Hiểm họa khôn lường từ việc giao xe cho người chưa đủ tuổi tham gia giao thông

Những con số báo động

Những năm gần đây, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật (TTPBGDPL) về TTATGT cho lứa tuổi vị thành niên, học sinh được ngành chức năng và các nhà trường chú trọng, duy trì thực hiện. Tuy nhiên, tình trạng học sinh, thanh, thiếu niên vi phạm quy định về TTATGT vẫn diễn ra, gây bức xúc trong dư luận và người tham gia giao thông. Thực tế khi lưu thông trên đường, chúng ta dễ dàng bắt gặt tình trạng học sinh, nhất là học sinh bậc trung học phổ thông điều khiển xe mô tô, xe gắn máy, xe máy điện không đội mũ bảo hiểm. Ở một số tuyến đường còn xuất hiện những nhóm học sinh dàn hàng ba, hàng bốn, đi không đúng làn đường, phần đường, chở quá số người quy định, đùa giỡn trong lúc điều khiển phương tiện giao thông, gây mất TTATGT, ảnh hưởng đến việc lưu thông của các phương tiện khác. Cá biệt, một số em điều khiển phương tiện xe mô tô, xe gắn máy còn sử dụng bộ phận giảm thanh không bảo đảm quy chuẩn về tiếng ồn, lạng lách, đánh võng, vượt đèn đỏ, gây nguy hiểm cho chính bản thân và người đi đường, dẫn tới nhiều nguy cơ xảy ra va chạm, TNGT.

Theo báo cáo của Ban ATGT tỉnh, 4 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh xảy ra 84 vụ tai nạn, va chạm giao thông, làm 49 người chết, 56 người bị thương (giảm 21 vụ, tăng 4 người chết, giảm 21 người bị thương so với cùng kỳ năm 2024). Trong đó, tai nạn, va chạm giao thông liên quan đến lứa tuổi vị thành niên, học sinh xảy ra 12 vụ (tăng 7,4%), làm 4 người chết (tăng 2,3%), 11 người bị thương (tăng 1,1%).

Cán bộ, chiến sĩ CSGT, Công an tỉnh tuyên truyền pháp luật về TTATGT tại Trường THPT B Phủ Lý.

Trong số các trường hợp vi phạm bị lực lượng chức năng phát hiện, xử lý có 614 trường hợp liên quan đến lứa tuổi vị thành niên, học sinh vi phạm bị lập biên bản xử lý; tạm giữ 114 xe mô tô, xe gắn máy; cảnh báo 236 trường hợp và gửi thông báo về nhà trường để có hình thức xử lý và có biện pháp giáo dục phù hợp. Cũng từ đầu năm đến nay, lực lượng chức năng đã xử lý 83 trường hợp chưa đủ tuổi điều khiển phương tiện tham gia giao thông, 119 trường hợp giao xe hoặc để cho người không đủ điều kiện điều khiển, phạt số tiền trên 200 triệu đồng, tước giấy phép lái xe 38 trường hợp, tạm giữ 94 phương tiện các loại. Điển hình như năm 2024, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Phủ Lý đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Trần Văn Dũng (sinh năm 2004, trú tại thôn An Bài 2, xã Đồng Du, huyện Bình Lục) về tội “Giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông” xảy ra tại thôn An Hoàng, xã Trịnh Xá, thành phố Phủ Lý.

Theo phân tích từ ngành chức năng, học sinh điều khiển xe mô tô, xe gắn máy khi chưa đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông (chưa đủ tuổi, chưa có giấy phép lái xe) là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn, va chạm giao thông và tiềm ẩn nhiều hệ lụy khôn lường. Bởi lẽ, ở lứa tuổi này, thể chất, nhận thức của các em về pháp luật còn hạn chế, tâm lý dễ bị lôi kéo, kích động nên dẫn đến các hành vi nguy hiểm khi tham gia giao thông, như: lạng lách, đánh võng, vượt đèn đỏ, bốc đầu, nẹp pô, đua xe… khi xảy ra tình huống nếu không xử lý kịp thời sẽ dẫn đến tai nạn, gây nguy hiểm đến tính mạng cho bản thân và người tham gia giao thông. Hằng năm, tỷ lệ học sinh chưa đủ tuổi lái xe gây tai nạn, va chạm giao thông chiếm từ 7-9% số vụ TNGT toàn tỉnh, gây nhiều hậu quả thương tâm, phụ huynh bị xử phạt. Nguyên nhân một phần xuất phát từ ý thức của thanh, thiếu niên và cả sự buông lỏng quản lý, uốn nắn của gia đình. Khi xảy ra tai nạn thương tâm, phụ huynh mới nhận thức được sự nghiêm trọng của việc giao phương tiện cho con em mình khi chưa đủ tuổi tham gia giao thông thì đã quá muộn. Đây là những con số đáng báo động và cần phải có những giải pháp đồng bộ, hữu hiệu nhằm kéo giảm tai nạn, va chạm giao thông liên quan đến lứa tuổi vị thành niên, học sinh.

