Hai vụ tấn công đẩy xung đột Trung Đông vào giai đoạn khó lường hơn

Hai vụ tấn công gây quan ngại

Tòa nhà bị phá hủy trong vụ tấn công của Israel nhằm vào ngoại ô Beirut, Liban ngày 30/7. Ảnh: THX/TTXVN

Hamas xác nhận thủ lĩnh chính trị của phong trào này Ismail Haniyeh đã thiệt mạng trong cuộc tấn công sáng 31/7 tại thủ đô Iran. Cái chết của ông Haniyeh là một đòn giáng mạnh vào Hamas, loại bỏ nhân vật được công chúng biết nhiều nhất của phong trào này. Ông Haniyeh đã chèo lái các hoạt động chính trị của Hamas khi sống ở nước ngoài.

Hamas cáo buộc Israel nhắm vào Haniyeh trong cuộc tấn công nhằm vào tòa nhà nơi ông đang ở tại Tehran. Trước đó, ông Haniyeh đã tham gia lễ nhậm chức của tân tổng thống Iran.

Các quan chức Hamas khẳng định cái chết của ông Haniyeh sẽ "không trôi qua vô ích" và đánh giá vụ việc này là leo thang nghiêm trọng. Trong khi đó, nhà lãnh đạo tinh thần tối cao của Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, tuyên bố: "Nhiệm vụ của chúng tôi là trả thù cho vị khách thân yêu của chúng tôi".

Hãng thông tấn chính thức IRNA (Iran) đưa tin vụ tấn công xảy ra vào 2 giờ sáng (giờ địa phương) ngày 31/7, liên quan đến đạn dẫn đường trên không. Hãng thông tấn bán chính thức Fars đưa tin ông Haniyeh khi đó ở trong một công trình tại phía Bắc Tehran. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) xác nhận đang điều tra về cái chết của ông Haniyeh.

Quân đội Israel cho biết họ không phản hồi các báo cáo trên phương tiện truyền thông nước ngoài. Sau đó, quân đội Israel thừa nhận đang tiến hành đánh giá tình hình. Các quan chức cấp cao Israel từng tuyên bố sẽ loại bỏ Hamas và ban lãnh đạo của phong trào này để đáp trả cuộc tấn công ngày 7/10/2023.

Ngược lại, Israel xác nhận đã không kích ở Beirut, Liban ngày 30/7 và tiêu diệt chỉ huy Hezbollah Muhsin Shukr. Israel cho rằng Muhsin Shukr đứng đằng sau vụ cuộc tấn công vào Cao nguyên Golan trước đó ba ngày. Có 12 trường hợp tử vong và 29 người bị thương trong vụ tấn công ở Majdal Shams, một ngôi làng ở phía Bắc Cao nguyên Golan do Israel kiểm soát. Hezbollah đã lên tiếng phủ nhận đứng đằng sau vụ tấn công qua một tuyên bố trên Telegram ngày 27/7. Nhưng người phát ngôn của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đánh giá Hezbollah đã nói dối khi phủ nhận đứng sau vụ tấn công.

IDF cho biết ông Shukr là chỉ huy quân sự cấp cao nhất của Hezbollah. IDF cũng cho rằng ông Shukr đã chỉ đạo các cuộc tấn công của Hezbollah vào Israel kể từ ngày 7/10 năm ngoái.

Dưới đây là video về hiện trường vụ không kích tại Beirut, Liban ngày 30/7 (nguồn: Reuters):

Thông tin nhà lãnh đạo số hai của Hamas thiệt mạng được công bố không lâu sau vụ Israel không kích nhằm tiêu diệt chỉ huy quân sự cấp cao nhất của Hezbollah tại Liban. Những diễn biến này đe dọa dập tắt mọi hy vọng còn lại về lệnh ngừng bắn và thỏa thuận con tin ở Gaza trong tương lai gần. Ông Haniyeh đã đóng vai trò lãnh đạo đại diện cho Hamas trong các cuộc đàm phán ngừng bắn kéo dài nhiều tháng, vốn đã nhiều lần dường như gần chạm đến đột phá nhưng rồi lại sụp đổ vào phút cuối.

Cái chết gây đe dọa đàm phán ngừng bắn

Thủ lĩnh chính trị phong trào Hồi giáo Hamas, ông Ismail Haniyeh, trả lời phỏng vấn báo chí ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ ngày 20/4. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Được bổ nhiệm vào vị trí lãnh đạo cấp cao của Hamas từ năm 2017, ông Haniyeh di chuyển giữa Thổ Nhĩ Kỳ và thủ đô Doha của Qatar, thoát khỏi lệnh hạn chế đi lại của Dải Gaza bị phong tỏa và tạo điều kiện để ông tham gia các cuộc đàm phán ngừng bắn. Ba người con trai của ông đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel vào tháng 4.

Ông Haniyeh là lãnh đạo cấp cao thứ hai của Hamas bị giết kể từ khi xung đột Gaza bùng phát. Vào tháng 1, phong trào này thông báo phó thủ lĩnh Saleh Al Arouri, đã bị giết trong một cuộc không kích của Israel ở Beirut. Ông Arouri được coi là một trong những thành viên sáng lập cánh quân sự của Hamas - Lữ đoàn Izz ad-Din al-Qassam.

Tác động của bất kỳ cái chết nào trong cơ cấu lãnh đạo của Hamas đều khó có thể dự đoán được do mạng lưới rộng lớn và không rõ ràng của phong trào này. Trước đây, Hamas đã có thể vượt qua cái chết của những nhà lãnh đạo chủ chốt khác - bao gồm cả vụ ám sát hai nhân vật đồng sáng lập là Sheikh Ahmed Yassin và Abdel Aziz Rantisi, cách nhau vài tuần vào năm 2004.

Nhưng cái chết của ông Haniyeh khiến Hamas mất đi nhân vật chính trị công khai và có khả năng là một bước thụt lùi lớn đối với các hoạt động quốc tế của phong trào.

Qatar, quốc gia trung gian cho các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt giao tranh ở Gaza, đã lên án vụ giết hại ông Haniyeh là hành động leo thang nguy hiểm của cuộc xung đột. Trung Quốc, Malaysia, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga cũng lên án hành động này.

Ông Haniyeh đã liên lạc với các nhà hòa giải ở Qatar và Ai Cập vào đầu tháng 7. Các cuộc đàm phán đó hiện đang đóng băng, mặc dù có một số hy vọng vào đầu tháng này rằng các bên đang tiến gần đến một thỏa thuận khung.

Vụ sát hại ông Haniyeh ở Tehran và Shukr ở Beirut có ý nghĩa quan trọng về cả thời điểm và địa điểm. Ông Assaf Orion tại Viện nghiên cứu an ninh quốc gia Israel, đánh giá hai vụ ám sát này làm tăng khả năng xảy ra phản ứng của Trục kháng chíen (Axis of Resistance) bao gồm Hamas, Hezbollah và những nhóm khác.

Trong khi đó, Nhà Trắng cho biết đã nắm được thông tin về cái chết của ông Haniyeh nhưng từ chối bình luận thêm ngay lập tức. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuyên bố rằng nếu Israel bị tấn công, Mỹ sẽ giúp bảo vệ nước này.

Hà Linh/Báo Tin tức (Theo CNN, Reuters)