Hamas sẽ như 'rắn mất đầu' sau cái chết của thủ lĩnh Sinwar?

Rất ít thủ lĩnh Hamas ở Gaza có được danh tiếng như Yahya Sinwar. Ông vừa là một thủ lĩnh nổi tiếng cứng rắn mà Israel xem như cái gai trong mắt, vừa được nhiều người Palestine tin tưởng. Họ coi ông như người bảo vệ cho chính nghĩa trong cuộc đấu tranh với Israel.

Cái chết của ông Sinwar trong cuộc đấu súng ở miền Nam Gaza ngày 16/10 được coi là tổn thất nặng nề đối với Hamas nhưng lại là một chiến thắng cho quân đội Israel.

“Đây là thành tựu lớn nhất của Israel kể từ khi chiến tranh nổ ra. Nhưng chúng ta không nên quá phấn khích và cũng đừng quên rằng cuộc chiến này vẫn chưa kết thúc”, Michael Milshtein, cựu Giám đốc các vấn đề dân sự Palestine của quân đội Israel, cho biết.

Từ phải sang trái: thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar, Ismail Haniyeh và các chỉ huy quân sự Hezbollah Ibrahim Aqil, Saleh Sorour và Fuad Shukr. Ảnh: EPA-EFE

Tổn thất lớn của Hamas

Theo các nhà phân tích, cái chết của ông Sinwar giáng một đòn đau đớn vào Hamas, nhưng có lẽ sẽ không phải là “hồi chuông báo tử” cho phong trào này hoặc chấm dứt ngay lập tức cuộc đổ máu.

Hamas vừa là lực lượng chính trị vừa là lực lượng quân sự. Phong trào này vẫn tồn tại sau nhiều vụ ám sát nhằm vào thủ lĩnh của họ suốt hàng chục năm qua.

Ông Fawaz Gerges, giáo sư quan hệ quốc tế tại Trường Kinh tế London cho hay, ông Sinwar được nhiều người Palestine cùng “hàng triệu người Arab và người Hồi giáo” coi là “một nhân vật biểu tượng dám đứng lên thách thức Israel”.

Tuy nhiên, “cuộc chiến này không phải chỉ xoay quanh một cá nhân hay một nhà lãnh đạo. Israel sẽ thấy mình vẫn ở chỗ cũ vào buổi sáng hôm sau, sau khi tuyên bố Sinwar đã chết. Điều đó không thực sự giải quyết được tình thế khó khăn về mặt chiến lược của Israel”, ông Gerges nói thêm.

Chiến dịch quân sự của Israel ở Gaza bắt đầu cách đây hơn một năm sau khi Hamas tấn công vào miền Nam Israel ngày 7/10/2023. Ông Yaakov Amidror, cựu Cố vấn an ninh quốc gia Israel cho rằng, chiến dịch của Israel đã làm suy yếu nghiêm trọng năng lực quân sự của Hamas đến mức “Hamas ngày nay không thể tấn công Israel”.

Nhưng Hamas đã trở thành một lực lượng du kích mạnh mẽ, họ vẫn tiếp tục tham gia vào các trận chiến dữ dội với quân đội Israel trên đường phố bên trong Dải Gaza. Nhóm này cũng vẫn đang giam giữ 101 con tin người Israel và vẫn đủ mạnh cho dù có bất kỳ thủ lĩnh nào bị ám sát.

“Đây sẽ không phải là hồi kết của Hamas”, ông Mkhaimar Abusada, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Al-Azhar ở Gaza và hiện đang sống ở Mỹ, nói về cái chết của ông Sinwar.

Hamas vẫn tồn tại sau hàng loạt vụ ám sát thủ lĩnh

Israel đã ám sát người sáng lập Hamas, Sheikh Ahmed Yassin và thủ lĩnh khi đó, Abdel Aziz Rantisi, vào năm 2004 nhưng những vụ việc đó không làm suy yếu Hamas.

“Hamas coi mình là một phong trào giải phóng dân tộc và họ tuyên bố chiến đấu chống lại sự chiếm đóng của Israel. Nếu một thủ lĩnh thiệt mạng, một thủ lĩnh khác sẽ tiếp tục cuộc chiến. Đó là những gì đã diễn ra trong nhiều năm qua”, ông Abusada nói.

Sinwar từng trải qua 22 năm trong các nhà tù của Israel trước khi được thả trong một cuộc trao đổi tù nhân năm 2011 để đổi lấy binh sĩ Israel, Gilad Shalit.

Ông trở thành thủ lĩnh của Hamas ở Gaza vào năm 2017. Tại đây, ông đã lên kế hoạch cho cuộc tấn công ngày 7/10/2023 vào miền Nam Israel mà ông tin rằng sẽ châm ngòi cho một cuộc xung đột khu vực.

Trong khi các lãnh đạo Hamas có cuộc sống thoải mái ở nước ngoài như Thổ Nhĩ Kỳ, Lebanon hay Qatar, ông Sinwar lại chọn ở lại Gaza và trú ẩn dưới mạng lưới đường hầm rộng lớn mà Hamas đã xây dựng.

