Hiện tượng trăng lạnh là gì?

Trăng tròn tháng 12 thường gọi là Trăng lạnh. Ảnh: The Himalayan Times

Không lâu sau Giáng sinh, Trăng tròn sẽ xuất hiện và tỏa sáng rực rỡ trong Ngày Tặng quà (Boxing Day). Hiện tượng đặc biệt này còn được gọi là Trăng lạnh hoặc Trăng đêm dài.

Theo niên giám Old Farmer, hiện tượng Trăng tròn vào Giáng sinh thường xảy ra 19 năm một lần. Lần gần đây nhất Trăng lạnh xuất hiện là vào năm 2015 và sau tháng 12 này, hiện tượng này sẽ lặp lại vào năm 2034.

Đây sẽ là Trăng tròn đầu tiên sau ngày Đông chí - ngày 21/12 tại Bắc bán cầu và là ngày đầu tiên của mùa Đông hoặc ngày ngắn nhất của năm. Đây cũng là Trăng tròn lần thứ 13 và cũng là cuối cùng của năm 2023.

Niên giám Old Farmer nêu rõ Mặt Trăng sẽ tỏa sáng lung linh vài ngày trước thời điểm Trăng tròn, do đó bắt đầu từ ngày 24-25/12, mọi người có thể quan sát phía Đông sau khi Mặt Trời lặn khi Mặt Trăng lên vị trí cao nhất trên đường chân trời.

Từ ngày 25-27/12, Trăng tròn sẽ mọc gần lúc Mặt Trời lặn và sẽ xuất hiện cao và tròn vào ngày Giáng sinh. Trăng tròn dự kiến sẽ sáng nhất vào vào lúc 19h33 giờ Mỹ ngày 26/12 (tức 7h33 giờ Việt Nam ngày 27/12).

Tháng 12 là lúc có ngày đông chí (21 hoặc 22 tháng 12), trời thực sự lạnh đi ở đa số các khu vực tập trung dân cư trên thế giới. Do đó, có lẽ không cần giải thích thêm về cái tên 'Trăng lạnh'. Một vài nơi ở châu Âu, người ta còn gọi Trăng tròn này là 'Trăng đêm dài; những ngày lân cận đông chí đều có ban đêm dài hơn rõ rệt so với ban ngày (càng đi về vĩ độ cao phía Bắc, bạn sẽ càng thấy rõ rệt sự chênh lệch này).

Vào nhiều năm, Trăng tròn cuối cùng của năm (Dương lịch) rơi vào sau ngày Đông chí. Vào lúc đó, các linh mục Celtic thời xưa thường làm lễ tôn vinh cây sồi vì sức chịu đựng và sự hiện diện cao quý của nó như một biểu tượng của sức mạnh và sự vĩnh cửu, vì vậy Trăng tròn vào thời điểm đó còn được gọi là 'Trăng sồi' ở khu vực văn hóa này. Sau này, do nhiều biến thể, đôi khi Trăng tròn cuối cùng của năm nói chung (dù nó xảy ra trước đông chí) cũng được gọi tên như vậy).

Trăng tháng 12 sẽ trông gần như chạm đỉnh bầu trời. Trong ngày Đông chí, Mặt Trăng sẽ ở trên đường chân trời lâu hơn các thời điểm khác, lý do khiến đây trở thành đêm dài nhất trong năm. Trăng tròn tháng 12 thường gọi là Trăng lạnh, thuật ngữ người Mohawk sử dụng khi nhắc đến thời tiết đóng băng của mùa Đông.

Trong khi đó, người Mohican gọi đây là Trăng đêm dài để miêu tả việc Trăng mọc trong những đêm dài nhất của năm. Theo Niên giám Old Farmer, người Mỹ da đỏ sử dụng chu kỳ của Mặt Trăng và các dấu hiệu từ tự nhiên làm lịch để theo dõi các mùa.

Trong khi đó, theo Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA), người châu Âu gọi đây là Trăng trước lễ Yule - một lễ hội mùa Đông tại vùng Bắc Âu có liên quan đến Giáng sinh.

An Ngọc (Tổng hợp)