'Hành động thực chất - Gỡ thẻ vàng IUU' - Kiên quyết chống khai thác IUU, phát triển bền vững ngành thủy sản vì lợi ích quốc gia

Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cả hệ thống chính trị đã nỗ lực, tích cực vào cuộc, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU) và đã đạt được những kết quả nhất định. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Phiên họp thứ 18, Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU, Báo Pháp luật Việt Nam mở chuyên mục “Hành động thực chất - Gỡ thẻ vàng IUU”; phản ánh quyết tâm chính trị, sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, các địa phương trong việc chống khai thác IUU, hướng tới gỡ bỏ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu, phát triển nghề cá theo hướng minh bạch, bền vững và hội nhập quốc tế.

Hệ thống pháp luật của Việt Nam phù hợp với quy định quốc tế

Theo ông Vũ Duyên Hải, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), là một quốc gia ven biển, Việt Nam có ngành thủy sản phát triển mạnh, với kim ngạch xuất khẩu thủy sản đứng thứ 3 và sản lượng khai thác đứng thứ 7 toàn cầu. Thời gian qua, Việt Nam đã tham gia nhiều tổ chức và hiệp định quốc tế liên quan như Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Hiệp định về đàn cá di cư (UNFSA)…

Kể từ khi Liên minh châu Âu (EU) áp dụng cảnh báo “thẻ vàng” IUU đối với ngành thủy sản vào năm 2017, Việt Nam đã và đang nỗ lực gỡ bỏ “thẻ vàng” thông qua nhiều biện pháp mạnh mẽ, không chỉ nhằm đáp ứng các khuyến nghị từ EU mà còn hướng tới phát triển bền vững ngành thủy sản. Đến nay, Việt Nam đã ban hành hệ thống pháp luật bảo đảm chống khai thác IUU và phát triển bền vững nghề cá; phù hợp quy định chống IUU của thế giới. Các biện pháp chống khai thác IUU của Việt Nam đã bảo đảm đồng bộ, nhất quán; việc chỉ đạo chống khai thác IUU được thực hiện thông suốt, có sự phân định trách nhiệm rõ ràng trong toàn hệ thống chính trị.

Điển hình là hệ thống đăng ký, cấp phép khai thác được thực hiện đồng bộ trên Cơ sở dữ liệu quốc gia VNFishbase liên thông với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Việc kiểm soát tàu cá và ngư dân tại cộng đồng, xuất nhập bến, đánh dấu tàu cá hoạt động ở các vùng biển được tiến hành chặt chẽ. Cùng với đó là các biện pháp như giám sát hành trình tàu cá trên biển, thực hiện nhật ký điện tử, truy xuất nguồn gốc điện tử. Hệ thống cơ sở dữ liệu liên thông toàn trình bảo đảm quản lý toàn trình, truy xuất minh bạch, không thể gian lận, sẵn sáng kết nối với các hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc tế.

Về xử lý vi phạm, mức phạt hành chính đối với các vi phạm về khai thác IUU hiện ở mức cao nhất theo Luật Xử lý vi phạm hành chính; kết hợp với xử lý hình sự theo Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, qua đó bảo đảm tính răn đe. Bên cạnh đó, Việt Nam định hướng phát triển nghề cá có trách nhiệm, bền vững thông qua giảm khai thác, tăng nuôi trồng và bảo vệ nguồn lợi thủy sản; duy trì chính sách không đóng mới tàu cá, chuyển đổi sinh kế cho ngư dân…

Chống khai thác IUU vì lợi ích lâu dài của mỗi người dân

Chủ trì Phiên họp thứ 18, Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU chiều tối 21/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, Đảng, Nhà nước không có mục tiêu nào cao hơn là giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và mang lại cuộc sống ngày càng hạnh phúc, ấm no cho Nhân dân, nhưng ai có vi phạm pháp luật vẫn phải xử lý. Vì sự phát triển nghề cá ổn định, bền vững, vì uy tín của quốc gia, dân tộc và vì chính lợi ích lâu dài của mỗi người dân, phải kiên quyết tuyên chiến với khai thác IUU.

Giao nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng yêu cầu Bộ NN&MT khẩn trương ban hành Bộ tiêu chí tạm thời xác định cảng cá được công nhận đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác trong tuần tới; chủ trì, phối hợp Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an chuẩn bị hồ sơ, minh chứng, báo cáo kỹ thuật phục vụ làm việc với Đoàn EC lần thứ 5. Bộ Công an tập trung điều tra, truy tố, xét xử nghiêm các vụ án IUU, nhất là các đường dây tổ chức đưa tàu cá vượt ranh giới; phối hợp Bộ NN&MT và các địa phương triển khai VNeID trong quản lý ngư dân, tàu cá…

Có thể khẳng định, sự quyết liệt trong chỉ đạo và nỗ lực đồng bộ, toàn diện của cả hệ thống trong thời gian qua thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU; hướng tới quản lý khai thác và phát triển ngành thủy sản bền vững, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế, vì lợi ích của người dân, của quốc gia. Qua đó, góp phần nâng cao vị thế, hình ảnh, trách nhiệm quốc tế của Việt Nam trong thực hiện các cam kết, điều ước quốc tế trong bảo vệ môi trường biển, hệ sinh thái biển bền vững; bảo đảm quốc phòng, an ninh, chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Minh Ngọc