Hệ thống tên lửa SAMP/T mới: Radar khóa hơn 1000 mục tiêu, phòng thủ toàn diện 360 độ

Hệ thống phòng không SAMP/T (Surface-to-Air Missile Platform/Terrain), còn được gọi là MAMBA, là một trong những thành tựu công nghệ quân sự nổi bật của châu Âu, do Tập đoàn Eurosam - liên doanh giữa MBDA Italy, MBDA France và Thales phát triển.

Được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa trên không, từ máy bay, tên lửa hành trình đến tên lửa đạn đạo chiến thuật, SAMP/T đã khẳng định vị thế như một đối thủ cạnh tranh đáng gờm với các hệ thống phòng không khác, bao gồm cả Patriot của Mỹ.

Dựa trên các nguồn tin Meta-Defense, DW, Missilery.info, Business Insider, Defense News, Wall Street Journal và Financial Times, bài viết sẽ phân tích tổng quan về công nghệ, hiệu quả và những thách thức mà SAMP/T đang đối mặt, đặc biệt trong bối cảnh ứng dụng thực tiễn tại Ukraine.

Hệ thống tên lửa phòng không SAMP-T. Ảnh: Alexandra Wey/KEYSTONE/picture alliance

Tổng quan về hệ thống SAMP/T

SAMP/T là hệ thống phòng không di động tầm trung, được thiết kế để bảo vệ các đơn vị cơ giới hóa và các cơ sở chiến lược khỏi các cuộc tấn công từ trên không.

Hệ thống sử dụng tên lửa Aster-30, có khả năng đánh chặn mục tiêu ở khoảng cách lên đến 120km đối với mục tiêu khí động học và 60km đối với tên lửa đạn đạo.

Với radar Arabel 3D, SAMP/T có khả năng phát hiện và theo dõi hơn 1000 mục tiêu đồng thời, mang lại khả năng phòng thủ toàn diện 360 độ, một lợi thế so với hệ thống Patriot, vốn bị hạn chế về góc phủ sóng cho đến khi tích hợp radar LTAMDS.

Phiên bản nâng cấp SAMP/T NG, dự kiến được triển khai từ cuối năm 2025, hứa hẹn nâng cao khả năng đánh chặn với tầm bắn tối thiểu 150km và khả năng đối phó với tên lửa đạn đạo chiến thuật có tầm bắn 600km.

Điều này giúp SAMP/T trở thành một trong những hệ thống phòng không tiên tiến nhất, đáp ứng nhu cầu bảo vệ không gian chiến trường hiện đại.

Ứng dụng thực tiễn và hiệu quả

SAMP/T đã được Pháp và Ý triển khai để bảo vệ các khu vực chiến lược, bao gồm cả việc triển khai tại Romania để củng cố sườn phía Đông của NATO.

Tại Ukraine, hệ thống này do Pháp và Ý cung cấp nhằm tăng cường khả năng phòng không trước các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) của Nga. Tuy nhiên, hiệu quả của SAMP/T tại Ukraine đã gây ra nhiều tranh cãi.

Wall Street Journal và Le Monde cho rằng hệ thống gặp vấn đề về phần mềm, dẫn đến việc không thể đánh chặn hiệu quả các tên lửa đạn đạo tại Ukraine.

Tỷ lệ bắn hạ máy bay không người lái cũng giảm mạnh từ 90% trong năm 2024 xuống còn 30% vào năm 2025, phần lớn do thiếu hụt tên lửa Aster-30 và các hạn chế kỹ thuật của radar Arabel.

Tuy nhiên, các nguồn khác, khẳng định rằng SAMP/T và tên lửa Aster-30 đã hoạt động tốt trong việc đối phó với các mối đe dọa tên lửa đạn đạo chiến thuật (TBM).

Những ý kiến trái chiều này cho thấy sự phức tạp trong việc đánh giá hiệu quả của hệ thống trong môi trường chiến đấu thực tế.

Một bệ phóng tên lửa Patriot khai hỏa tên lửa đánh chặn. Ảnh: Anthony Sweeney / Lục quân Hoa Kỳ.

Thách thức và hạn chế

Một trong những thách thức lớn nhất của SAMP/T là vấn đề nguồn cung tên lửa Aster-30. Theo DW, Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng tên lửa này, trong khi kho dự trữ của Ý cũng đã cạn kiệt và Pháp chưa cam kết cung cấp thêm.

Điều này làm dấy lên câu hỏi về khả năng duy trì hoạt động của hệ thống trong các chiến dịch kéo dài.

Bên cạnh đó, radar Arabel của SAMP/T, mặc dù có khả năng phát hiện và theo dõi mục tiêu tốt, lại gặp khó khăn khi đối phó với các mục tiêu tốc độ cao hoặc trong môi trường nhiễu sóng mạnh.

Những hạn chế này, cùng với vấn đề phần mềm, đã khiến một số nhà quan sát so sánh SAMP/T với Patriot, cho rằng hệ thống của Mỹ vẫn có ưu thế trong một số kịch bản chiến đấu.

Tầm quan trọng chiến lược và triển vọng tương lai

Mặc dù gặp phải một số khó khăn, SAMP/T vẫn được xem là một phần quan trọng trong chiến lược phòng không của châu Âu, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia châu Âu tìm cách giảm sự phụ thuộc vào công nghệ quân sự Mỹ.

Theo Business Insider, SAMP/T là một trong những giải pháp thay thế tiềm năng cho các hệ thống như Patriot, HIMARS hay Abrams, thể hiện tham vọng tự chủ công nghệ quốc phòng của châu Âu.

Việc Pháp và Ý đặt hàng phiên bản SAMP/T NG vào năm 2024 cho thấy cam kết mạnh mẽ trong việc nâng cấp và mở rộng hệ thống này.

Dự kiến, từ năm 2026, SAMP/T NG sẽ được cung cấp cho các quốc gia khác, mở ra cơ hội xuất khẩu và tăng cường khả năng phòng thủ chung của NATO.

Đào Cảnh