Hàng ăn trong ngõ nhỏ

Rất nhiều người muốn được ngồi trong những quán hàng giản dị, nằm sâu trong ngõ, chứ nhất định không chịu tụ tập bạn bè ở mặt tiền phố lớn, đông đúc. Vì ngồi trong ngõ hẹp cho nên việc tụ tập cũng chỉ là những nhóm nhỏ, dăm ba người ngồi sát vào nhau. Ði lại phải từ tốn, lách chỗ này, né chỗ kia. Như thế càng chứng tỏ sự thân tình của các nhóm bạn, đối tượng ngồi cùng mâm với mình. Do ngồi sát nhau như vậy cho nên dễ cảm nhận từng lời nói của nhau, dễ chia sẻ. Như mấy ông bạn họa sĩ của tôi thích nhâm nhi mấy chai bia, một chai rượu nhỏ với món nem chua rán ở Hội Quán, số 36 ngõ Tạm Thương. Ðó là một con ngõ nhỏ, không dài, nối với phố Hàng Bông sầm uất. Hỏi vì sao đến con ngõ có phần u trầm để uống bia, nhâm nhi cảnh vắng lặng, với những bức tường cũ bó trong không gian chật hẹp, bạn trả lời rằng, không phải cứ xô bồ mới hay. Ðôi khi thưởng thức cái sự chật hẹp, ngồi trò chuyện với những bức tường cũ, với sự hoang vắng lại tạo cảm hứng sáng tạo. Cũng có ý kiến rằng, đôi khi chán sự đông đúc thì ngồi nơi vắng vẻ, dù là trong trung tâm phố cổ. Tôi cũng thưởng thức đôi lần và thành quen. Quen đến mức mỗi tuần phải rủ bạn bè đến một lần. Quen đến mức đi xa là nhớ. Như nhớ bốn mùa Hà Nội thân thương và phải về bằng được để nhâm nhi cùng bạn bè.

Một quán hàng không tên, phía đối diện số nhà 36 ngõ Tạm Thương cũng chỉ gồm ba cái bàn nhỏ, kê mấy chiếc ghế gỗ cũng nhỏ nhắn, xinh xắn. Vậy mà tạo được ấn tượng cho không ít nhà văn, nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh. Chủ quán là một người phụ nữ chừng 50 tuổi. Chị bảo: "Mỗi ngày tôi đón vài "mâm" khách, không cần đông, chẳng ồn ào, cứ thế túc tắc sống. Nhờ những vị khách thích hoài niệm, trốn sự ồn ào, cho nên những người bán hàng lâu năm như chúng tôi vẫn còn đất sống". Ngoài quán của chị, tôi cũng thích ngồi ăn phở, ăn quà trong ngõ 23 phố Phan Huy Ích, nơi có thể vừa ăn vừa ngắm nhìn vóc dáng của một khu tập thể cũ, với những bức tường rêu phong. Ðó là cách tâm sự với lòng mình, với phố và nhấn nhá sự trầm lắng sau một ngày làm việc mệt nhọc.

Người ta ngầm hiểu, trong vùng đô thị lõi, tấc đất tấc vàng, chỉ cần quán hàng nhỏ thế thôi nhưng cho thu nhập cao. Cũng bởi, nếu là quán ngon, thực khách sẽ mách nhau đến ngày một đông hơn. Ðông đến mức có lúc không còn chỗ ngồi, nhóm sau phải đứng chờ nhóm trước ăn xong. Ðiển hình như quán ngan, nằm hút trong số nhà 31 phố Lý Quốc Sư, có mặt tiền hẹp và cửa ra vào cũng rất nhỏ. Nơi đây, buổi trưa nào cũng nườm nượp khách. Ngoài hai gian phòng nhỏ tầng dưới, khách có thể lách qua mấy gian nhà cũ, leo lên cầu thang để đến một gian phòng của một ngôi nhà khác, có ban công rộng. Trên này ngồi được cỡ vài chục người. Ðiều đáng nói, nơi này là một xóm gồm năm hộ dân, nhưng bằng cách "chia sẻ", họ đã thống nhất dành không gian để phục vụ thực khách.

Chuyện ăn uống ở đất Hà thành đã đi vào những áng văn của không ít nhà văn như Vũ Bằng, Nguyễn Tuân, Thạch Lam, Băng Sơn… Sau này các nhà văn đương đại cũng cố gắng nhắc lại văn hóa ẩm thực, chuyện ăn uống nơi thành phố hơn 1.000 năm tuổi. Theo các nhà văn, văn hóa ẩm thực là một nghệ thuật nấu nướng, pha chế và nghệ thuật thưởng thức tinh tế, cầu kỳ mang đậm bản sắc dân tộc, ẩn chứa những triết lý sâu xa… Về sau này, ngay cả những người trẻ cũng có cách thưởng thức văn hóa ẩm thực trong ngõ, hẻm rất tinh tế và tạo thành một nét văn hóa.