Hành trình đến World Cup 2026 phi thường của Haiti, đội tuyển đi lên từ nghèo đói và hoang tàn

Ánh đèn giữa đêm đen

Ngày nay, khi nhắc đến Haiti, người ta có thể chỉ nghĩ đến nạn đói, tiếng súng, xung đột giữa các lãnh chúa và các băng đảng hoành hành. Bất kỳ ai trên phố cũng có thể là thành viên băng đảng. Cộng thêm tình trạng kinh tế nghèo nàn và bất ổn chính trị, người nước ngoài bị nhiều người dân địa phương coi là "máy ATM di động", dễ dàng trở thành mục tiêu tấn công.

Ở thủ đô, băng đảng kiểm soát tuyến đường chính dẫn vào các con phố. Giết người, đốt phá, bắt cóc và tống tiền diễn ra tràn lan, tấn công cả vào bệnh viện, tất cả những bi kịch tệ hại ấy, dường như người ta luôn có thể thấy ở vùng đất này.

Giữa quãng thời gian tăm tối, một tia sáng vừa xuất hiện. Đó là chiến thắng của đội tuyển quốc gia Haiti tại vòng loại World Cup 2026. Nằm ở bảng đấu không hề dễ dàng với Honduras, Costa Rica vốn được đánh giá mạnh hơn, song Haiti vẫn có thể vượt qua tất cả để giành tấm vé chính thức tới World Cup.

Đường phố Haiti hầu hết bị băng đảng thống trị

Đây mới là lần thứ 2 trong lịch sử, đội tuyển Haiti được tham dự ngày hội lớn nhất của làng túc cầu. Nhưng lần này chắc chắn gây ấn tượng nhất vì khác với những năm 1970 ổn định, Haiti bây giờ là vùng đất đáng sợ, là nơi không có chỗ cho sự phát triển. Vậy nhưng vượt qua nghịch cảnh, đội tuyển này đã làm nên một hành trình phi thường.

Hành trình từ con số 0

Nghèo đói, bất ổn cộng với thiên tai liên miên ở Haiti đã làm trầm trọng thêm tình hình vốn đã xuống cấp của quốc gia này. Bóng đá là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Trận động đất kinh hoàng tháng 1/2010 ở Haiti đã khiến 7 vạn người thiệt mạng, gồm 30-50 cầu thủ, HLV, trọng tài và quan chức bóng đá Haiti.

Thảm họa ấy khiến bóng đá Haiti gần như bị tê liệt trong nhiều năm. Phải tới 2013, đội tuyển này mới chơi các trận chính thức đầu tiên, thua sít sao 1-2 trước Tây Ban Nha và hòa 2-2 với Italia trong hai trận giao hữu. Những kết quả ấn tượng ấy dần đưa bóng đá Haiti trở lại ánh hào quang.

Trong những năm tiếp theo, bất chấp tình hình trong nước ngày càng xấu đi (từ 2016 không thể tổ chức bầu cử), song bóng đá Haiti vẫn đạt được những bước tiến vững chắc. Ở vòng loại World Cup 2018, Haiti đã lọt vào vòng áp chót của khu vực CONCACAF.

Tại CONCACAF Cup 2019, đội tuyển Haiti làm nên màn lội ngược dòng ngoạn mục ở tứ kết, đánh bại Canada của Alphonso Davies với tỷ số 3-2 để vào bán kết. Đây chính thành tích tốt nhất của họ kể từ năm 1991. Vòng loại World Cup 2022, đội tuyển Haiti tiếp tục tạo điểm nhấn khi vượt qua những cái tên sừng sỏ để lọt vào vòng loại cuối cùng.

Và đến 2024, đội tuyển này bắt đầu bùng nổ khi về dưới quyền chỉ huy của HLV Sebastien Migne, một người đã gây bất ngờ khi chấp nhận dẫn dắt nền bóng đá còn nhiều bất ổn tại hòn đảo ở Đại Tây Dương.

Có thể nói, kinh nghiệm dày dặn tại châu Phi đã giúp Migne có khả năng thích nghi mạnh mẽ với môi trường khắc nghiệt, nuôi dưỡng bản tính ưa thử thách, dám khám phá những điều mới mẻ khi làm việc với bóng đá Haiti.

