Hành trình đưa tri thức cà phê trở thành di sản nhân loại

Xây dựng hồ sơ di sản cà phê

Trong hai ngày 5 và 6/12, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp với Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh, UNESCO và Đại học Vân Nam (Trung Quốc) tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Chuỗi giá trị ngành công nghiệp cà phê toàn cầu - Phát triển toàn cầu, địa phương và bền vững”.

Toàn cảnh buổi hội thảo. Ảnh: Công Lý

Trước đó, tháng 8/2024, Đại học Vân Nam (Trung Quốc) đã tổ chức Diễn đàn Quốc tế “Chuỗi giá trị cà phê toàn cầu 2024” với sự tham gia của các nhà khoa học, doanh nghiệp và quản lý ngành cà phê, trong đó có Việt Nam. Trên cơ sở thành công này, Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh đề xuất tổ chức Hội thảo khoa học – Diễn đàn Quốc tế năm 2025 tại Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk.

Hội thảo được tổ chức đã tạo không gian trao đổi học thuật, chia sẻ kinh nghiệm và tri thức quốc tế về chuỗi giá trị cà phê, hướng đến phát triển bền vững gắn với văn hóa và tri thức bản địa. Các chuyên đề tập trung vào: cà phê và giao lưu văn hóa; thực hành cà phê trong toàn cầu hóa; định vị di sản cà phê trong kinh tế, xã hội, du lịch; bảo tồn và phát huy tri thức địa phương.

Sự kiện cũng đánh dấu bước đầu xây dựng Hồ sơ “Tri thức trồng và chế biến cà phê Đắk Lắk” trình UNESCO, nhấn mạnh cà phê không chỉ là nông sản mà còn là biểu tượng văn hóa, kết nối cộng đồng và truyền cảm hứng sáng tạo. Ngoài học thuật, hội thảo mang đến trải nghiệm thực tế như Thiền cà phê, tham quan trang trại cà phê, Bảo tàng Thế giới cà phê và tìm hiểu ba nền văn minh cà phê: Ottoman, Roman, Thiền.

PGS.TS. Lâm Nhân, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Công Lý

PGS.TS. Lâm Nhân, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Cà phê Việt Nam là minh chứng sống động cho sự hội tụ giữa phát triển kinh tế, bảo tồn môi trường và trao truyền văn hóa. Nếu được tiếp cận toàn diện, cà phê sẽ không chỉ là một “nông sản chiến lược” mà còn trở thành một di sản văn hóa sống đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững. Cần xây dựng hồ sơ di sản, chính sách phát triển xanh – công bằng – sáng tạo, bảo vệ tài nguyên rừng và nước, đồng thời lồng ghép thực hành cà phê vào giáo dục, du lịch và thương hiệu quốc gia”.

Xây dựng hồ sơ trình UNESCO ghi danh cà phê Đắk Lắk

Tại hội thảo, Ban Tổ chức nhận được 57 tham luận bao quát nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, xã hội, văn hóa, nhân học, di sản học đến công nghệ chế biến, chuỗi giá trị và phát triển bền vững.

Các chuyên gia tại hội thảo cho rằng, việc xây dựng hồ sơ “Tri thức trồng và chế biến cà phê Đắk Lắk” không chỉ ghi nhận hệ thống hiểu biết truyền đời mà còn góp phần định hình ký ức và bản sắc cộng đồng thông qua phong tục, giá trị đạo đức, lối ứng xử xã hội và những câu chuyện về hành trình canh tác cà phê. Những tri thức này trở thành nền tảng vững chắc để thúc đẩy phát triển bền vững, tạo sinh kế, đảm bảo an sinh xã hội, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Người dân Đắk Lắk thu hoạch cà phê. Ảnh: Công Lý

Ông Trần Hồng Tiến – Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk cho biết, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, các kỹ thuật canh tác truyền thống như trồng xen canh, tưới tiết kiệm hay canh tác tái sinh tiếp tục là nguồn tri thức quý báu giúp cộng đồng thích ứng bền vững. Điều này càng cho thấy tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy di sản sống - nền tảng hỗ trợ bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống người dân.

Ông nhấn mạnh, sự kiện lần này là diễn đàn khoa học và đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong tiến trình xây dựng hồ sơ trình UNESCO ghi danh “Tri thức trồng và chế biến cà phê Đắk Lắk” vào danh sách thực hành tốt về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể.