Hàn Quốc và sứ mệnh 'cầu nối' tại APEC 2025

Tái định hình APEC trong kỷ nguyên AI

Hội nghị APEC được xem là một trong những sự kiện kinh tế quan trọng nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm nay. Với vai trò chủ nhà, Hàn Quốc kỳ vọng biến diễn đàn này thành “điểm khởi đầu cho chu kỳ tăng trưởng mới”, giúp các nền kinh tế tìm ra hướng đi chung trong bối cảnh thế giới chuyển đổi mạnh mẽ về công nghệ và địa chính trị.

So với các kỳ trước, bối cảnh APEC 2025 phức tạp hơn nhiều, khi kinh tế toàn cầu phục hồi chậm sau lạm phát kéo dài, tăng trưởng suy yếu ở nhiều nền kinh tế lớn, trong khi xu hướng bảo hộ và “tự cường chiến lược” lan rộng. Chuỗi cung ứng toàn cầu cũng đang được tái cấu trúc theo hướng khu vực hóa nhằm giảm rủi ro. Thêm vào đó, sự trỗi dậy của AI và công nghệ số tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức mới, buộc các nền kinh tế vừa phải thúc đẩy đổi mới, vừa bảo đảm an toàn, minh bạch và trách nhiệm xã hội trong ứng dụng công nghệ.

Với chủ đề “Kiến tạo tương lai bền vững”, APEC 2025 tập trung vào 3 trụ cột: “Kết nối - Đổi mới - Thịnh vượng” phản ánh tầm nhìn dài hạn của diễn đàn trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Trong đó, “Kết nối” nhấn mạnh việc tăng cường liên kết thể chế, cơ sở hạ tầng và con người, giúp các nền kinh tế thành viên phối hợp hiệu quả hơn về thương mại, logistics và dòng nhân lực. “Đổi mới” hướng tới việc thúc đẩy chuyển đổi số, tận dụng công nghệ mới, đặc biệt AI và kinh tế số, để nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng với biến động toàn cầu. Và, “Thịnh vượng” đặt mục tiêu xây dựng một nền thịnh vượng chung, trong đó phát triển kinh tế đi đôi với tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường, hướng tới một khu vực phát triển bền vững và bao trùm.

Với chủ đề “Kiến tạo tương lai bền vững”, APEC 2025 tập trung vào 3 trụ cột: “Kết nối - Đổi mới - Thịnh vượng” Ảnh: apec2025.kr

Theo ban tổ chức, các sáng kiến năm 2025 sẽ tập trung biến những thách thức hiện hữu như gián đoạn chuỗi cung ứng, cạnh tranh công nghệ, dân số già hóa và biến đổi khí hậu, thành cơ hội hợp tác mới, qua đó khẳng định vai trò của APEC như một động lực kết nối kinh tế và điều phối chính sách hàng đầu trong khu vực.

Các nhà quan sát Hàn Quốc nhận định, APEC đang bước vào giai đoạn chuyển mình sâu sắc để thích ứng với các thách thức toàn cầu như đại dịch, biến đổi khí hậu và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng. Từ một cơ chế tự do hóa thương mại, APEC dần trở thành nền tảng thúc đẩy thương mại số, cải cách thể chế và phát triển bao trùm, hướng tới một khu vực châu Á - Thái Bình Dương bền vững và linh hoạt hơn.

“Kế hoạch Incheon” và kỳ vọng về một khuôn khổ mới cho hợp tác khu vực

Từ những biến động trên, các nền kinh tế thành viên bước vào APEC 2025 với tâm thế vừa kỳ vọng, vừa thận trọng. Kỳ vọng vì sau hai năm đàm phán, nhiều sáng kiến hợp tác mới được đưa ra, trong đó đáng chú ý nhất là Kế hoạch Incheon (Incheon Roadmap); thận trọng bởi không ít vấn đề trong chương trình nghị sự có thể va chạm trực tiếp lợi ích giữa các nhóm nền kinh tế.

Theo các tài liệu chính thức của Ban Thư ký APEC, Kế hoạch Incheon được coi là văn kiện trung tâm của APEC 2025, đặt nền tảng định hướng hợp tác cho giai đoạn 2026 - 2030. Kế hoạch gồm bốn trụ cột chính, phản ánh nỗ lực dung hòa giữa yêu cầu phát triển công nghệ và duy trì ổn định khu vực.

Trụ cột đầu tiên là chuyển đổi số và AI. Đây là chủ đề được thảo luận sâu rộng nhất. Kế hoạch Incheon đặt mục tiêu xây dựng khung chính sách hợp tác AI khu vực, bao gồm nguyên tắc sử dụng có trách nhiệm, chia sẻ dữ liệu an toàn và đầu tư vào hạ tầng số.

