Hai phương án về rút bảo hiểm xã hội một lần

Được nhận quyền lợi bổ sung nếu không rút một lần

Cụ thể, phương án 1: Quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội BHXH một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau.

Nhóm 1: Người lao động tham gia BHXH trước khi luật có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025), sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện thì được áp dụng hưởng BHXH một lần như quy định tại Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22/6/2015 của Quốc hội về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần.

Ảnh minh họa

Khác với quy định hiện hành, dự thảo luật có quy định quyền lợi bổ sung nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH một lần. Một trong các quyền lợi bổ sung là được hưởng trợ cấp hàng tháng trong trường hợp người lao động có thời gian đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; được hưởng bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng.

Với người lao động thuộc nhóm 1 trong phương án 1, nếu lựa chọn nhận BHXH một lần thì sẽ mất đi cơ hội được nhận các quyền lợi bổ sung trên.

Nhóm 2: Người lao động tham gia BHXH từ ngày luật có hiệu lực trở đi thì không được áp dụng quy định này.

Phương án 2: Dự thảo Luật BHXH sửa đổi quy định, người lao động được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

Phương án này được cho là sẽ hài hòa quyền lợi trước mắt của người lao động và chính sách an sinh xã hội lâu dài. Mặc dù, số lượt người hưởng BHXH một lần có thể không giảm nhiều so với hiện hành, nhưng khi người lao động hưởng một lần thì họ cũng không hoàn toàn ra khỏi hệ thống, do vẫn bảo lưu một phần thời gian đóng còn lại.

Bổ sung thêm đối tượng được rút bảo hiểm xã hội một lần

Tại dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất, cơ quan soạn thảo còn bổ sung thêm đối tượng được rút BHXH một lần là người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và người khuyết tật đặc biệt nặng.

Ngoài ra, các trường hợp được giải quyết hưởng BHXH một lần vẫn theo quy định tại Điều 60 Luật BHXH hiện hành. Theo đó, chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần cho người lao động trong các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, lao nặng, AIDS...

Ảnh minh họa

Theo báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật BHXH sửa đổi của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, qua thảo luận và ý kiến của các cơ quan, đa số cho rằng phương án 1 có ưu điểm hơn.

Cụ thể, phương án 1 cơ bản bảo đảm kế thừa quy định hiện hành, không làm ảnh hưởng nhiều đến khoảng 18 triệu người đang tham gia BHXH. Đồng thời, hạn chế được tình trạng một người tham gia BHXH có nhiều lần hưởng BHXH một lần thời gian qua. Trong giai đoạn 2016-2022, đã có gần 25% số lượt người rút BHXH một lần đã rút từ 2 lần trở lên.

Về lâu dài, nếu quy định theo phương án 1 sẽ góp phần giúp tăng số người được thụ hưởng các chế độ của BHXH từ chính quá trình tích lũy, thông qua tham gia BHXH của mình,và giảm gánh nặng cho cả xã hội, ngân sách nhà nước để thực hiện các chính sách, chế độ mang tính chất bảo trợ xã hội.

Đa số ý kiến ủng hộ phương án 1, song Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục giải trình để làm rõ hơn ưu điểm, nhược điểm của 2 phương án, nhất là dự báo tác động tới một bộ phận người lao động và dự liệu khả năng phát sinh vấn đề về xã hội, kinh tế, phòng ngừa khả năng xảy ra các phản ứng tập thể từ phía người lao động.

Cũng có ý kiến đề nghị nghiên cứu, thiết kế phương án về hưởng BHXH một lần có lộ trình phù hợp, hoặc một phương án có nhiều phương thức để người lao động lựa chọn, hoặc điều chỉnh tỷ lệ hưởng, hoặc có thể tích hợp Phương án 2 vào nhóm 2 của phương án 1. Đối với người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ sau ngày 1/7/2025, thì vẫn cho phép người lao động hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo lộ trình giảm dần, và chấm dứt vào năm 2030.

Hà My