Hệ sinh thái thế giới có thể sụp đổ sớm hơn dự kiến
Các nhà nghiên cứu cảnh báo rừng nhiệt đới Amazon và các hệ sinh thái khác trên toàn cầu có thể sụp đổ 'rất sớm' do diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu.
Một góc rừng Amazon tại Brazil bị phá hủy. Ảnh: Reuters.
Một nghiên cứu được công bố ngày 22/6 trên tạp chí Nature Sustainability cho thấy 20% hệ sinh thái toàn cầu, bao gồm rừng nhiệt đới Amazon, có nguy cơ sụp đổ chỉ trong một vòng đời con người, theo Guardian.
“Nó có thể xảy ra rất sớm. Thậm chí chúng ta có thể là thế hệ cuối cùng nhìn thấy Amazon”, giáo sư Simon Willcock, đồng chủ biên nghiên cứu, cho biết.
Nghiên cứu đã mô hình hóa cách các giới hạn tự nhiên có thể khuếch đại và tăng tốc lẫn nhau. Kết quả từ nghiên cứu có thể khơi dậy một cuộc tranh luận sôi nổi trong cộng đồng khoa học.
Mối quan hệ giữa nhiên liệu hóa thạch và nóng lên toàn cầu đã được chứng minh rõ ràng, nhưng khoa học về giới hạn tự nhiên và cách chúng tương tác vẫn tương đối kém phát triển.
Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), cơ quan tư vấn khoa học hàng đầu của Liên Hợp Quốc, thận trọng hơn khi đưa ra đánh giá về giới hạn tự nhiên. Báo cáo mới nhất của IPCC nhận định thời điểm giới hạn của Amazon là năm 2100.
Dù vậy, một số nhà khoa học nổi tiếng cảnh báo giới hạn ấy có thể đến sớm hơn. Nghiên cứu mới cho biết biến đổi khí hậu, phá rừng kết hợp với những mối đe dọa khác như vấn đề nguồn nước, suy thoái và ô nhiễm sông có thể đẩy nhanh viễn cảnh đáng báo động đó.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét hai hệ sinh thái hồ và rừng, sử dụng mô hình máy tính với 70.000 biến số.
Nhóm nghiên cứu thấy rằng trong những lần hệ sinh thái sụp đổ, có 15% trường hợp xảy ra do nảy sinh vấn đề mới hoặc các sự kiện cực đoan, ngay cả khi sức ép từ vấn đề chính không đổi. Nỗ lực quản lý hệ sinh thái bền vững cũng có thể bị phá hủy bởi nóng lên toàn cầu hoặc các sự kiện thời tiết khắc nghiệt.
Hồ Erhai ở Trung Quốc sụp đổ sớm hơn hầu hết nhà quan sát dự kiến. Các dự báo ban đầu chỉ dựa trên quan sát dòng chảy nông nghiệp, nhưng biến đổi khí hậu, ô nhiễm và quản lý kém đã khiến hồ nhanh chóng mất khả năng phục hồi.
“Các nghiên cứu trước đây về giới hạn sinh thái cho thấy tác động kinh tế và xã hội đáng kể sẽ xảy ra vào nửa sau thế kỷ XXI. Tuy nhiên, phát hiện của chúng tôi cho thấy khả năng này sẽ đến sớm hơn nhiều”, Giáo sư John Dearing, đồng tác giả nghiên cứu, lưu ý.
