Hàng hóa Việt bị tranh chấp nhãn hiệu ở nước ngoài

Doanh nghiệp cần cẩn trọng trước các giao dịch với đối tác quốc tế.

Doanh nghiệp sập bẫy

Năm 2022, dư luận chứng kiến sự vụ các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu hạt điều Việt Nam bị mất chứng từ gốc khi xuất khẩu sang Italy 76 container điều. Vụ việc may mắn đã được giải quyết ổn thỏa, song đây là bài học cho DN Việt Nam khi tham gia thương mại quốc tế.

Trong thời gian qua, nhiều DN Việt Nam đã từng vướng phải tranh chấp thương mại liên quan đến bảo hộ nhãn hiệu. Đơn cử, nhãn hiệu cà phê Trung Nguyên đã bị một công ty tại Mỹ đăng ký trước ở thị trường này. Sau 2 năm thương thảo, công ty tại Mỹ mới trao trả lại quyền bảo hộ và nhận làm đại lý phân phối sản phẩm cà phê Trung Nguyên của Việt Nam tại nước này. Hay như vụ nước mắm Phan Thiết đã bị một công ty ở Mỹ đăng ký thương hiệu từ năm 1999...

Một số liệu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, trên toàn cầu, tỷ lệ DN là nạn nhân của lừa đảo và tội phạm kinh tế trong năm 2018 là 49%; năm 2020 là 47% và năm 2022 là 46%. Trong đó, tội phạm lừa đảo từ bên ngoài chiếm khoảng 43%; từ nội bộ 31%; thông đồng giữa trong và ngoài chiếm 26%...

Ông Trần Thanh Quyết- Giám đốc điều hành Hiệp hội DN Italy tại Việt Nam (ICHAM) cho hay, thiếu kinh nghiệm trong việc phòng ngừa và đối phó với các lừa đảo và tranh chấp trong thương mại quốc tế là một trong những thách thức lớn của DN Việt Nam.

“Nhiều DN chưa quen thuộc với văn hóa kinh doanh của từng nước, lạ lẫm với đối tác và hệ thống cơ quan giải quyết tranh chấp và thủ tục giải quyết tranh chấp; chưa quen sử dụng hình thức giải quyết tranh chấp thương mại phổ biến như trọng tài thương mại, hòa giải thương mại”- đại diện ICHAM nói.

Hiện nay có một số rủi ro trong thương mại quốc tế đã được nhận diện, chẳng hạn rủi ro tiền tệ, chính sách pháp luật, vận chuyển và thời gian giao hàng, chất lượng và độ tin cậy của hàng hóa, khả năng thanh toán và ngôn ngữ.

Chủ động để tránh rủi ro

Theo ông Bạch Thăng Long - Phó Tổng Giám đốc thường trực Tổng công ty May 10, DN này có tỷ trọng về đơn hàng FOB cao, "do vậy hơn ai hết, chúng tôi phải hiểu sâu tầm quan trọng trong việc phòng tránh rủi ro trong các giao dịch, hợp đồng giao thương quốc tế với các đối tác nước ngoài”.

Ông Long cho biết, nếu có xảy ra rủi ro trong hoạt động sản xuất kinh doanh xuất khẩu thì giá trị thiệt hại sẽ rất lớn và ảnh hưởng lớn đến thành quả của hàng nghìn người lao động trong các xưởng sản xuất may mặc của May 10. Về điều khoản thanh toán, May 10 áp dụng các điều kiện thanh toán mang tính an toàn cao như thanh toán bằng thư tín dụng L/C, thanh toán trả trước… thông qua các tổ chức tín dụng, ngân hàng lớn có uy tín.

Đối với nguyên phụ liệu nhập khẩu, May 10 triển khai toàn bộ các giải pháp kiểm tra về thông tin thanh toán (đặc biệt là những thanh toán lần đầu) từ phía các nhà cung cấp. Ví dụ như: thanh toán lần đầu cần kiểm tra số tài khoản ngân hàng của các nhà cung cấp bằng các hình thức gọi điện trực tiếp, qua fax, qua các phần mềm chat trực tiếp... đảm bảo chắc chắn an toàn thì mới thực hiện thanh toán.

Đặc biệt, May 10 có bộ phận tổng hợp thống kê các thông tin liên quan tới rủi ro thanh toán quốc tế, trong các giao dịch mua bán quốc tế thành những bài học, kinh nghiệm để đào tạo hướng dẫn chia sẻ cho các đơn vị nội bộ cũng như những nhân viên nghiệp vụ mới tham gia vào quá trình sản xuất, kinh doanh xuất khẩu.

Để tránh rủi ro trong lĩnh vực thanh toán, sập bẫy thương mại của DN quốc tế, giới chuyên gia khuyến cáo, khi giao thương quốc tế, DN cần nghiên cứu thị trường, xây dựng mối quan hệ với đối tác, đàm phán, thương thảo hợp đồng, đối phó với rủi ro tín dụng, kiểm soát chi phí, cần theo dõi và đánh giá cụ thể, cùng với đó sử dụng các công cụ bảo hiểm. Bên cạnh đó DN cần kiểm tra kỹ lưỡng đối tác, tìm hiểu các quy định về nguồn gốc xuất xứ, đặc thù thị trường, đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, cẩn trọng thanh toán quốc tế trong đó lưu ý phương thức D/P, cần có thói quen trong sử dụng các dịch vụ pháp lý; Có mạng lưới thông tin, thường xuyên liên hệ với cơ quan Thương vụ, Phòng Thương mại và các tổ chức hỗ trợ khác.

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhấn mạnh, cơ quan chức năng cần cảnh báo, công bố danh sách một số DN có dấu hiệu lừa đảo, có hiện tượng làm ăn phi pháp để giúp DN Việt Nam cẩn trọng trong giao dịch với các công ty này. Đồng thời, phải thường xuyên cập nhật thông tin về các dấu hiệu, thủ đoạn lừa đảo của các DN nước ngoài để DN Việt Nam biết và phòng tránh.

“Khi các vụ kiện, điều tra xảy ra, cần hỗ trợ pháp lý đối với các DN trong nước, phối hợp với các cơ quan quản lý về an ninh kinh tế tại các quốc gia nước ngoài để ngăn chặn các DN lừa đảo. Ngoài ra, cần hoàn thiện các hệ thống quy định của pháp luật về hoạt động thương mại, tạo hành lang pháp lý an toàn, đảm bảo quyền lợi cho các DN” – ông Tuấn nói.

H.Hương - M.Sang