Hệ lụy khó lường từ đòn tấn công bất ngờ của Mỹ vào Iran

Thiệt hại tại một địa điểm ở Tel Aviv, Israel, sau khi trúng tên lửa Iran ngày 22-6

Bom phá boongke và tên lửa Tomahawk được dùng tấn công Iran

Sáng sớm 22-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ tuyên bố nước này đã tấn công 3 cơ sở hạt nhân của Iran. Chia sẻ trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết: “Chúng tôi đã hoàn thành cuộc tấn công rất thành công vào 3 địa điểm hạt nhân ở Iran bao gồm Fordow, Natanz và Esfahan. Tất cả máy bay đã ra khỏi không phận Iran. Một tải trọng đầy đủ của bom đã được thả xuống cơ sở chính Fordow. Tất cả các máy bay đều an toàn trên đường trở về. Xin chúc mừng những chiến binh Mỹ vĩ đại. Không có quân đội nào khác trên thế giới có thể làm được điều này. Bây giờ đã đến lúc hòa bình!”.

Tiếp đó, ông Trump đã có bài phát biểu trước toàn thể đất nước. Ông Trump mô tả các cuộc tấn công của Mỹ vào 3 cơ sở hạt nhân của Iran là một thành công quân sự ngoạn mục. Theo ông, các cơ sở này “đã bị xóa sổ hoàn toàn”. Ông cảnh báo với Iran: “Iran phải hòa giải ngay. Nếu họ không làm vậy, các cuộc tấn công trong tương lai sẽ lớn hơn nhiều và dễ dàng hơn nhiều... Sẽ có hòa bình hoặc thảm kịch với Iran, kinh khủng hơn nhiều những gì chúng ta đã chứng kiến trong 8 ngày qua. Hãy nhớ rằng vẫn còn nhiều mục tiêu”.

Một quan chức Mỹ đã nói với CNN rằng nước này đã sử dụng 6 máy bay ném bom B-2 để thả 12 quả “bom phá boongke” xuống cơ sở hạt nhân Fordow ở Iran. Trong khi đó, các tàu ngầm của Mỹ đã phóng 30 tên lửa Tomahawk vào các cơ sở hạt nhân Natanz và Isfahan của Iran.

Fordow, Natanz và Esfahan là 3 cơ sở then chốt trong chương trình làm giàu uranium của Iran. Đặc biệt, Iran được cho là đã âm thầm xây dựng cơ sở hạt nhân Fordow trong lòng một ngọn núi gần thành phố Qom ở độ sâu 90 mét, có 2 lối vào, với các đường hầm vuông góc 90 độ, nên không thể bị phá hủy bằng các loại bom thông thường. Fordow có 2.000 máy ly tâm hoạt động, là nơi làm giàu uranium cấp độ cao. Để phá cơ sở này, Mỹ đã dùng máy bay ném bom B-2 mang bom phá boongke thông minh hạng nặng GBU-57/B với trọng lượng hơn 13.600kg, loại bom duy nhất có khả năng phá hủy cơ sở hạt nhân Fordow dưới lòng đất của Iran.

Mặc dù, ông Donald Trump tuyên bố “Fordow đã biến mất” nhưng theo Phó giám đốc đài truyền hình quốc gia Iran Hassan Abedini, Iran không phải chịu đòn giáng mạnh vì các vật liệu hạt nhân đã được sơ tán khỏi các cơ sở hạt nhân từ “một khoảng thời gian” trước khi Mỹ không kích. “Không có vật liệu nào trong 3 địa điểm hạt nhân gây ra bức xạ”, ông Abedini cho biết. Còn ông Manan Raisi - đại biểu Quốc hội Iran đại diện khu vực Qom, nơi đặt cơ sở hạt nhân Fordow - khẳng định cuộc tấn công tại đây chỉ “mang tính bề mặt”. Ông Raisi tuyên bố: “Dựa trên thông tin chính xác, tôi khẳng định tuyên bố của Tổng thống Mỹ là sai. Fordow không chịu thiệt hại nghiêm trọng. Phần lớn hư hại chỉ ở bề mặt và hoàn toàn có thể khôi phục”.