APEC dự kiến khuyến khích hình thành “hệ sinh thái AI vì phát triển bền vững”, kết nối chính phủ, doanh nghiệp và viện nghiên cứu để thử nghiệm ứng dụng AI trong y tế, nông nghiệp, giáo dục và năng lượng. Hiện nay, Hàn Quốc, Nhật Bản và Singapore đang dẫn đầu các sáng kiến chia sẻ dữ liệu mở phục vụ nghiên cứu AI xuyên biên giới.

Trụ cột thứ hai, phát triển bao trùm và bền vững. Bên cạnh công nghệ, APEC nhấn mạnh yếu tố con người, hướng tới tăng trưởng đi đôi với cơ hội tiếp cận công bằng cho mọi nhóm xã hội; thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ và thanh niên trong chuỗi giá trị số, đồng thời mở rộng đào tạo kỹ năng số ở quy mô khu vực.

Trụ cột thứ ba, củng cố chuỗi cung ứng và năng lực chống chịu. APEC đang thúc đẩy xây dựng mạng lưới cung ứng linh hoạt và bền vững hơn. Các thành viên cũng xem xét thành lập Quỹ APEC về chuỗi cung ứng an toàn, hỗ trợ dự án logistics xanh và kết nối khu vực thông qua đầu tư công - tư (PPP).

Trụ cột thứ tư là văn hóa và ngành sáng tạo. Lần đầu tiên, văn hóa và công nghiệp sáng tạo được đưa vào chương trình nghị sự cấp cao của APEC. Hàn Quốc với thế mạnh trong lĩnh vực giải trí và nội dung số, đề xuất coi văn hóa là “nguồn lực mềm” thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Dù các trụ cột của Kế hoạch Incheon phản ánh tinh thần cải cách toàn diện, song giới quan sát nhận định thách thức lớn nhất của APEC vẫn nằm ở khâu thực thi. Sự khác biệt về trình độ phát triển, thể chế và mức độ sẵn sàng số giữa các nền kinh tế khiến khả năng triển khai thống nhất trở nên hạn chế.

Bên cạnh đó, APEC là diễn đàn không ràng buộc pháp lý, các quyết định chủ yếu dựa trên đồng thuận và khuyến nghị. Do vậy, dù nhiều sáng kiến có thể được thông qua trên giấy, việc hiện thực hóa chúng sẽ phụ thuộc vào thiện chí và năng lực từng quốc gia thành viên.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, chính tính chất “mềm dẻo” đó lại là điểm mạnh của APEC - nơi tạo ra không gian đối thoại, giúp các nền kinh tế có thể chia sẻ mô hình, thử nghiệm chính sách và từng bước hình thành chuẩn mực chung. Nếu APEC 2025 đạt được đồng thuận về “Kế hoạch Incheon”, đây có thể là bước tiến đầu tiên hướng tới một khuôn khổ hợp tác công nghệ khu vực trong kỷ nguyên AI.

Phép thử cho vai trò “cầu nối”

APEC 2025 đang thu hút sự chú ý đặc biệt khi có sự tham dự của Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình - cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo sau sáu năm; đồng thời là chuyến thăm song song đầu tiên của lãnh đạo hai nước tới Hàn Quốc trong hơn một thập kỷ. Đây được xem là cơ hội để Seoul thúc đẩy đối thoại Mỹ - Trung trong khuôn khổ đa phương.

Giới quan sát nhận định, APEC năm nay có thể trở thành phép thử cho khả năng thỏa hiệp giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trong các vấn đề như thuế quan, chuỗi cung ứng bán dẫn và kiểm soát xuất khẩu đất hiếm (REE). Những động thái gần đây của Bắc Kinh, từ việc tuyên bố từ bỏ một số đặc quyền dành cho các nước đang phát triển trong WTO đến việc siết chặt xuất khẩu REE, được cho là bước đi chiến lược nhằm tăng đòn bẩy trước thềm hội nghị.

Theo giới phân tích, APEC 2025 nhiều khả năng sẽ trở thành diễn đàn quan trọng phản ánh cách tiếp cận của Washington và Bắc Kinh trong việc định hình quan hệ song phương và hợp tác khu vực.

Trong bối cảnh địa chính trị đầy biến động, Hàn Quốc đang ở vị thế vừa là chủ tịch, vừa là bên chịu tác động trực tiếp từ những thay đổi trong cấu trúc quyền lực toàn cầu. Hội nghị APEC 2025 không chỉ là diễn đàn thương mại, mà còn là phép thử cho vai trò “cầu nối” giữa các cường quốc của Hàn Quốc, giúp củng cố hình ảnh đất nước như một quốc gia trung gian có năng lực điều phối.

Châu Anh