Đồng bộ các giải pháp

Tình trạng thanh, thiếu niên, học sinh vi phạm pháp luật về TTATGT gia tăng có nhiều nguyên nhân, trong đó, nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp là do ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận thanh, thiếu niên, học sinh chưa cao, thích thể hiện bản thân; nhiều phụ huynh nhận thức chưa đầy đủ, chưa quan tâm giáo dục con em đúng mức, buông lỏng quản lý để con em mình tự do sử dụng phương tiện theo ý thích. Cùng với đó, công tác TTPBGDPL, nhất là phổ biến kiến thức pháp luật về TTATGT đối với học sinh tại một số nhà trường tuy đã được triển khai thực hiện nhưng hiệu quả chưa cao...

Thượng tá Nguyễn Khánh Trường, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) Công an tỉnh cho biết: Những năm gần đây, số người chưa đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông có chiều hướng gia tăng, nhất là lứa tuổi vị thành niên, học sinh. Việc giao phương tiện cho thanh, thiếu niên, học sinh không chỉ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của các em mà còn vi phạm Luật TTATGT đường bộ và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự cho cả người giao phương tiện. Thực tế, tại nhiều địa phương trong cả nước, trong đó có tỉnh Hà Nam cũng đã truy cứu hình sự bố, mẹ, người thân về việc giao xe cho con em khi không đủ điều kiện tham gia giao thông gây hậu quả nghiêm trọng. Mặc dù cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn, nhưng vấn đề này đòi hỏi cần có những giải pháp quyết liệt và nghiêm khắc hơn.

Khoản 10, Điều 32, Nghị định số 168/2024/NĐ-CP (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025) quy định phạt tiền từ 8 - 10 triệu đồng đối với cá nhân, từ 16-20 triệu đồng đối với tổ chức là chủ xe mô tô, xe gắn máy và các loại xe tương tự thực hiện hành vi vi phạm giao xe hoặc để xe cho người không đủ điều kiện điều khiển xe tham gia giao thông. Hành vi vi phạm trên bao gồm cả trường hợp người điều khiển phương tiện có giấy phép lái xe nhưng đang trong thời gian bị tước quyền sử dụng. Trong trường hợp có căn cứ xác định chủ xe biết rõ một người chưa đủ điều kiện tham gia giao thông (không có giấy phép lái xe hoặc đang trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, không đủ các điều kiện khác) mà vẫn cho mượn và thiệt hại xảy ra đến mức nghiêm trọng thuộc các trường hợp quy định tại Điều 264, Bộ luật Hình sự về tội giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ, thì chủ xe có thể bị phạt tù đến 7 năm, còn phải thực hiện bồi thường theo quy định.

Nhằm chủ động kiềm chế, kéo giảm TNGT đối với lứa tuổi vị thành niên, học sinh, nhất là đối với những người chưa đủ tuổi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ, thời gian tới, lực lượng CSGT Công an tỉnh tăng cường tuần tra, kiểm soát, xử lý nghiêm những vi phạm TTATGT liên quan đến quy định về người chưa đủ điều kiện điều khiển phương tiện khi tham gia giao thông đường bộ; tăng cường xử lý trách nhiệm của người giao xe mô tô, xe gắn máy cho con em mình khi chưa đủ tuổi.

Cùng với đó, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, các thiết bị kỹ thuật, nghiệp vụ, hệ thống camera giám sát để ghi hình, phạt hiện xử lý triệt để các vi phạm. Cùng với sự vào cuộc mạnh mẽ, đồng bộ từ ngành chức năng, chính quyền địa phương, thiết nghĩ mỗi bậc cha mẹ cũng cần nâng cao ý thức trong việc quản lý con em, kiên quyết không giao xe cho con em điều khiển phương tiện tham gia giao thông khi chưa đủ điều kiện, nhằm tránh những hệ lụy khôn lường.

Trần Ích