Hành trình hồi sinh trẻ bại não bằng y học cổ truyền

Giữa những tiếng khóc yếu ớt, những thân hình co cứng và đôi mắt vô định của những đứa trẻ không may mắc bại não, ánh sáng hy vọng vẫn le lói từ những cây kim châm và bàn tay ân cần của các thầy thuốc Đông y tại Trung tâm điều trị và chăm sóc trẻ Tự kỷ – Bại não thuộc Bệnh viện (BV) Châm cứu TW.

Những điều tưởng như không thể đang dần thành hiện thực bằng khoa học, sự kiên trì và tình yêu vô điều kiện của những người không bao giờ từ bỏ.

BSCKI Nguyễn Thế Dũng – Giám đốc Trung tâm điều trị và chăm sóc trẻ Tự kỷ - Bại não – cho biết ở đây đang điều trị hơn 120 trẻ bại não đến từ mọi miền đất nước.

Những giấc mơ có thật

Trong lúc chờ con trai, bé N.T.A (4 tuổi) châm cứu xong, chị Nguyễn Thị Th (39 tuổi, Thanh Oai, Hà Nội) kể lúc T.A 2 tháng tuổi, bác sĩ tình cờ phát hiện bé bị tăng trương lực cơ – chỉ dấu sớm của bại não. Thấy con chậm biết hóng chuyện, chậm vận động, chị vội đưa con đi khám và điều trị.

Sau khi đi nhiều nơi không tiến triển, chị đã tìm đến BV Châm cứu TW. “Lúc mới vào đây, cháu chỉ biết ngồi rồi đổ ra nằm, nhưng giờ cháu đã biết bò, còn vịn đứng lên được và đã biết đòi ăn. Trước chỉ nghĩ con sẽ mãi nằm một chỗ, giờ con biết bò, biết chơi là tôi mãn nguyện rồi” - chị Th xúc động.

BSCKI Nguyễn Thế Dũng, Giám đốc Trung tâm điều trị và chăm sóc trẻ Tự kỷ - Bại não, bên bệnh nhi bại não đang được châm cứu.

Con trai của chị Nguyễn Thị N (ở Nam Định) bị ngạt ối lúc sinh. Lúc 11 tháng tuổi, cháu bắt đầu được châm cứu. Do đại dịch COVID-19, việc điều trị gián đoạn, bệnh nặng thêm. Để tiếp tục điều trị cho con, chị phải trọ gần viện. “Bây giờ cháu đã khỏe hơn, biết lật người, không còn ốm vặt như trước, nên tôi càng hy vọng. Còn một cơ hội để con biết được thế giới này, tôi không thể bỏ cuộc” - chị N. tâm sự.

Bé Đỗ H.G (2,5 tuổi, ở Hải Dương) bị tổn thương não nặng do viêm não phế cầu khi 18 tháng tuổi, đến Trung tâm lúc hoàn toàn bất động, không biết gì. Anh Đỗ N.H (bố bé Giang) chia sẻ: "Chỉ sau 2 đợt điều trị (mỗi đợt 20 - 30 ngày), cháu đã đi lại, nói được những từ đơn như bố, mẹ. Sau đợt điều trị thứ ba, cháu tự đứng lên được, bây giờ đi lại bình thường. Cháu nhận thức tốt, vui vẻ, nên gia đình tôi mừng lắm".

Anh Đoàn Văn Đ (ở Nông Cống, Thanh Hóa) đưa con trai 4 tuổi bị tăng động, chậm nói, đến đây từ tháng 10/2024. “Sau 7 đợt điều trị, cháu đã bớt chạy nhảy không kiểm soát, có phản xạ khi được gọi tên. Trước kia cháu ra đường là chạy, không tránh ai, giờ gọi thì cháu quay lại. Đó là cả một sự tiến bộ lớn”- anh Đ nói.

BSCKII Hoàng Thị Hải Yến, người trực tiếp theo dõi các bệnh nhi, cho biết có nhiều cháu ngày đầu chỉ nằm xoắn cứng, không phản ứng. Nhưng sau vài tháng điều trị, tay chân các cháu thẳng hơn, nhận thức rõ rệt, thần thái tươi tỉnh.

Những bước đi đầu tiên, những cái vịn tay, cái lắc đầu, ánh nhìn biết nói của các em bé bại não là quả ngọt của một hành trình dài nhẫn nại, yêu thương và đong đầy hy sinh của các thầy thuốc cùng các phụ huynh.

Phát hiện sớm – can thiệp đúng – điều trị toàn diện

Trao đổi với VietTimes, BSCKI Nguyễn Thế Dũng, Giám đốc Trung tâm điều trị và chăm sóc trẻ Tự kỷ - Bại não, cho biết bại não là hội chứng phức tạp, để lại hậu quả nặng nề về thể chất và tinh thần cho trẻ. Mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ cải thiện đáng kể chất lượng sống cho bệnh nhân. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân bại não được phát hiện rất muộn, sau 24 tháng tuổi.