Ngoài việc đặt niềm tin vào lứa cầu thủ vốn có, ông đã cất công đi khắp châu Âu hay Mỹ để kết nối với các cầu thủ có gốc gác Haiti khác, thuyết phục họ về phục vụ đội tuyển. Đó là Keeto Thermoncy từ Thụy Sỹ, Garven Metusala từ Canada, Jean‐Ricner Bellegarde từ Anh, Christopher Attys hay Ruben Providence từ Pháp… Để rồi tại vòng loại World Cup 2026, họ đã nâng tầm chất lượng của đội tuyển này, giúp Haiti vượt qua những ngọn núi cao để giành vé dự World Cup sau 52 năm chờ đợi.

Đây chắc chắn là một đội tuyển “hợp chủng quốc”, vì những cầu thủ đến từ hơn 10 quốc gia khác nhau. Nhưng họ không phải là "lính đánh thuê". Điều gắn kết họ không phải là tiền bạc, mà là trách nhiệm và sứ mệnh mà họ mang theo cho Haiti và người dân nơi đây.

Nhiều tuyển thủ Haiti chưa bao giờ thi đấu ở đất nước

Như đội trưởng, thủ môn kỳ cựu Johny Placide, người sinh ra ở Pháp, đã nói: "Chúng tôi là một quốc gia đã chịu đựng rất nhiều đau khổ. Khi tôi quyết định gia nhập đội tuyển Haiti, mục tiêu của tôi là mang lại niềm vui cho những người đang phải chịu đựng mỗi ngày thông qua bóng đá. Nó đã mang đến nguồn sức mạnh phi thường.

Giống như những thành viên kỳ cựu khác trong đội, tôi có trách nhiệm nặng nề trong việc giúp các thành viên mới hiểu được tầm quan trọng của việc đại diện cho Haiti, trách nhiệm và sứ mệnh của chúng tôi đối với đất nước. Chúng tôi cam kết xây dựng một đội ngũ đoàn kết, cùng hướng về một mục tiêu chung”.

Một đội tuyển kỳ lạ

Không chỉ sở hữu số cầu thủ đa quốc tịch nhiều hiếm có, đội tuyển Haiti còn gây bất ngờ với những điều tưởng như không bao giờ xảy ra trong thế giới bóng đá đỉnh cao. Thứ nhất, HLV của họ, Sebastien Migne, đã cầm quân hơn 1 năm nay nhưng lại chưa bao giờ đặt chân đến quốc gia này.

“Điều đó là không thể (làm việc ở Haiti), vì quá nguy hiểm”, ông Migne từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí France Football. “Tôi thường sống ở đất nước nơi tôi có hợp đồng, nhưng tôi không thể ở Haiti. Vì không còn chuyến bay quốc tế nào đến đây nữa.

Tôi chỉ làm việc bằng cách liên lạc qua điện thoại với quan chức liên đoàn. Nhiều người tôi còn chưa biết mặt. Điều quan trọng là giữ bình tĩnh và làm việc cùng nhau, và đó chính xác là những gì chúng tôi đã làm. Miễn là chúng tôi giữ liên lạc chặt chẽ, sẽ không có vấn đề gì xảy ra”.

Sébastien Migne chưa bao giờ đặt chân đến Haiti

Thứ hai, không ít cầu thủ đang bảo vệ màu cờ sắc áo Haiti cũng chưa bao giờ sinh sống ở đất nước này. Ông, bà, cha, mẹ họ di cư sang các quốc gia khác như Anh, Pháp, Bỉ, Bồ Đào Nha, Mỹ, Thụy Sỹ… và lập nghiệp tại đây. Họ là thế hệ thứ 2 và 3 của cộng đồng người Haiti.

Khi khoác áo đội tuyển, dàn cầu thủ này chỉ được đá “sân nhà” ở CH Dominican, Aruba, Barbados hay Curacao do tình trạng bạo lực, bất ổn trong nước không cho phép Haiti đăng cai các trận đấu quốc tế.

Cả hành trình vòng loại World Cup 2026, đội tuyển Haiti phải di chuyển đến những nước trung lập, thậm chí có người còn quên lịch trình khiến Liên đoàn bóng đá Haiti phải xin CONCACAF cố định một quốc gia để các tuyển thủ không bị bối rối. Đó là lý do cả vòng loại cuối, Haiti chọn Curacao làm sân nhà.

Kỳ lạ, phi thường, ngưỡng mộ… đó là những gì người ta có thể nói về hành trình vòng loại World Cup 2026 của Haiti, một đội tuyển đang trở thành tấm gương của làng túc cầu thế giới.

Đặng Lai