Iran cảnh báo “thiệt hại không thể khắc phục” với Mỹ

Hành động tấn công vào 3 cơ sở hạt nhân của Iran đánh dấu bước leo thang nghiêm trọng trong quan hệ căng thẳng giữa Mỹ và Iran. Câu hỏi đặt ra là vì sao ông Donald Trump lại đột ngột hành động như vậy chỉ vài ngày sau khi cam kết dành 2 tuần để cân nhắc can thiệp vào cuộc xung đột

Israel - Iran? Lý do cốt lõi đằng sau cuộc tấn công là quyết tâm của ông Donald Trump nhằm ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, mối đe dọa mà Mỹ coi là “không thể chấp nhận”. Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson từng nhấn mạnh: “Tổng thống Donald Trump luôn nhất quán rằng, một Iran sở hữu vũ khí hạt nhân là mối nguy cho Mỹ, Israel và thế giới tự do. Chiến dịch này là lời nhắc nhở rằng ông ấy nói là làm”. Đã quyết tấn công thì việc bất ngờ thực hiện khiến Iran có thể chủ quan và nhờ đó Mỹ có thể đạt mục tiêu tốt hơn.

Quyết định đột ngột của ông Donald Trump còn có thể xuất phát từ áp lực từ Israel. Các quan chức Israel đã nói với chính quyền ông Donald Trump rằng, họ không muốn đợi đến 2 tuần để Mỹ xem xét liệu có can dự vào cuộc xung đột Israel - Iran hay không, và rằng Israel có thể hành động đơn phương trước khi thời hạn trên kết thúc. Phía Israel tin rằng, họ chỉ có một cơ hội rất ngắn để tấn công vào cơ sở hạt nhân Fordow, nơi được coi là thành trì bất khả xâm phạm của chương trình hạt nhân Iran. Israel đã bày tỏ mối quan ngại của họ với các quan chức trong chính quyền ông Donald Trump trong một cuộc điện đàm mà họ mô tả là “rất căng thẳng”.

Ngay sau khi Mỹ tiến hành đòn tập kích đường không vào các cơ sở hạt nhân của Iran, nước này đã có hành động trả đũa. Trong sáng 22-6, khoảng 20-30 tên lửa đạn đạo được phóng vào Israel trong đợt tấn công mới nhất từ Iran. Kênh truyền hình RT (Nga) công bố các cảnh quay ghi nhận hình ảnh loạt tên lửa Iran lao vào tấn công Israel cùng video cho thấy tên lửa đạn đạo Iran đã đánh trúng thành phố cảng Haifa của Israel.

Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei tuyên bố Iran sẽ không khuất phục và cảnh báo về “thiệt hại không thể khắc phục” nếu Mỹ tiếp tục can thiệp. Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi thì gọi sự tham gia của Mỹ là “đáng tiếc” và đe dọa trả đũa. Trong một thông điệp trên Telegram, ông Hossein Shariatmadari - Tổng biên tập của báo Kayhan, người được xem là cố vấn của lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, cảnh báo: “Sau cuộc tấn công của Mỹ vào cơ sở hạt nhân Fordow, giờ đến lượt chúng ta”. Ông Shariatmadari khẳng định: “Không do dự hay chậm trễ, trước tiên chúng ta phải tấn công bằng tên lửa vào hạm đội hải quân Mỹ có trụ sở tại Bahrain”.

Mỹ hiện có các căn cứ quân sự trải rộng ở ít nhất 19 vùng tại Trung Đông, bao gồm: Bahrain, Ai Cập, Iraq, Jordan, Kuwait, Qatar, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). Một trong những mục tiêu Iran có khả năng nhắm tới cao nhất là Bộ chỉ huy Hạm đội 5 Hải quân Mỹ tại Mina Salman, Bahrain. Iran cũng có thể nhằm tới tuyến vận tải chiến lược tại Eo biển Hormuz, nơi kết nối Vịnh Ba Tư với Ấn Độ Dương và là tuyến đường vận chuyển khoảng 30% sản lượng dầu mỏ toàn cầu. Eo biển Hormuz có thể bị Iran đóng với tàu của Mỹ, Anh, Đức và Pháp. Iran cũng có thể tấn công các tuyến đường biển khác, đe dọa làm bất ổn thị trường toàn cầu.

Quyết định đột ngột của ông Donald Trump trong việc ra lệnh tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran còn có thể làm phức tạp thêm các cuộc đàm phán với các đối thủ khác của Mỹ, như Nga trong vấn đề Ukraine. Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể sẽ đặt câu hỏi về độ tin cậy của ông Donald Trump trong các thỏa thuận ngoại giao, làm giảm cơ hội đạt được tiến bộ trong các vấn đề toàn cầu khác. Iran giờ đây cũng không có lý do gì để tin vào cam kết đàm phán của Mỹ.

Hoàng Sơn