'Hạn chót lúc bình minh'

Ngay từ những trang đầu tiên, thành phố được Cornell Woolrich xây dựng trong “Hạn chót lúc bình minh” không phải là nơi những con người trẻ tuổi theo đuổi ước mơ mà là nơi nhấn chìm con người ta vào bóng tối như cách mà ông khẳng định “Đầu tiên là bạn mơ sau đó rồi bạn chết”.

Ở giữa thành phố xa hoa, lỗng lẫy, những con người với thân phận “bé mọn” như những con thiêu thân, lao vào vòng xoáy mưu sinh. Họ cô đơn ngay ở chính nơi đã từng là ước mơ, khát khao của họ. Nhân vật chính trong “Hạn chót lúc bình minh” là những người gần như chạm đáy của xã hội.

Cô gái Bricky hàng đêm lê gót về căn phòng trọ tồi tàn, mệt mỏi rã rời với mảnh vụn của giấc mơ tan vỡ. Cô vốn muốn trở thành diễn viên Broadway nhưng cuối cùng chỉ có thể bán những vũ điệu của mình giá 5 xu một bản, trong vũ trường. Cô vẫn gửi thư về nhà báo với mẹ rằng con ổn, công việc rất tốt, cùng vài tờ đô la “đẫm máu”. Bricky gặp Quinn khi anh ngơ ngác và lạc lối. Họ tình cờ phát hiện cả hai sống cùng một khu phố - nơi họ đã từ bỏ sau lưng để theo đuổi giấc mơ của mình. Bricky và Quinn đã lay lắt ở thành phố quá lâu, không đủ can đảm rời bỏ nó một mình; mãi cho đến khi gặp nhau, nhưng dường như đã trễ. Quinn và Bricky vô tình bị cuốn vào một vụ án mạng. Nếu họ không kịp tìm ra thủ phạm thực sự thì sẽ không kịp chuyến xe buýt về quê - chuyến xe mà họ chờ đợi đã lâu, chuyến xe họ phải dùng hết dũng khí mới dám bước lên. Chuyến xe ấy sẽ khởi hành vào lúc sáu giờ sáng.

Tất nhiên, Bricky và Quinn không phải là là những kẻ cô đơn, lay lắt duy nhất ở thành phố. Chúng ta có thể gặp một Bricky thứ hai, thứ ba... hay chàng trai nào đó cố gắng, nỗ lực không ngừng nhưng chẳng đủ để nuôi sống bản thân ở bất cứ đâu đó trong thành phố này. Những con người sẵn sàng rời bỏ quê hương đi tìm kiếm giấc mơ của mình nhưng lại bị tan vỡ bởi chính giấc mơ đó…

Woolrich đã dẫn dắt bạn đọc đi khám phá một New York rất khác, một New York sau nửa đêm với một sự trống rỗng, được khuếch đại bởi thứ ánh sáng và bóng tối nhập nhờ. Một New York giống như một con quái vật, nó rình rập, chiếm hữu và nghiền nát những người như Bricky và Quinn. Nó liên tục cản đường các nhân vật chính khi họ cố gắng muốn vươn lên chạm tới giấc mơ và hạnh phúc.

Có người nói rằng truyện của Woolrich luôn là một cái gì đó rất lạ. Và nó đến từ nỗi ám ảnh về thời gian và bóng tối. Với Woolrich thời gian giống như một tên sát nhân lặng lẽ mà bạn chẳng thể nào buộc tội nó. Thời gian chính là một tên sát nhân, cắn chặt chúng ta không lúc nào buông và không ai thoát được khỏi nó. Thời gian là đích đến cũng là định mệnh và số phận. Có thể nói “Hạn chót lúc bình minh” giống như một cuộc chạy đua, một cuộc chạy đua vượt rào. Vượt qua nhưng rào cản đó là đích đến của bạn. Từng giây, từng phút trôi qua, bạn phải vận dụng hết sức lực, trí lực cho cuộc đua này. Và khi thời gian dừng lại ở con số 6, bạn thắng nhưng ngay giây tiếp theo sau đó bạn lại không biết mình thắng hay là thua? Thế giới Woolrich là vậy, giống như một mê cung, đánh lạc hướng suy luận của người đọc. Tác giả đặt ra những “cái bẫy” cho các nhân vật chính không may mắn của mình và sau đó chờ đợi nhân vật chính sa vào bẫy và độc giả bị đánh lừa.

Hoàng Minh