho người dân bám biển.

"Hạ tầng lưỡng dụng cũng là yếu tố quyết định chất lượng điểm đến. Kinh nghiệm từ đảo Jeju (Hàn Quốc) và Maldives chứng minh rằng hệ thống nước sạch, giao thông nội đảo, xử lý rác thải và điện ổn định là nền tảng để duy trì khả năng phục vụ du khác. Do đó, Lý Sơn cần ưu tiên phát triển các hạ tầng thiết yếu này để nâng sức chứa và đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành du lịch", bà Tuyết gợi mở.

Cần có giải pháp bảo vệ môi trường, gìn giữ san hô quanh đảo để tạo thêm sản phẩm du lịch đặc sắc.

TS Phạm Trung Lương quả quyết, để Lý Sơn sớm được công nhận là khu du lịch quốc gia, Quảng Ngãi cần thực hiện quy hoạch tổng thể khu du lịch quốc gia Lý Sơn. Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo Lý Sơn có được tầm nhìn, định hướng và kế hoạch cụ thể biến những tiềm năng và lợi thế trở thành sản phẩm du lịch đặc thù, khác biệt và có sức cạnh tranh cao không chỉ trong nước mà còn ở khu vực và quốc tế.

Theo kiến trúc sư Nguyễn Tiến Sỹ, trước hết, Lý Sơn phải nâng cao sức hấp dẫn với các nhà đầu tư, trong đó cầnxây dựng gói ưu đãi cạnh tranh, tập trung vào miễn giảm tiền thuê đất, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, hạ tầng đầu nối và phân cấp quyết định chủ trương đầu tư ngay tại đặc khu.

Mở rộng không gian phát triển với vai trò là đô thị du lịch biển đảo trên cơ sở những khu vực lấn biển có kiểm soát theo Quy hoạch phân khu 1/2000 để hình thành các quỹ đất mới phục vụ du lịch - dịch vụ - hạ tầng thiết yếu.

Ưu tiên tạo lập các phân khu chức năng mới trên quỹ đất lấn biển, bao gồm trung tâm du lịch - thương mại ven biển, quảng trường biển, công viên ven biển, các tổ hợp dịch vụ - bến tàu - bãi tắm công cộng, đảm bảo kết nối hài hòa với khu dân cư hiện hữu.

Đảo Lý Sơn sẽ chuyển mình trở thành thiên đường nghỉ dưỡng nếu được quan tâm đầu tư mạnh về cơ sở hạ tầng, tạo ra sản phẩm du lịch đặc sắc.

Tổ chức không gian đô thị theo nguyên tắc "bảo tồn - thích ứng - mở rộng" nhằm tăng sức chứa đô thị, bảo đảm hạ tầng kỹ thuật đồng bộ về giao thông, thoát nước, cấp điện - nước, môi trường phục vụ lượng khách lớn, hướng tới tiêu chuẩn của một trung tâm du lịch biển đảo quốc gia - quốc tế.

"Đặc khu Lý Sơn cơ bản đã hội tụ đủ các điều kiện trở thành khu du lịch quốc gia; đang đứng trước "thời điểm vàng" để chuyển mình trở thành điểm nhấn mới trong hệ thống du lịch cả nước. Lý Sơn cần có những ưu tiên đặc biệt từ cấp Trung ương để thực sự trở thành địa điểm hấp dẫn đầu tư, vươn mình bay lên từ biển đảo", ông Sỹ chia sẻ.

Lê Đức