Hamas có lãnh đạo mới: Nỗ lực ngừng bắn sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Nhân vật cứng rắn

Vị thủ lĩnh bị ám sát Haniyeh là một thành viên kỳ cựu của nhóm chính trị Hamas, từng giữ chức Thủ tướng Palestine và trong những năm gần đây, ông đã tích cực tham gia các tiến trình đàm phán hòa bình nhằm hòa giải nội bộ Palestine cũng như là nhân vật chính trong nỗ lực đàm phán ngừng bắn ở Gaza nhiều tháng qua.

Thủ lĩnh mới của Hamas Yahya Sinwar. Ảnh: AP

Trong khi Hamas luôn ủng hộ đấu tranh vũ trang, ông Haniyeh và các nhà lãnh đạo lưu vong khác đôi khi lại có giọng điệu ôn hòa hơn, thậm chí bày tỏ sự cởi mở với giải pháp hai nhà nước, mặc dù vẫn công khai từ chối công nhận Israel.

Ngược lại, Yahya Sinwar đã dành hơn hai thập kỷ trong các nhà tù của Israel và từng thẳng thừng trừng trị những người Palestine được coi là có quan hệ với Israel. Trong mắt cả Israel và Palestine, ông nổi tiếng là một thủ lĩnh tàn bạo.

Ông Yahya Sinwar cũng đóng vai trò chỉ đạo chính trong cuộc tấn công bất ngờ của Hamas nhằm vào Israel hồi tháng 10 năm ngoái, sự kiện đã mở ra chương đẫm máu nhất trong cuộc xung đột giữa Israel và Palestine kéo dài hàng thập kỷ.

Trong các cuộc đàm phán gần đây, "Haniyeh đã đóng vai trò lớn trong việc thuyết phục Sinwar chấp nhận đề xuất ngừng bắn với Israel", Hugh Lovatt, một chuyên gia về xung đột Israel - Palestine tại Hội đồng Đối ngoại châu Âu, cho biết. Trong khi đó, Sinwar vẫn kiên trì với yêu cầu Israel phải thả hàng trăm tù nhân Palestine, rút toàn bộ quân đội Israel khỏi Gaza và ngừng bắn lâu dài bất chấp thực tế là gần 40.000 người Palestine đã thiệt mạng trong cuộc chiến đang diễn ra.

"Vụ ám sát Haniyeh đã đưa các cuộc đàm phán trở lại vạch xuất phát", Lina Khatib, một chuyên gia về xung đột tại Chatham House, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại London, cho biết. “Thủ lĩnh tiếp theo của Hamas sẽ khiến các cuộc đàm phán thậm chí còn khó khăn hơn".

Chỉ đạo từ bóng tối

Việc dự đoán Thủ lĩnh Sinwar sẽ lãnh đạo Hamas như thế nào là điều không dễ dàng vì mọi thông tin và hoạt động liên quan đến nhân vật này đều nằm trong bóng tối.

Thủ lĩnh Sinwar đã không xuất hiện kể từ khi chiến tranh nổ ra và thậm chí trước ngày 7.10. Rất hiếm hoi những lần ông xuất hiện trước công chúng. Có khả năng ông đang ẩn náu sâu bên trong mạng lưới đường hầm của Hamas và phần lớn bị cắt đứt khỏi thế giới bên ngoài. Những người trung gian nói rằng phải mất vài ngày để trao đổi tin nhắn với ông. Điều đó đặt ra câu hỏi về cách ông ta quản lý một tổ chức rộng lớn với các cán bộ trên khắp Trung Đông.

Tuy nhiên, thủ lĩnh Sinwar được coi là người có tiếng nói quyết định về bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào ở Gaza và việc thả hàng chục con tin Israel vẫn bị Hamas bắt giữ. Ông cũng sẽ là người đưa ra vạch ra chính sách chung liên quan đến hoạt động của Phong trào Hamas. Tuy nhiên, các hoạt động hàng ngày của Hamas ở Bờ Tây do Israel chiếm đóng và những nơi khác có thể sẽ được quản lý bởi các nhà lãnh đạo lưu vong của tổ chức này tại Qatar, Lebanon, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran.

Hani al-Masri, một nhà phân tích kỳ cựu người Palestine, người đã gặp hầu hết các nhà lãnh đạo Hamas trong nhiều năm, bao gồm Haniyeh và Sinwar, cho biết: "Có những vấn đề mà ông ấy có thể đưa ra quyết định và có những vấn đề mà các phó tướng của ông ấy cùng các thành viên còn lại của bộ chính trị có thể giải quyết".

Hamas có lịch sử lâu dài về khả năng kiên nhẫn, chờ đợi thời cơ khi nhóm này chứng kiến hàng loạt các nhà lãnh đạo cấp cao của mình bị ám sát, bao gồm cả người sáng lập và lãnh đạo tinh thần, Sheikh Ahmed Yassin, người đã thiệt mạng trong một cuộc không kích vào năm 2004.

Nhưng Hamas chưa bao giờ phải đối mặt với một chiến dịch ám sát có chủ đích ở quy mô lớn như thế này. Chuỗi các ám sát có thể đã khiến các lãnh đạo Hamas khác hạn chế di chuyển và tiếp xúc. Điều đó có thể làm suy yếu Hamas, ngay cả khi phong trào này nhận được sự ủng hộ của nhiều người Palestine.

Hugh Lovatt cho biết: "Việc Israel loại bỏ các nhà lãnh đạo cấp cao của Hamas, những người không dễ dàng thay thế, có thể sẽ làm suy yếu phong trào này". "Tuy nhiên, về cơ bản hơn, việc loại bỏ những thủ lĩnh như Arouri và Haniyeh dường như đã khiến phong trào này trở nên cứng rắn hơn".

Tuy nhiên, Sadeq Abu Amer, người đứng đầu Nhóm Đối thoại Palestine, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Thổ Nhĩ Kỳ, cho rằng, mặc dù việc bổ nhiệm Sinwar có vẻ là một "thách thức đối với Israel", nhưng vẫn có khả năng đạt được một thỏa thuận. Ông nói thêm rằng Sinwar, trong vai trò mới của mình, “có thể sẽ thực hiện một bước đi khiến mọi người ngạc nhiên”.

Quỳnh Vũ (Theo AP, AFP)