Hậu trường nghề xuất bản: Những con chữ ngoài trang sách

Sách được chia ra làm nhiều phần với các chủ đề và câu chuyện khá thú vị về nghề làm sách như in ấn, xuất bản, phát hành sách. Đặc biệt phần 3 "Cảo thơm lần giở"viết về các tấm gương xưa ham đọc, coi trọng sách vở cùng quan điểm về vai trò của sách, của việc đọc sách từ các vị vua đến quan ngày xưa như Lê Thánh Tông, Lê Quý Đôn, Minh Mạng cho đến thời cận đại như nhà văn Thiếu Sơn, Thạch Lam…

Sách do NXB Tổng hợp TP.HCM ấn hành tháng 4.2023

Ở phần 1 "Phía sau trang sách" tập trung nội dung về xuất bản ở Việt Nam từ nửa cuối thế kỷ 19 khi máy móc in ấn của phương Tây được người Pháp đưa sang Việt Nam. Việc ra đời các nhà in nhà nước nửa cuối thế kỷ 19 tạo nền cho xuất bản hiện đại. Sang đầu thế kỷ 20, xuất bản dần chuyển sang tay các nhà xuất bản công và tư, trong đó hai trung tâm xuất bản lớn ở Sài Gòn và Hà Nội. Những đơn vị xuất bản lớn được đề cập đến có NXB Tân Dân, NXB Mai Lĩnh ở Hà Nội, Tín Đức thư xã ở Sài Gòn. Trung Kỳ cũng góp tiếng nói với Nhà in Tiếng Dân, Nhà in Qui Nhơn… Hoạt động phát hành sách qua hệ thống nhà sách, mối quan hệ tác giả - nhà xuất bản, dịch thuật các danh tác thế giới cũng được đề cập tới. Những con người, công việc góp phần làm nên sự hấp dẫn cho tác phẩm cũng được giới thiệu từ việc “điểm phấn tô son” làm bìa, vẽ tranh nội dung, viết lời tựa cho đến sửa chữ sai, lời đề tặng sách của tác giả…

Phần 2 của tác phẩm "Vui buồn giấy mực" điểm qua những "con mọt chữ" là các tên tuổi Nguyên Hồng, Tô Hoài… Nhiều người nổi tiếng của làng văn làng báo tham gia xuất bản như Tản Đà, Huy Cận, Xuân Diệu, Lê Tràng Kiều. Cách làm sách xuất bản đặc biệt thời xưa cũng được đề cập với sự chú trọng về nội dung. Nhiều nhà văn, nhà thơ lấn sân sang lĩnh vực lịch sử trong bài Khi văn thi sĩ lĩnh ấn sử gia. Phần này, các dòng sách, trào lưu sách tết, gu đọc của độc giả cũng được làm rõ.

Một trang trong cuốn sách Những con chữ ngoài trang sách

Phần 3 "Cảo thơm lần giở" trong cuốn sách đã giúp chúng ta có dịp nhìn lại nhiều tấm gương yêu sách, đọc sách và cả quan điểm của họ về vai trò của sách vở trong đời sống. Vua Lê Thánh Tông thì cho rằng đọc sách giúp cho kẻ sĩ hiểu nghĩa lý, biết giữ mình; vua Minh Mạng thì xem trọng sách vở, cầu sách trong nhân gian không kém gì cầu hiền tài. Những tên tuổi của làng bút mực Thạch Lam, Thiếu Sơn cũng có những quan điểm hữu ích về cách đọc, sự đọc…

Những con chữ ngoài trang sách của tác giả Trần Đình Ba do NXB Tổng hợp TP.HCM phát hành nhân Ngày sách và văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 2-2023.

Tiểu Vũ