Hết quyền: Tự do sáng tác với Chuột Mickey

Những gì có thể xảy ra với phiên bản gốc của Chuột Mickey và nhiều nhân vật nổi tiếng khác của nghệ thuật Mỹ sau khi chúng hết được bảo vệ theo luật Tác quyền của Mỹ? Và kể từ ngày 1-1-2024? Chuột Mickey ra trận trong bộ quần áo lính dù, chẳng hạn! Tại sao không?

Nếu bạn là người sáng tạo và đang bí, không nghĩ ra được ý tưởng gì nữa thì cũng đừng quá lo lắng. Bởi vì một số tác phẩm lớn, bao gồm phiên bản gốc của Chuột Mickey, sẽ được đưa vô cái gọi là “miền Công cộng” kể từ ngày 1-1 năm nay tại Mỹ.

Mickey giờ là bạn những người sáng tác. Ảnh: LMPC/GETTY IMAGES

Cả hàng ngàn tác phẩm

Nếu bạn chỉ thích xem, đọc về những nhân vật đáng yêu của Disney và đáng được ôm và không bao giờ thay đổi, hẳn bạn sẽ không muốn đọc những dòng dưới đây nữa làm gì. Buồn quá!

Năm 2024, hàng ngàn tác phẩm được bảo vệ bản quyền xuất bản năm 1928 sẽ đi vô miền Công cộng vì thời hạn 95 năm bảo vệ bản quyền đã hết, theo luật Bản quyền nghiêm ngặt của Mỹ.

Điều này có nghĩa là những nhân vật và câu chuyện về Chuột Mickey đời đầu, chẳng hạn, có thể được làm lại - trên trang sách, sân khấu hoặc màn ảnh - mà không cần xin phép ai cả.

Nếu muốn, tôi sẽ có thể soạn một bản nhạc kịch với Chuột Mickey nhảy múa mà! Giờ thì có khó gì đâu với AI! Khó là phải dành thời gian cho chuyện này, nhưng chỉ vài ngày thôi.

Cũng cho là sáng tạo đó chớ, những tác phẩm cũ truyền được cảm hứng cho mọi người sáng tác ra tác phẩm mới đó chớ!

Các tác phẩm hàng đầu vô miền Công cộng của năm nay là Chuột Mickey nổi tiếng và tất nhiên cả Minnie - nữ hoàng Chuột, nhưng trong phiên bản đen trắng hồi xưa. Nhưng mà nên cẩn thận là phải dùng đúng phiên bản đời đầu vì Disney, ở nhiều nước có luật Bản quyền được tôn trọng, chủ sở hữu các nhân vật này cho tới 31-12-2023 nổi tiếng là hay kiện người ta ra tòa lắm. Vậy lại càng phải nhớ rõ chuyện hết bản quyền chỉ áp dụng cho phiên bản gốc các nhân vật nói trên.

Wilhelm II và Tigger nữa?

Nhân vật Tigger cũng sẽ được giải phóng vào ngày 1-1 năm nay, và có thể sớm được hội nhập với Winnie the Pooh trong một bộ phim mới, như một tác phẩm phái sinh.

Vâng, bạn đã đọc đúng đó. Tôi có được xem trước bộ phim với chú gấu ngốc nghếch biến thành quái vật cầm búa trong "Winnie the Pooh: Máu và Mật Ong". Theo dự kiến, bộ phim phái sinh này sẽ ra mắt khán giả ở Mỹ trong tháng 2.

Peter Pan phục hưng

Tờ báo Mỹ New York Times đã liên lạc với một số nhà văn, nhà sản xuất và đạo diễn và phỏng vấn. Báo này nói họ muốn mang đến cho bạn đọc một cái nhìn rõ ràng hơn về những gì ai ai cũng có thể làm khi nhiều nhân vật đã được “giải phóng”.

Peter Pan cũng hết bản quyền rồi. Ảnh: WIKIPEDIA

“Bản gốc của 'All Quiet on the Western Front' (Mặt trận miền Tây vẫn yên tĩnh) khá ổn, nhưng mà sự kinh hoàng của chiến tranh hiện đại sẽ được mô tả tốt hơn với một phiên bản mới. Nó có thể kết hợp Mickey với Tigger. Và hai nhân vật này sẽ lừa Wilhelm II để đầu vào một cái xô lau nhà” - nhà sản xuất Zhubin Parang, một đồng sản xuất điều hành cho "The Daily Show" (Biểu diễn mỗi ngày), nói.

("All Quiet on the Western Front" - ít nhất là phiên bản tiếng Đức gốc của tiểu thuyết - đã vào miền Công cộng, theo luật Liên minh châu Âu (EU), nhưng mà các bản dịch tiếng Anh thì chưa ... cho tới nay.)

Rồi phiên bản sân khấu của J.M. Barrie về "Peter Pan; hoặc Chú bé không bao giờ muốn lớn lên" và tiểu thuyết của D.H. Lawrence "Người tình Lady Chatterley," hay "Orlando: một cuộc đời, một hồi ký" của Virginia Woolf, rồi truyện tranh của Wanda Gág "Hàng triệu con mèo", cùng nhiều tác phẩm khác nữa.

"Tôi khá phiền lòng khi thấy chúng ta có thể sẽ thấy thêm nhiều tác phẩm về Peter Pan nữa" - nhà viết kịch Josh Lieb nói như thế.

