Hé lộ chi tiết đề xuất ngừng bắn 30 ngày, Nga-Ukraine khó nhanh chóng đạt thỏa thuận

Mặc dù cả hai nước đều tuyên bố muốn hòa bình, nhưng trước đây đã có những khác biệt đáng kể trong tuyên bố của Kiev và Moscow về điều kiện họ có thể chấp nhận thỏa thuận hòa bình.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio là một trong những người cố gắng làm trung gian cho thỏa thuận này. Sau những gì đạt được trong cuộc đàm phán với Ukraine tại thành phố Jeddah, Saudi Arabia ngày 11/3, ông Rubio đã nói rằng "quả bóng đang ở trên sân của Nga".

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cùng với Cố vấn An ninh quốc gia Mike Waltz thông báo về kết quả cuộc đàm phán với Ukraine. Ảnh: wwbl

Đây là những gì chúng ta đã biết về các cuộc đàm phán cho đến nay. Điều dư luận quan tâm là cụ thể có những gì trong đề xuất ngừng bắn 30 ngày này.

Có gì trong đề xuất?

Mặc dù các chi tiết cụ thể về những gì Ukraine đã đồng ý chưa được công khai, nhưng điều đó không có nghĩa là mọi thứ đều nằm trong vòng bí ẩn.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết nhóm của ông đã tham gia đàm phán với ba yêu cầu chính: Thứ nhất, chấm dứt mọi cuộc tấn công trên không (Ukraine và Nga hiện đang bắn tên lửa và máy bay không người lái vào nhau hàng ngày). Thứ hai, im lặng trên biển (đảm bảo vận chuyển hàng hóa an toàn). Thứ ba, trả tự do cho tất cả tù nhân chiến tranh và người dân bị giam giữ.

Mặc dù không rõ liệu ba yêu cầu này có được đưa vào đề xuất cuối cùng mà Ukraine đã đồng ý hay không - thực tế là ông Zelensky không có mặt tại cuộc họp - nhưng rõ ràng việc Ukraine nhất trí với đề xuất ngừng bắn này là bước khởi đầu quan trong để các bên có thể tiến xa hơn trong đàm phán.

Nhiều quan chức Kiev trước đây đã loại trừ việc ký một thỏa thuận ngừng bắn bao gồm việc nhượng lại bất kỳ phần lãnh thổ nào hiện đang bị lực lượng Nga chiếm đóng. Tuy nhiên, hôm 12/3, ông Rubio nói với các phóng viên rằng cuộc họp ở Saudi Arabia đã bao gồm "các cuộc thảo luận về nhượng bộ lãnh thổ".

Ukraine hiện cũng đang chiếm giữ lãnh thổ của Nga ở khu vực Kursk sau một cuộc tấn công bất ngờ vào tháng 8 năm ngoái và đây được coi là một con bài mặc cả tiềm năng trong các cuộc đàm phán.

Mỹ và Ukraine đã đưa ra một tuyên bố chung sau cuộc họp hôm 11/3 tại Saudi Arabia, trong đó nêu rõ rằng mặc dù đề xuất là lệnh ngừng bắn trong 30 ngày, nhưng nó có thể dẫn đến "hòa bình lâu dài" và "được gia hạn theo thỏa thuận chung của các bên".

Điều gì có thể phá vỡ thỏa thuận?

Các nhà phân tích lập luận rằng nếu cả Nga và Ukraine không sẵn sàng nhượng bộ, lệnh ngừng bắn khó có thể được ký kết trong thời gian sớm.

Hai trở ngại rõ ràng là mong muốn của Ukraine về các đảm bảo an ninh (ngăn chặn Nga tấn công nước này một lần nữa trong tương lai) và các nhượng bộ về lãnh thổ.

Về đảm bảo an ninh, các cuộc thăm dò ý kiến đã liên tục chỉ ra rằng vấn đề này, cùng với việc trả tự do cho tù nhân chiến tranh, là vấn đề chính mà người Ukraine quan tâm liên quan đến cuộc chiến với Nga.

Ukraine muốn đảm bảo rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào với Nga đều bao gồm các biện pháp tăng cường bảo vệ nước này trước các cuộc tấn công có thể xảy ra trong tương lai.

Những biện pháp này có thể được thực hiện dưới nhiều hình thức. Kịch bản Ukraine mong muốn nhất chính là được kết nạp vào NATO. Điều này sẽ buộc 32 quốc gia thành viên khác của liên minh phải tham gia cuộc chiến trong trường hợp Nga một lần nữa tấn công Ukraine.

Ông Zelensky rất muốn đất nước mình gia nhập NATO (ông thậm chí còn đề nghị từ chức để đổi lấy tư cách thành viên tổ chức này), nhưng Nga đã nói rõ rằng họ sẽ coi động thái như vậy là một lằn ranh đỏ.

