Hành trình hội họa về vẻ đẹp đất nước, con người Việt Nam trong tranh Ngô Bá Hoàng

Họa sĩ Ngô Bá Hoàng (giữa) cùng các đồng nghiệp tại một Triển lãm.

Tại Lễ hội Văn hóa Thế giới Hà Nội lần thứ nhất vừa diễn ra hồi đầu tháng 10, bức “Điệu chèo cổ và tiếng sáo diều trên cánh đồng vàng” của họa sĩ Ngô Bá Hoàng được đấu giá cao nhất. Cũng từ bức tranh này, nhiều người mới được biết đến thế giới hội họa đậm chất Việt của ông.

Họa sĩ Ngô Bá Hoàng tốt nghiệp Trường đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội và hiện là Trưởng ngành Hội họa hoành tráng của trường. Ông đã dành hơn hai thập kỷ sáng tác và giảng dạy, miệt mài tìm kiếm bản sắc Việt trong ngôn ngữ hội họa.

Tác phẩm "Tiếng đàn tính bên thác Bản Giốc".

Dự án “Chào Việt Nam - Quê hương tôi” gồm 63 bức tranh liên hoàn dài hơn 300 mét được ông và các cộng sự thực hiện trong hai năm 2024-2025, là một dấu mốc đặc biệt.

Bộ tranh như một bản trường ca bằng hội họa, tái hiện dải đất hình chữ S từ Lũng Cú đến Mũi Cà Mau - nơi văn hóa, con người và thiên nhiên hòa vào nhau.

Tác phẩm “Điệu chèo cổ và tiếng sáo diều trên cánh đồng vàng”.

Trong đó, bức “Điệu chèo cổ và tiếng sáo diều trên cánh đồng vàng” vừa được đấu giá nói trên là tác phẩm gợi lại vẻ đẹp dân gian Bắc Bộ với mái đình cổ, tiếng trống hội và khung cảnh đồng quê yên bình.

Trước đó, năm 2020, họa sĩ từng sáng tác bức tranh "Việt Nam - Non sông gấm vóc" (cao 3,3m, dài 12m), hiện trưng bày tại trụ sở Tập đoàn Geleximco, đây cũng là tác phẩm tạo tiền đề tư liệu và cảm hứng cho việc thực hiện bộ tranh 63 bức lần này.

Bên cạnh tranh hoành tráng, tranh sơn dầu là thế giới nơi Ngô Bá Hoàng thể hiện sự chiêm nghiệm và tĩnh lặng.

Hạnh phúc.

Chất liệu sơn dầu là nơi ông gửi gắm cảm xúc về những người phụ nữ Việt Nam trong vẻ đẹp truyền thống. Trong bức “Hạnh phúc” (2001), hình ảnh người mẹ trẻ bế con trên nền ánh sáng ấm mang đến cảm giác yên bình, như hơi thở của mái ấm Việt Nam truyền thống.

Tác phẩm "Yếm đào".

Còn “Lặng lẽ yếm đào” (2006) lại mang một sắc thái khác - tĩnh tại, sâu lắng và đầy ánh sáng nội tâm. Người phụ nữ trong tranh chỉ ngồi lặng lẽ bên chiếc bình vôi nhỏ, nhưng đôi mắt và ánh sáng trong tranh khiến người xem cảm nhận được một khoảng lặng rất Việt - vừa mong manh, vừa đầy sức sống.

Ngoài vẽ tranh, họa sĩ Ngô Bá Hoàng còn tìm kiếm cá tính nghệ thuật của mình trong gốm nghệ thuật. Đó là nơi ông tìm thấy một hành trình khác - nơi ngọn lửa trở thành người bạn đồng hành trong sáng tạo. Các tác phẩm gốm được vẽ men màu, sử dụng kỹ thuật vẽ phối hợp nhiều dòng men quý. Các tác phẩm là kết quả của một thời gian nghiên cứu, thể nghiệm đầy đam mê. Ở đó, sen vừa là biểu tượng cũng là nhịp cầu dẫn dắt người thưởng ngoạn bước vào thế giới nội tâm, kết nối với những tầng sâu văn hóa của dân tộc.

Giai điệu sen.

Họa sĩ cho biết, ông từng trải nghiệm sáng tác qua nhiều dòng gốm: từ gốm sành đất đỏ tạo hình khối theo ngôn ngữ điêu khắc gốm đến gốm sứ trắng vẽ màu phủ men… và những năm gần đây, đặc biệt yêu thích và tập trung nghiên cứu, sáng tác theo hướng đưa các dòng men đặc biệt vào bảng màu vẽ tranh trên nền gốm trắng.

Ngô Bá Hoàng bắt đầu thử nghiệm kết hợp các kỹ thuật hội họa vào gốm như kỹ thuật vẽ nhiều lớp của tranh sơn dầu cổ điển, kỹ thuật mài và thếp vàng của tranh sơn mài truyền thống Việt Nam… hòa vào cùng độ chảy đầy ngẫu hứng của men gốm.

Tác phẩm gốm "Mẹ con".

Những tác phẩm như “Mẹ và con” (2025) hay “Nàng Thu” (2025) mang trên mình vẻ đẹp của đất, lửa và men, đồng thời giữ lại sự mềm mại của đường nét hội họa. Hình ảnh người phụ nữ, đứa trẻ và bông sen trắng xuất hiện trong nhiều sáng tác của ông, trở thành biểu tượng của sự thanh tịnh, từ bi, tình yêu thương và sự thuần khiết, trong sáng.

Bên nhau.

Ngô Bá Hoàng không coi nghệ thuật chỉ là biểu đạt kỹ thuật, mà là hành trình tìm kiếm sự an nhiên trong tâm hồn.

Ông từng chia sẻ: “Vẽ tranh, với tôi, là một cách giữ cho lòng mình an yên và là hành trình đi tìm nội tâm của chính mình”.

Chính vì vậy, trong thế giới của ông, mọi hình ảnh - dù là một người mẹ, một bông sen, hay khung cảnh làng quê - đều mang tinh thần hướng thiện, chứa đựng năng lượng tích cực và lòng biết ơn đối với cuộc sống. Có người đã nhận xét, tranh của họa sĩ Ngô Bá Hoàng mang đậm sự chữa lành trong đó.

Tác phẩm của họa sĩ Ngô Bá Hoàng được giới thiệu tại Italia.

Tranh của ông không ồn ào, không kịch tính, nhưng đủ sức khiến người xem dừng lại. Đó là sự bình dị, chân thành - thứ cảm xúc hiếm hoi trong nghệ thuật đương đại, nơi vẻ đẹp không đến từ sự phô trương mà từ chiều sâu của tâm hồn. Những màu sắc trong tranh cũng hết sức dịu dàng, nhẹ nhàng, không có những sắc độ chói gắt, những tông màu đảo nghịch tạo cảm giác mạnh.

Trong thế giới hội họa Việt Nam hôm nay, Ngô Bá Hoàng là một tiếng nói lặng lẽ nhưng bền bỉ - người dùng đường nét, ánh sáng và ngọn lửa để kể về con người Việt. Trong đó có hình bóng của mẹ, của quê hương, và của chính mình - những mảnh ghép làm nên “vẻ đẹp tâm hồn Việt” trong thời đại mới.

HÀ CHI