Thí điểm thị trường tài sản mã hóa: Bước đi chiến lược vào tài chính số toàn cầu

Đưa tài sản mã hóa thoát khỏi “vùng xám”

Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam với lộ trình kéo dài 5 năm. Tài sản mã hóa phải dựa trên tài sản cơ sở là tài sản thực, không bao gồm chứng khoán hay tiền pháp định. Chỉ những tổ chức được Bộ Tài chính cấp phép mới được cung cấp dịch vụ giao dịch, lưu ký, phát hành và tiếp thị liên quan đến tài sản mã hóa. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải đáp ứng yêu cầu cao về vốn, về nhân sự, hệ thống công nghệ, quy trình quản trị rủi ro, phòng chống rửa tiền, kiểm soát nội bộ, bảo mật thông tin và giám sát giao dịch...

Khi pháp luật thừa nhận và tạo hành lang cho hoạt động gọi vốn công khai qua sàn giao dịch, nhà đầu tư sẽ có lựa chọn minh bạch, an toàn hơn. Những hình thức huy động vốn trong nhóm kín, với cam kết lợi nhuận 20-30% sẽ dần mất chỗ đứng

Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam

Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) cho biết, thị trường cũng như cộng đồng tham gia thị trường tài sản mã hóa Việt Nam đã chờ đợi rất lâu về một nghị quyết như vậy. Việc nghị quyết có hiệu lực ngay cho thấy, Chính phủ đặt trọng tâm vào tính thực thi, mở ra hành lang pháp lý cụ thể để thị trường vận hành.

Một trong những điểm đáng chú ý trong Nghị quyết là yêu cầu tài sản mã hóa phải gắn với tài sản thực nhằm bảo đảm tính minh bạch. Ông Phan Đức Trung cho biết Việt Nam phân loại tài sản mã hóa theo hai nhóm: Nhóm gắn với tài sản thực, ví dụ từ đất đai, hàng hóa, hay stablecoin; và nhóm không gắn với tài sản thực là các loại tài sản số khác theo phân loại quốc tế.

Về tiêu chuẩn để tham gia thị trường, Chủ tịch VBA cho rằng Nghị quyết không tham vọng “bao trùm hết mọi vấn đề”, nhưng đặt ra những yêu cầu rất rõ ràng. Cụ thể, yêu cầu về công nghệ, hệ thống phải đạt cấp độ bảo mật cao nhất, đảm bảo an toàn cho các giao dịch. Yêu cầu về nhân sự quản trị, doanh nghiệp tham gia cần có tổng giám đốc, giám đốc công nghệ; chứng chỉ chuyên môn trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán. Yêu cầu về cổ đông, ít nhất 65% cổ đông sáng lập trong giai đoạn đầu phải đến từ các tổ chức có kinh nghiệm trong lĩnh vực ngân hàng, quỹ chứng khoán, hoặc công ty công nghệ. Ông Trung đánh giá đây là những điều kiện khá khắt khe, nhằm tạo nền móng an toàn cho thị trường thí điểm.

Cơ hội song hành cùng thách thức

Cũng theo ông Trung, nghị quyết này sẽ đem lại nhiều cơ hội cho Việt Nam trong tương lai. Việc chấp thuận thí điểm là cơ hội để xác định các dòng chảy tài sản mã hóa trong 'vùng xám' trước kia, chưa được định danh rõ ràng. Nếu khung pháp lý vận hành tốt, dòng chảy kinh tế ngầm có thể trở nên minh bạch và đóng góp cho tăng trưởng. Ngược lại, đây cũng là dịp để cơ quan quản lý kịp thời điều chỉnh nếu quy định còn chưa phù hợp.

Khi pháp luật thừa nhận và tạo hành lang cho hoạt động gọi vốn công khai qua sàn giao dịch, nhà đầu tư sẽ có lựa chọn minh bạch, an toàn hơn. Những hình thức huy động vốn trong nhóm kín, với cam kết lợi nhuận 20-30% sẽ dần mất chỗ đứng.

Bàn đến những thách thức thị trường phải đối mặt, Chủ tịch VBA cho rằng, lo ngại lớn nhất nằm ở nguồn nhân lực. Thị trường đã có hàng chục triệu người tham gia tự phát, trong khi thiếu nền tảng và đội ngũ quản lý, giám sát chuyên nghiệp. Hằng ngày, cơ quan công an vẫn xử lý nhiều vụ lừa đảo, cho thấy rủi ro rất lớn. Thách thức là xây dựng lực lượng đủ chuẩn, từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, để thị trường vận hành an toàn.

Bên cạnh đó, thách thức còn là kỳ vọng thu hút vốn quốc tế. Việc chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia đợt phát hành này đồng nghĩa Việt Nam phải cạnh tranh toàn cầu về sản phẩm, thanh khoản và độ hấp dẫn của thị trường.

Nghị quyết thí điểm thị trường tài sản mã hóa mở ra cơ hội vàng để Việt Nam bước vào sân chơi tài chính số. Ảnh: T.L

“Giai đoạn đầu, các công ty được cấp phép phải chủ động cùng cơ quan quản lý xây dựng chuẩn mực, chứ không thể chỉ chờ hướng dẫn. Một sàn muốn tồn tại phải đảm bảo ba yếu tố: đông khách, phí cạnh tranh và an toàn, mà quan trọng nhất, nếu có sự cố mất tiền thì sàn phải có khả năng bồi hoàn, không thể trông chờ Nhà nước đứng ra bảo lãnh”, ông Trung nói.

Đặc biệt, ông Trung phân tích thêm rằng, một hiểu lầm phổ biến là thị trường thí điểm sẽ mở rộng cho người chơi mới. Thực tế, giai đoạn đầu nhắm tới nhà đầu tư có kinh nghiệm, đang giao dịch ở nước ngoài và muốn chuyển về hệ thống được cấp phép trong nước để có an toàn pháp lý, chuẩn phí – dịch vụ minh bạch hơn.

Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam kỳ vọng Việt Nam có thể xây dựng được một thị trường trưởng thành trong khung thời gian ngắn, qua đó tạo kênh huy động vốn mới song hành với chứng khoán – trái phiếu truyền thống.

Tuy nhiên, cái nhìn cần cân bằng, thí điểm là để học và chỉnh, không phải “phép màu” giải quyết ngay mọi vấn đề. Doanh nghiệp tham gia phải dũng cảm và có thực lực tài chính, chấp nhận đầu tư lớn vào tiêu chuẩn, nhân sự và an toàn hệ thống.

"Nghị quyết thí điểm thị trường tài sản mã hóa mở ra cơ hội vàng để Việt Nam bước vào sân chơi tài chính số với vị thế chủ động. Nhưng cơ hội luôn đi cùng thách thức nguồn nhân lực, tiêu chuẩn vi mô và năng lực vận hành sẽ quyết định thành bại. Nếu Nhà nước doanh nghiệp đồng thiết kế và bám sát thực tiễn, chu kỳ trưởng thành 10 năm của thế giới hoàn toàn có thể rút xuống 2–3 năm tại Việt Nam, một bước tiến đủ nhanh nhưng vẫn an toàn cho hệ sinh thái và người tham gia", ông Trung kỳ vọng./.

Hồng Quyên