Hai thách thức khi bước vào 'sân chơi' tài sản mã hóa

Những năm qua, tài sản mã hóa toàn cầu đã ghi nhận đà tăng trưởng chóng mặt. Chỉ sau 5 năm, Bitcoin đã tăng từ gần 10.500 USD lên cao nhất là hơn 124.000 USD/BTC, tương ứng gấp gần 12 lần, trở thành kênh đầu tư hấp dẫn, bên cạnh chứng khoán, vàng hay bất động sản.

Cơ hội nghìn tỷ, các “ông lớn” ngành tài chính nhập cuộc

Tại Việt Nam, tài sản mã hóa đã nhanh chóng được đón nhận như một kênh đầu tư mới mẻ và giàu tiềm năng. Báo cáo từ công ty phân tích Chainalysis cho thấy dòng vốn từ thị trường blockchain vào Việt Nam giai đoạn 2023 - 2024 đạt trên 105 tỷ USD, tạo ra lợi nhuận gần 1,2 tỷ USD (2023). Việt Nam cũng nằm trong nhóm 3 quốc gia đứng đầu về chỉ số chấp nhận tài sản mã hóa, với mức độ phổ cập gấp 3 - 4 lần so với trung bình toàn cầu. Còn theo Triple-A, vào năm 2023, hơn 21% dân số Việt Nam sở hữu tiền số, cao thứ hai thế giới, chỉ sau UAE.

Việc Chính phủ mới đây ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam đã mở ra khung pháp lý chính thức đầu tiên cho tài sản mã hóa tại Việt Nam, qua đó tạo lập thị trường minh bạch, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và hạn chế rủi ro.

Cơ hội phát triển lớn cho thị trường tài sản số tại Việt Nam được mở ra sau Nghị quyết số 5/2025/NQ-CP.

TS Phạm Nguyễn Anh Huy, giảng viên Tài chính cấp cao, Đại học RMIT Việt Nam, nhận định việc công nhận và quản lý chính thức thị trường tài sản số sẽ giúp Việt Nam thu hút đầu tư chất lượng cao từ cả trong và ngoài nước, đồng thời thúc đẩy việc làm trong ngành tài chính số và đa dạng hóa thị trường vốn.

"Một khung pháp lý cho các sàn giao dịch được cấp phép có thể trở thành cánh cửa để số hóa các tài sản truyền thống như bất động sản, hạ tầng xanh hay tín chỉ năng lượng tái tạo, từ đó mở thanh khoản cho các lĩnh vực then chốt phục vụ mục tiêu tăng trưởng bền vững. Việc cấp phép cũng nâng cao tính minh bạch, củng cố niềm tin của nhà đầu tư và hạn chế các hoạt động phi pháp", TS Nguyễn Anh Huy nhận xét.

Không đứng ngoài “sân chơi”, một loạt ngân hàng và công ty chứng khoán bắt đầu có động thái chuẩn bị, từ thành lập sàn giao dịch mới, tăng vốn điều lệ cho đến ký kết hợp tác quốc tế, cho thấy sự chuyển động ban đầu của các tổ chức tài chính trước "sân chơi" mới.

Mới nhất, Chứng khoán VIX góp 150 tỷ đồng thành lập công ty mảng tài sản số là CTCP Sàn giao dịch Tài sản mã hóa VIX (VIXEX) với vốn điều lệ 1.000 tỷ đồng.

Cơ cấu cổ đông sáng lập của VIXEX gồm 3 doanh nghiệp. Trong đó, CTCP Chứng khoán VIX sở hữu 15 triệu cổ phần, tương đương 15% vốn điều lệ; CTCP FTG Việt Nam nắm giữ 64,5 triệu cổ phần, chiếm 64,5% vốn; CTCP Máy tính – Truyền thông – Điều khiển 3C sở hữu 20,5 triệu cổ phần, chiếm 20,5% vốn.

Trước đó, ngày 8/8, CTCP Sàn giao dịch Tài sản mã hóa Techcom (TCEX) nâng vốn điều lệ từ 3 tỷ lên 101 tỷ đồng. Khi mới thành lập, cơ cấu cổ đông gồm ông Nguyễn Xuân Minh nắm 89%, Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) nắm 9,9% và TechcomCapital nắm 1,1% vốn. TCEX do ông Nguyễn Xuân Minh – Chủ tịch TCBS, TechcomCapital và Wealthtech Innovations làm Tổng giám đốc kiêm đại diện pháp luật.

Còn “ông lớn” Chứng khoán SSI đã lập công ty con CTCP Công nghệ số SSI (SSI Digital - SSID) từ năm 2022. Gần đây, SSID cùng Công ty Quản lý Quỹ SSI ký thỏa thuận hợp tác với Tether, U2U Network và Amazon Web Services nhằm phát triển hạ tầng tài chính số, blockchain và điện toán đám mây tại Việt Nam.

Ngoài các doanh nghiệp chứng khoán, ngân hàng cũng không đứng ngoài cuộc đua này. Tháng 8 vừa qua, MB công bố hợp tác với Tập đoàn Dunamu – đơn vị vận hành sàn Upbit, một trong 3 sàn tài sản mã hóa lớn nhất thế giới – để triển khai sàn giao dịch tài sản số đầu tiên tại Việt Nam. Theo thỏa thuận, Dunamu sẽ chia sẻ công nghệ, tư vấn pháp lý, hỗ trợ bảo vệ nhà đầu tư và đào tạo nhân lực.

Dunamu hiện quản lý sàn Upbit chiếm 80% thị phần Hàn Quốc, phục vụ 6 triệu khách hàng, khối lượng giao dịch năm 2024 vượt 1.100 tỷ USD và tổng tài sản số hơn 80 tỷ USD. Kinh nghiệm của đơn vị này được kỳ vọng giúp định hình khung pháp lý và hệ sinh thái tại Việt Nam.

VPBank cũng cho biết đang ở giai đoạn cuối cùng nhằm hoàn tất thủ tục tham gia thí điểm triển khai sàn giao dịch tài sản mã hóa, với VPBankS giữ vai trò dẫn dắt.

“Điểm nghẽn” nhân lực và thách thức vốn 10.000 tỷ đồng

Không thể phủ nhận thị trường tài sản mã hóa Việt Nam có khả năng mang lại cơ hội lớn, nhưng bên cạnh đó vẫn còn những “điểm nghẽn”. Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Chủ tịch 1Matrix, vấn đề nguồn nhân lực thực sự là mối lo lắng lớn nhất. Bởi có thể nhìn thấy một thị trường đang tự phát với hàng chục triệu người, nhiều người chưa từng tham gia thị trường này.

Trong khi đó, nguồn nhân lực hiện tại không đủ để phối hợp với các cơ quan công an trong việc giải quyết các vụ lừa đảo, thậm chí là các vụ lên đến hàng chục, hàng trăm triệu USD.

“Cả nguồn nhân lực đáp ứng tiêu chuẩn để vận hành thị trường từ cơ quan nhà nước, các đơn vị cung cấp dịch vụ, và hỗ trợ đào tạo cho người trong thị trường đều rất mong manh”, ông Trung nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, quy định chỉ tổ chức trong nước với vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng mới được tham gia cũng là một thách thức lớn với tiềm lực của doanh nghiệp.

Thực tế tại các nước khác thường không quy định mức vốn lớn như vậy mà tập trung vào các vấn đề như xét duyệt công nghệ, bảo hiểm (trung bình khoảng 230 triệu USD cho sàn tài sản mã hóa), tiêu chuẩn cơ sở vật chất, và con người.

Tuy nhiên, việc Việt Nam quy định những doanh nghiệp có đủ năng lực tài chính, quy mô vốn đủ lớn để đảm bảo cho cả vấn đề bảo hiểm.

"Do đó, mức 10.000 tỷ đồng thể hiện mức độ nghiêm túc về đầu tư, nhưng đây cũng là một yêu cầu rất dũng cảm đối với các doanh nghiệp, kể cả khi huy động vốn trong thị trường chứng khoán truyền thống. Chưa kể điều quan trọng là liệu khoản đầu tư này có đem lại lợi nhuận và giá trị cho các nhà cung cấp dịch vụ, cũng như kênh huy động vốn cho nền kinh tế hay không", ông Trung phân tích.

TS Nguyễn Duy Quang, Trưởng ngành Kinh tế số, Đại học Kinh tế - Tài chính TP HCM (UEF) cũng lưu ý ngưỡng vốn điều lệ quá cao có thể trở thành rào cản đối với các start-up và doanh nghiệp công nghệ tiềm năng, khiến số lượng tổ chức tham gia hạn chế, dễ dẫn đến cấu trúc thị trường "độc quyền nhóm" và thiếu sáng tạo sản phẩm. Ngoài ra, dù có quy định phòng chống rửa tiền, nguy cơ tấn công mạng, lừa đảo và thất thoát tài sản vẫn hiện hữu.

"Việc chỉ cho phép tổ chức tham gia trực tiếp, chưa mở rộng cho cá nhân, có thể làm giảm tính lan tỏa, tạo cảm giác khan hiếm thông tin với nhà đầu tư nhỏ lẻ", ông Quang đánh giá.

Ngoài ra, Nhà nước chưa có một sàn chuẩn như thị trường chứng khoán. Thay vào đó, các công ty được cấp phép sẽ tự xác lập luật chơi, luật giao dịch, tuân thủ quy định chung của Nhà nước. Các sàn này không chỉ kết nối với nhau mà còn kết nối với quốc tế. Các sàn cần phải chủ động cùng cơ quan quản lý để tìm ra các tiêu chuẩn kỹ thuật và vận hành chi tiết, bao gồm cả các dịch vụ đầy đủ như lưu ký, tách bạch tài sản khách hàng, quản lý ví nóng/ví lạnh (ví nóng chỉ chiếm 2-5% tài sản).

“Một sàn muốn hoạt động hiệu quả thì cần phải đông khách, có phí tốt, an toàn và quan trọng nhất là có khả năng đền bù khi mất tiền. Tôi đánh giá trong giai đoạn thí điểm, có thể không quá 3 sàn đủ năng lực thực thi hiệu quả”, Chủ tịch VBA nói.

Về phía nhà đầu tư, tài sản số là lĩnh vực hấp dẫn như nhiều kênh đầu tư khác, thậm chí còn nhỉnh hơn, nhưng cùng với đó cũng ẩn chứa nhiều rủi ro và cạm bẫy. Do đó, nhà đầu tư cần tìm hiểu thật kỹ về “sân chơi” này trước khi đưa ra quyết định tham gia đầu tư.

Hải Giang