"Không ai thích Peter Pan. Thực tế, tôi nghĩ tôi nói thay cho toàn nhân loại khi nói rằng chúng ta ghét Peter Pan và ghét những người làm phim về nhân vật này" - nhà viết kịch Josh Lieb nói thêm.

Không phải ai cũng ghét Peter Pan đâu! Xin lỗi nghe ông bạn.

Chẳng hạn, Bob Greenblatt, nhà sản xuất của vở nhạc kịch "Smash" trên sân khấu Broadway ở TP New York (Mỹ). Ông đang kêu gọi thực hiện một phiên bản sân khấu mới về Peter Pan với diễn viên Daniel Radcliffe đóng vai Peter; diễn viên Lindsay Mendez, vai Wendy; và diễn viên Jonathan Groff, vai Captain Hook. Một diễn viên là Nik Dodani cũng có ý tưởng một bộ phim về Peter Pan.

Diễn viên Dodani nói: "Khi Wendy gặp Peter, một chàng trai quyến rũ và có vẻ như không già, cô bị hút vào một cuộc hành trình ác mộng, hé lộ sự thật đen tối đằng sau sự trẻ trung vĩnh cửu của anh chàng ấy".

Tôi có thể sáng tác nhạc không?

Được quá chớ! Nhiều bản nhạc hết bản quyền lắm kể từ 1-1 năm nay. Những nhạc bản, chẳng hạn, phiên bản gốc của "Mack the Knife," (Mack chơi dao) bằng tiếng Đức cho vở opera (nhạc kịch) của nhà thơ Bertolt Brecht mang tên "The Threepenny Opera," và các bản thu âm như "Dippermouth Blues," mà nghệ sĩ Louis Armstrong có tham gia.

Ngày 1-1, còn được gọi là Ngày Giải phóng, bây giờ đã trở thành Ngày Nghi lễ rồi, và chúng ta có thể tự do khám phá mỏ vàng các tác phẩm mà không phải cảm thấy tội lỗi gì, theo lời của nhạc sĩ Ryan Miller.

Làm chi cũng được

Tôi vẫn chẳng tạo ra được ý tưởng gì. Giúp tôi với nào!

Đừng lo, vì bây giờ các tác phẩm nói trên đều đã trở thành tài sản công cộng! Bạn có quyền làm chi với chúng cũng được mà.

Gordon Greenberg, đạo diễn một vở nhạc kịch ở sân khấu Broadway lấy cảm hứng từ Huey Lewis vào mùa xuân năm nay, nói rằng đây là cơ hội để "tưởng tượng lại một số tác phẩm kinh điển từ góc nhìn mới".

Nhà viết kịch Lindsey Ferrentino thì đề xuất kết hợp một số tựa lại với nhau.

"Chắc chắn là một phiên bản của 'Threepenny Opera' với nhân vật Mackie Messer được đổi vai thành Chuột Mickey. Một kiểu rất Brech" - nhà viết kịch Ferrentino cho biết.

"Nhưng mà đừng có nhờ tôi viết nghe!" - nhà viết kịch Ferrentino nói.

Cuốn sách nóng bỏng "Người tình của bà Chatterley" khiến nhiều người quan tâm lắm. Ông Neil Meron, một nhà sản xuất ở sân khấu Broadway, từng thực hiện vở "Some Like It Hot" (Một số người thích chuyện đó nóng bỏng) đề xuất "một phiên bản nhạc kịch tương tác" với một bản nhạc của ca sĩ Sam Smith.

Và bà Chartelley cũng vậy. Ảnh: FAHASHA.COM

Nhà văn Karen Chee đã viết "Late Night With Seth Meyers" (Đêm muộn với Seth Meyers) đề xuất "Người tình Lady Chatterley với triệu con mèo". Trên thực tế thì bạn lấy ý, viết lại, hay tạo ra tác phẩm từ những sáng tác 95 năm tuổi thì có sao đâu!

Nhà văn Karen Chee nói: "Một người vợ cô đơn từ chối thời gian trên giường, và thay vào đó thì nhận nuôi hàng triệu con mèo". (Tất nhiên) Hay chớ!

Nhà biên kịch Bob Gale, đồng tác giả cả bộ phim và phiên bản nhạc kịch của "Back To The Future" (Trở lại tương lai) thì nói : "Liệu Mickey có phải là người tình mới của bà Chatterley, hay chỉ là người quan sát?".

Nhà văn E.M. Tran lại rất hứng thú với một vở nhạc kịch "Millions of Cats" (Cả triệu con mèo).

"Chỉ là vài chục - hoặc hàng triệu - con mèo trên sân khấu với một cặp là ông bà già hát và nhảy múa" - nhà văn Tran nói rất hào hứng. Hay chớ!

Và nếu như thế vẫn chưa đủ để gợi hứng để bạn bắt đầu thì hãy chờ đấy. Trong 10 năm tới, lại thôi rồi, sự tự do, rộng mở sẽ tiếp tục: những nhân vật này - Popeye; Pluto; Donald Duck; King Kong (phiên bản phim gốc); Superman; Daffy Duck; Bilbo Baggins, Gandalf và những người khác từ Hobbit; James Bond; Batman; Captain Marvel sẽ hết được giữ bản quyền!

Và nhớ: “‘Tự do chỉ là một cách gọi khác của chuyện ‘không còn gì để mất’”.

Ngọc Trân (tóm lược từ một bài báo của The New York Times)

NGỌC TRÂN