Chính Mỹ cũng đã tuyên bố phản đối việc Ukraine gia nhập NATO.

Một đảm bảo an ninh tiềm năng khác sẽ là để quân đội nước ngoài và các tài sản quân sự khác được đồn trú tại Ukraine. Vương quốc Anh và Pháp đưa ra ý tưởng này. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov cũng đã loại trừ lựa chọn này vì cho rằng điều đó là không thể chấp nhận được đối với Moscow.

Những đảm bảo an ninh này là rào cản chính đối với bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào. Tổng thống Zelensky khó có thể đồng ý với bất kỳ điều gì mà người dân Ukraine phản đối (nhiều cuộc thăm dò ý kiến liên tục chỉ ra rằng phần lớn người dân Ukraine muốn tiếp tục chiến đấu với Nga hơn là đồng ý ngừng bắn có thể khiến đất nước họ dễ bị tấn công trong tương lai).

Một vấn đề quan trọng khác là nhượng bộ lãnh thổ. Bất chấp những gì Ngoại trưởng Mỹ Rubio tuyên bố hôm 12/3, các quan chức Ukraine vẫn liên tục khẳng định rằng họ sẽ không đồng ý nhượng lãnh thổ cho Nga.

Quân đội Nga hiện kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine. Để đạt được mục tiêu đó, Nga đã phải trả giá bằng cả tính mạng của các binh sĩ và tiền của. Đồng ý trả lại lãnh thổ như một phần của thỏa thuận ngừng bắn sẽ trái ngược với động lực của Nga trong việc vẽ lại bản đồ.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Ngoại trưởng Rubio đã nói rằng Mỹ và Nga sẽ "liên lạc", nhưng không rõ khi nào hoặc liệu Moscow có cung cấp phản hồi hay không.

Tổng thống Mỹ Donald Trump nói với các phóng viên hôm 12/3 rằng một phái đoàn đang trên đường đến Moscow để tiếp tục các cuộc thảo luận.

Xung đột Nga - Ukraine. Ảnh: New York Times.

Nhà phân tích Jessica Genauer của Đại học Flinders trả lời phỏng vấn chương trình The World của ABC cho rằng, Tổng thống Nga Putin khó có thể chấp nhận đề xuất này nhanh chóng như ông Zelensky.

“Ông Putin có thể sẽ do dự khi đồng ý với đề xuất này vì ông ấy không muốn bị người dân trong nước đánh giá ông bị Tổng thống Mỹ Donald Trump chi phối”, bà Genauer.

Theo bà Genauer, đề xuất ngừng bắn có thể sẽ phải mất vài tuần để nhận được cái gật đầu từ phía Nga bởi đây là khoảng thời gian cần thiết để ông Putin có thể thuyết phục người dân tin tưởng vào quyết định của mình.

Một điều khác có thể ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán là thực tế quân đội Nga đã và đang giành được nhiều thắng lợi trên thực địa, đặc biệt là ở khu vực Kursk, trong những tuần gần đây.

Các bản đồ quân sự cập nhật cho thấy quân đội Nga đã giành lại quyền kiểm soát hàng trăm km2 lãnh thổ của đất nước sau cuộc tấn công bất ngờ của Ukraine vào tháng 8/2024. Một lệnh ngừng bắn sẽ ngăn chặn đà tiến của Nga trong khu vực.

Stefan Wolff, Giáo sư An ninh Quốc tế, Đại học Birmingham nhận định, trong khi Nga sẽ cân nhắc đề xuất này, thì Tổng thống Putin vẫn có động lực để tiếp tục chiến đấu.

"Nga sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc giành lại lãnh thổ ở khu vực Kursk, đồng thời tiến sâu hơn tại các chiến tuyến ở Ukraine, cố gắng củng cố vững chắc quyền kiểm soát ở cả bốn khu vực đã sáp nhập vào Nga”, ông Wolff nói.

Trong cuộc họp ở Saudi Arabia hôm 11/3, Mỹ đã đồng ý nối lại viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine. Những hoạt động này đã bị tạm dừng sau cuộc đối đầu nảy lửa giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Trump ở Nhà Trắng cuối tháng 2.

Việc nhận được viện trợ quân sự và thông tin tình báo từ Mỹ sẽ giúp Ukraine dễ dàng tự vệ trước đòn đánh của Nga, đồng thời tiến hành tấn công chủ động vào các mục tiêu trong lãnh thổ Nga - cả hai điều này đều không có lợi cho lệnh ngừng bắn.

Hùng Cường/VOV.VN (biên dịch) Nguồn: ABC, Tổng hợp