Trẻ mắc bại não không chỉ bị hạn chế khả năng vận động mà thường kèm theo các rối loạn về nhận thức, hành vi, cảm giác, ngôn ngữ và động kinh. Tại Việt Nam, nghiên cứu của tác giả Trần Thị Thu Hà cho biết có 125.000–150.000 trẻ bị bại não – con số đáng báo động, là gánh nặng cho gia đình và áp lực lớn cho hệ thống y tế.

Theo BS Dũng, bại não có nhiều nguyên nhân: Trước sinh (do nhiễm trùng bào thai, mẹ mắc các bệnh lý nội khoa, nhiễm độc thai nghén …); Trong sinh (do sinh non, sinh ngạt, sang chấn sản khoa); Sau sinh (do xuất huyết não, viêm màng não mủ, viêm não, vàng da nhân…); Bại não mắc phải (do viêm màng não mủ viêm não, chấn thương sọ não…)

Phương pháp cấy chỉ được thực hiện phối hợp trong điều trị bại não

Trong y học cổ truyền, bại não được xếp trong nhóm "ngũ trì" – năm chứng chậm: chậm mọc răng, mọc tóc, biết đi, biết nói và phát triển trí tuệ.

“Nhưng dù nguyên nhân nào, việc phát hiện sớm cũng là chìa khóa trong điều trị bại não” - BS Dũng nhấn mạnh và chỉ ra một số biểu hiện bại não để cha mẹ nhận biết sớm: Trẻ không khóc ngay sau sinh hoặc khóc yếu; Cơ thể mềm nhẽo, không tự nâng đầu; Chậm lẫy, chậm ngồi, chậm bò; Không hóng chuyện, không phản ứng với âm thanh hay người thân; Có thể có co giật, liệt mặt, sụp mi, nghe kém.

Kế thừa các phương pháp đông y có sáng tạo

TS Nguyễn Duy Luật - Phó Giám đốc BV Châm cứu TW – cho biết điều trị bại não là một thế mạnh của BV Châm cứu TW, phát triển từ thời GS. Nguyễn Tài Thu với sự phối hợp các phương pháp YHCT, đã mang lại hiệu quả.

Ở đây, giữa những tiếng khóc, tiếng gọi “mẹ”, những nụ cười ngây thơ khi trẻ biết bò, biết đứng, là những kỳ tích nhỏ bé đang được viết nên mỗi ngày, bằng bàn tay của các thầy thuốc và trái tim không mỏi của những người làm cha mẹ.

Hàng nghìn trẻ từng điều trị tại đây được phục hồi khả năng vận động, nói được những từ đầu tiên, đi những bước đi đầu tiên – điều mà trước đó, cha mẹ các em không dám mơ.

Theo BS Nguyễn Thế Dũng, điều trị trẻ bại não ở BV Châm cứu TW được phối hợp nhiều kỹ thuật y học cổ truyền như điện châm, thủy châm, xoa bóp bấm huyệt, chiếu đèn, cấy chỉ, và giáo dục can thiệp nhằm khôi phục tối đa khả năng vận động và nhận thức cho trẻ.

“Tùy theo thể bệnh, mức độ và diễn biến của bệnh, các huyệt đạo và liệu trình được lựa chọn phù hợp, giúp cải thiện chức năng và nâng cao thể trạng cho trẻ” – BS Dũng cho biết.

Bại não là một thử thách lớn đối với trẻ và gia đình. Tuy nhiên, theo BS Dũng, với sự phát triển của y học hiện đại và sự hỗ trợ từ y học cổ truyền, hành trình điều trị và phục hồi không còn là bất khả thi. Điều quan trọng nhất là phát hiện sớm – can thiệp đúng – điều trị toàn diện để trao cơ hội sống độc lập và hòa nhập cho trẻ không may mắc phải căn bệnh này.

Với những thầy thuốc đang ngày đêm miệt mài tại đây, niềm vui nghề nghiệp giản dị chỉ là "khi trẻ nằm liệt bỗng đứng dậy, bước được bước đầu tiên, chúng tôi chỉ biết mỉm cười vì thấy mọi nỗ lực đều xứng đáng.”

“Dù không thể phòng tránh hoàn toàn, nhưng việc quản lý tốt thai kỳ, đảm bảo an toàn trong sinh và chăm sóc trẻ sơ sinh đúng cách có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Những cặp vợ chồng mang yếu tố di truyền hoặc tiền sử bất thường cần được tư vấn di truyền trước sinh”- BS Dũng lưu ý.

Thanh Hằng