Hàng ngàn cây sâm Ngọc Linh di thực trồng không hiệu quả

Sâm Ngọc Linh di thực trồng tại xã Trà Bui, huyện Bắc Trà My chết dần sau 3 năm.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh Quảng Nam cho biết, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Nam, từ năm 2021 đến nay, Sở NN&MT (trước đây là Sở Nông nghiệp và PTNT) đã phối hợp với các địa phương, đơn vị triển khai theo dõi, đánh giá thử nghiệm di thực sâm Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, từ tháng 8 đến tháng 11-2021, Sở đã bố trí 7 mô hình di thực cây sâm Ngọc Linh tại 4 huyện: Bắc Trà My, Tây Giang, Nam Giang và Phước Sơn. Đến tháng 9-2022, tiếp tục bố trí 2 mô hình di thực tại 2 huyện Núi Thành và Tiên Phước. Mỗi mô hình 1.000 cây sâm giống, riêng tại huyện Phước Sơn bố trí 2 mô hình, mỗi mô hình 500 cây sâm giống. Như vậy tổng số sâm giống được bố trí di thực đến các địa phương khác trong tỉnh Quảng Nam để trồng thử nghiệm là 8.000 cây sâm giống. Mỗi cây sâm giống được UBND tỉnh Quảng Nam quy định giá thị trường hơn 200 ngàn đồng.

Nhằm đảm bảo công tác chăm sóc, theo dõi, Sở NN&MT đã ban hành hướng dẫn kỹ thuật theo dõi, đánh giá mô hình thử nghiệm di thực Sâm Ngọc Linh để có sự thống nhất trong việc theo dõi, đánh giá; giao Trung tâm Phát triển Sâm Ngọc Linh và Dược liệu phối hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thường xuyên trao đổi, hướng dẫn các địa phương, đơn vị trong suốt quá trình triển khai công tác thử nghiệm di thực sâm Ngọc Linh; định kỳ kiểm tra, đánh giá vào giai đoạn cây sinh trưởng phát triển thân, lá hoàn thiện sau khi ngủ đông (từ tháng 6 - tháng 8 hàng năm) và báo cáo kết quả thực hiện theo từng năm về UBND tỉnh theo dõi, chỉ đạo.

Theo đó, qua theo dõi, Sở NN&MT tỉnh Quảng Nam nhận thấy, tỷ lệ cây sâm Ngọc Linh di thực phát triển năm thứ nhất ở các mô hình từ 1% - 65,6%; đến năm thứ hai tỷ lệ cây phát triển từ 4,3% - 41,5%; đến năm thứ 3, tỷ lệ phát triển ở các mô hình chỉ còn từ 0% - 8,6%. "Qua 3 năm theo dõi (2022, 2023 và 2024) cho thấy, tỷ lệ cây sâm Ngọc Linh phát triển giảm dần; đến năm 2024 tỷ lệ cây phát triển ở các mô hình đều dưới 9%. Riêng mô hình do Ban quản lý khu bảo tồn loài Sao La thực hiện không có cây phát triển; mô hình do Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Tiên Phước thực hiện thì cây đã chết hoàn toàn. Khả năng sinh trưởng phát triển cây Sâm di thực rất yếu so với cây Sâm trồng tại huyện Nam Trà My, thể hiện rõ ở năm thứ 3 sau trồng; chiều cao cây thấp, bộ rễ phát triển kém, củ rất nhỏ; hầu hết các cây chỉ hình thành được 1 lá kép, có 8 cây Sâm trồng di thực ra hoa nhưng không hình thành được quả. Đối với mô hình tại huyện Núi Thành, sau trồng di thực 1 năm, tỷ lệ cây phát triển đạt 14,1%; đến năm thứ 2 tỷ lệ giảm còn 6,7%, cây sinh trưởng và phát triển yếu"- Sở NN&MT đánh giá.

Trước thực tế trên, Sở NN&MT tỉnh Quảng Nam kiến nghị UBND tỉnh cho kết thúc 7/8 phương án di thực sâm Ngọc Linh; riêng phương án di thực sâm Ngọc Linh tại huyện Núi Thành đề nghị cho tiếp tục thực hiện trong năm 2025 (do mới trồng di thực năm 2022). Đối với việc xử lý cây, củ sâm Ngọc Linh sau khi kết thúc mô hình di thực, Sở NN&MT đề xuất UBND tỉnh xem xét, thống nhất giao toàn bộ số củ, cây sâm Ngọc Linh còn lại của các mô hình về cho địa phương, đơn vị (đã nhận cây giống trước đây và đang triển khai thử nghiệm di thực sâm Ngọc Linh) để tiếp tục chăm sóc, theo dõi.

Trước kiến nghị trên của Sở NN&MT, ngày 11-3, UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, vừa có Công văn giao Sở NN&MT chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính, các ngành, địa phương liên quan nghiên cứu, tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo cụ thể đối với việc kết thúc công tác trồng thử nghiệm di thực sâm Ngọc Linh và đề xuất hướng xử lý đối với số cây, củ sâm Ngọc Linh sau khi kết thúc di thực đảm bảo theo đúng quy định.

TRẦN TÂN