Khi quân đội Israel tấn công dữ dội Gaza, Sinwar vẫn sống sót và duy trì quyền kiểm soát đối với lực lượng Hamas bên trong dải đất này cũng như giới lãnh đạo của Hamas ở nước ngoài khi họ tham gia các cuộc đàm phán ngừng bắn.

Ông trở thành lãnh đạo chính trị của Hamas thay thế Ismail Haniyeh, người bị ám sát tại thủ đô Tehran của Iran hồi tháng 7. Kể từ đó, ông được coi là lãnh đạo quyền lực nhất của Hamas, định đoạt mọi vấn đề quan trọng nhất của nhóm. Ông cũng là người kiên quyết từ chối đàm phán với Israel, khiến quá trình đàm phán thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza rơi vào bế tắc.

Nhưng chỉ 2 tháng sau trở thành thủ lĩnh Hamas, số phận của ông Sinwar kết thúc trong tòa nhà đổ nát ở Rafah, miền Nam Gaza, sau cuộc đấu súng với một nhóm binh sĩ Israel. Israel sau đó xác nhận danh tính Sinwar thông qua xét nghiệm AND, dữ liệu vân tay và hồ sơ nha khoa.

Theo các nhà quan sát, những hình ảnh được công bố ngày 17/10 trong đó ông Sinwar thiệt mạng khi mặc áo chống đạn, có thể làm tăng sự ủng hộ đối với Hamas, giúp nhóm này đánh bóng hình ảnh của ông như một chiến binh sẵn sàng hy sinh vì mục đích cao cả của họ.

Quân đội Israel ngày 17/10 đã công bố đoạn video mà họ nói là những khoảnh khắc cuối cùng của Sinwar. Đoạn video cho thấy một người đàn ông che kín mặt trong tình trạng bị thương nặng ở tay, đang ngồi trên ghế. Người này đã cố gắng ném một cây gậy về phía máy bay không người lái.

Ibrahim Madhoun, một nhà phân tích chính trị người Palestine thân cận với Hamas, hiện đang sống ở Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, Hamas sẽ tiếp tục chiến đấu trên chiến trường và đổ lỗi cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phá hoại các nỗ lực đạt được thỏa thuận ngừng bắn.

Cơ hội chấm dứt xung đột ở Gaza?

Mặt khác, tâm lý phản kháng Hamas bên trong Gaza cũng đã tăng lên khi cuộc chiến kéo dài. Mỹ và phương Tây cho rằng, cái chết của ông Sinwar là cơ hội để chấm dứt xung đột đã kéo dài hơn 1 năm qua ở Gaza. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào việc ai thay thế ông Sinwar.

Giới chuyên gia suy đoán Mohammed, em trai Sinwar, có thể sẽ tiếp quản vai trò quân sự của anh trai mình ở Gaza, nhưng ông này không được coi là có tiềm năng chính trị.

Ông Madhoun nhận định, Hamas có thể sẽ không công bố lãnh đạo chính trị tiếp theo của mình “vì lý do an ninh”. Hoặc nhóm có thể tuân theo quy trình tiêu chuẩn là triệu tập hội đồng shura, cơ quan tham vấn bí mật do các thành viên Hamas ở Gaza, Bờ Tây, cộng đồng người Do Thái lưu vong và trong các nhà tù Israel bầu ra, để bỏ phiếu bầu thủ lĩnh mới.

Theo ông Madhoun, người kế nhiệm ông Sinwar có thể sẽ là một thủ lĩnh hiện đang sống ở nước ngoài.

Ông Abusada suy đoán, Khaled Meshal, thủ lĩnh Hamas trong hai thập kỷ cho đến năm 2017, có thể sẽ đảm nhiệm vai trò mà Sinwar để lại. Ông Meshal hiện sống tại Doha, Qatar, đứng đầu văn phòng chính trị Hamas ở nước ngoài.

Khalil al-Hayya, cấp phó của Sinwar, hiện cũng ở Qatar, cũng được coi là một gương mặt thay thế tiềm năng.

“Những người này đều đang sống bên ngoài Gaza, họ linh hoạt hơn ông Sinwar”, Michael Milshtein, cựu Giám đốc các vấn đề dân sự Palestine thuộc quân đội Israel, nói.

Cùng với Ai Cập, Qatar – nơi mà các thủ lĩnh Hamas đang sinh sống, và cũng là một trong các bên trung gian quan trọng trong các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas, có thể gây thêm áp lực để nhóm này đạt được thỏa thuận ngừng bắn, chấm dứt giao tranh ở Gaza.

Tuy nhiên, ông Milshtein cho rằng, Hamas sẽ không “bị xóa sổ hoàn toàn” như mục tiêu mà Israel đặt ra, bất chấp các cuộc ám sát nhằm vào thủ lĩnh của nhóm này. Bởi vậy, triển vọng đạt thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza vẫn rất mong manh, nhất là khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 17/10 tuyên bố chiến sự sẽ tiếp diễn.

“Nếu Thủ tướng Netanyahu không nắm bắt thời cơ để đạt thỏa thuận, có vẻ như cuộc chiến tiêu hao ở Gaza sẽ không thể dừng lại, ngay cả sau khi Sinwar đã chết”, ông Milshtein bình luận.

Hoàng Phạm/VOV.VN (biên dịch) Theo Washington Post