Hạn chế vay ngắn hạn nước ngoài của các 'ông lớn'

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến của các tổ chức, cá nhân đối với dự thảo Thông tư quy định điều kiện vay nước ngoài của doanh nghiệp (DN) không được Chính phủ bảo lãnh theo hướng siết chặt hơn.

Theo NHNN, Thông tư 12/2014/TT-NHNN quy định điều kiện vay nước ngoài của DN không được Chính phủ bảo lãnh được xây dựng từ năm 2014 đã đặt ra khuôn khổ pháp lý phù hợp với bối cảnh kinh tế các năm qua.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, vay nước ngoài của tổ chức tín dụng (TCTD) và DN có xu hướng gia tăng do DN, TCTD tận dụng mặt bằng lãi suất thấp trên thị trường quốc tế dẫn đến nguy cơ không đảm bảo đáp ứng chỉ tiêu về tổng hạn mức rút vốn ròng trung dài hạn và mức tăng dư nợ vay ngắn hạn nước ngoài được Chính phủ phê duyệt hàng năm.

Để kiểm soát được mức vay nước ngoài tự vay tự trả, đảm bảo hạn mức hàng năm duy trì ngưỡng nợ an toàn được Quốc hội phê duyệt, Thủ tướng Chính phủ giao NHNN nghiên cứu xây dựng phương án quy định điều kiện vay chặt chẽ đối với hoạt động vay, trả nợ nước ngoài không được Chính phủ bảo lãnh.

Theo đó, dự thảo Thông tư tập trung xây dựng điều kiện chung và điều kiện riêng cho hai nhóm đối tượng đi vay là TCTD và DN.

Tăng trưởng nóng của thị trường chứng khoán và BĐS là mầm mống gây nên những bất ổn tài chính vĩ mô.

Riêng đối với DN, dự thảo Thông tư cho biết, hiện vay nước ngoài ngắn, trung dài hạn của nhóm đối tượng này chiếm khoảng 70-80% tổng dư nợ vay nước ngoài tự vay tự trả của nền kinh tế.

Với mục tiêu phát triển sản xuất toàn diện, duy trì mức tăng trưởng kinh tế cao theo định hướng phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021-2030, xu hướng DN tăng vay vốn nước ngoài là không tránh khỏi.

Điều này tạo áp lực lớn đến các chỉ tiêu vay trả nợ nước ngoài của Chính phủ phê duyệt hàng năm (dư nợ vay nước ngoài ngắn, trung dài hạn có xu hướng tiệm cận các mức được phê duyệt).

Trên thực tế, NHNN cũng nhận thấy việc tăng trưởng nóng, ồ ạt của thị trường chứng khoán và kinh doanh BĐS tiềm ẩn rủi ro lớn vì có thể tạo ra tình trạng vốn ảo, bong bóng tài sản. Đây là mầm mống của những bất ổn tài chính vĩ mô.

Do đó, dòng vốn vay nước ngoài ngắn hạn cần được quản lý chặt chẽ hơn nữa để hạn chế nguy cơ đảo chiều, tránh nguy cơ DN vay nước ngoài ngắn hạn sử dụng cho các mục đích tiềm ẩn rủi ro bong bóng giá như chứng khoán, BĐS.

Đồng thời, dự thảo Thông tư cũng không cho phép sử dụng vốn vay ngắn hạn để nhận chuyển nhượng dự án đầu tư và mua cổ phần, mua phần vốn góp do việc thực hiện dự án hoặc mua cổ phần, mua phần vốn góp tại DN nhằm thâu tóm DN, mua bán sáp nhập để quản lý, phát triển DN về lâu dài là hoạt động mang tính dài hạn.

Bởi nếu vay vốn nước ngoài ngắn hạn để thanh toán cho các khoản nợ phát sinh từ mục đích sử dụng vốn trung dài hạn nêu trên sẽ tạo ra rủi ro cho thanh khoản, đi ngược lại bản chất của dòng vốn ngắn hạn chỉ nhằm hỗ trợ thiếu hụt thanh khoản tạm thời.

Bên cạnh đó, trường hợp bên đi vay nhận chuyển nhượng dự án hoặc mua cổ phần, mua phần vốn góp của DN khác nhưng không nhằm mục tiêu phát triển dự án hoặc quản lý DN mà tiếp tục chuyển nhượng dự án, bán cổ phần cho bên thứ ba thì hoạt động mua đi bán lại cũng có thể tạo bong bóng giá, không tạo ra giá trị thực cho nền kinh tế và cần bị hạn chế.

"Như vậy, đối với cả hai trường hợp chuyển nhượng dự án và mua cổ phần, mua phần vốn góp nêu trên đều tiềm ẩn rủi ro cao và không nên cho phép sử dụng vốn vay ngắn hạn nước ngoài" - NHNN nhấn mạnh.

NHNN cho rằng định hướng kiểm soát chặt chẽ hoạt động vay trả nợ nước ngoài của DN, việc quy định DN không được vay nước ngoài ngắn hạn cho mục đích tiềm ẩn rủi ro cao nêu trên là cần thiết. Một mặt yêu cầu chính các DN này quản trị rủi ro tốt hơn trong hoạt động, mặt khác hỗ trợ việc ưu tiên tập trung nguồn vốn vay nước ngoài cho các lĩnh vực, ngành nghề sản xuất trực tiếp tạo ra giá trị gia tăng cho nền kinh tế.

T.LINH