Hiệp định RCEP - cơ hội và thách thức

Hiệp định được kỳ vọng sẽ tạo ra một khu vực thương mại tự do có quy mô lớn nhất thế giới với sự phát triển của các chuỗi giá trị trong khu vực và toàn cầu, giúp thúc đẩy hơn nữa phát triển kinh tế của các nước ASEAN và các đối tác. Vụ trưởng Vụ Thương mại đa biên (Bộ Công Thương) Lương Hoàng Thái đã có những trao đổi xoay quanh cơ hội và thách thức từ RCEP.

Ông Lương Hoàng Thái.

Phóng viên (PV): Thưa ông, Hiệp định RCEP được ký kết có ý nghĩa như thế nào đối với Việt Nam?

Ông Lương Hoàng Thái: Hiệp định RCEP là sáng kiến của ASEAN, được bắt đầu đàm phán từ năm 2012. Việc kết thúc đàm phán và ký kết Hiệp định RCEP góp phần nâng cao vai trò và vị thế của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới. Việc ký kết Hiệp định RCEP đánh dấu mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế của Việt Nam và mang lại các lợi ích cả trong ngắn hạn cũng như dài hạn. Hiệp định RCEP, khi được 15 thành viên thực thi sẽ tạo nên một thị trường lớn với quy mô 2,2 tỷ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% dân số thế giới, với GDP 26,2 nghìn tỷ USD, chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu và sẽ trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất trên thế giới. Đối với các cam kết thuế quan, Việt Nam và các nước đối tác sẽ xóa bỏ thuế quan đối với ít nhất 64% số dòng thuế ngay khi hiệp định có hiệu lực. Đến cuối lộ trình sau 15-20 năm, Việt Nam sẽ xóa bỏ thuế quan với khoảng 85,6-89,6% số dòng thuế với các nước đối tác, trong khi các nước đối tác xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam khoảng 90,7-92% số dòng thuế.

PV: Hiệp định RCEP có những điểm khác biệt gì so với Hiệp định đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA), thưa ông?

Ông Lương Hoàng Thái: Điểm khác biệt giữa RCEP với các FTA thế hệ mới mà Việt Nam tham gia gần đây, như: CPTPP hay EVFTA là RCEP hướng đến vai trò trung tâm của ASEAN. Cụ thể là tạo ra một khuôn khổ để thuận lợi hóa thương mại và tạo không gian kết nối chung sản xuất trong toàn ASEAN. Vì thế, lợi ích mang lại cũng khác biệt. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB) thực hiện năm 2018, việc thực thi Hiệp định RCEP có thể giúp GDP của Việt Nam tăng thêm 0,4% đến năm 2030 nếu xét lợi ích trực tiếp, có thể lên đến 1% nếu có tính đến lợi ích gián tiếp từ cải cách thể chế. Thêm nữa, mục tiêu mà ASEAN hướng đến là hình thành không gian sản xuất chung kết nối với các nền kinh tế lớn trong khu vực. Bởi thế, Hiệp định RCEP là mắt xích quan trọng để các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Rõ ràng, để có thể trở thành không gian sản xuất thống nhất thì cần có thị trường đủ lớn và Hiệp định RCEP bảo đảm cho điều kiện tiên quyết đó.

Hoạt động sản xuất tại Công ty Cổ phần Hà Yến (Hà Nội)-doanh nghiệp chuyên sản xuất, cung cấp thiết bị bếp, thiết bị giặt là công nghiệp.

PV: Trong Hiệp định RCEP, những ngành nào sẽ là thế mạnh của Việt Nam và ngành hàng nào sẽ gặp khó khăn hơn, thưa ông?

Ông Lương Hoàng Thái: Hiệp định RCEP sẽ mở thêm cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu, tham gia vào các chuỗi giá trị mới trong khu vực và tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài. Việc cắt giảm thuế nhập khẩu sẽ mở ra cơ hội mới cho những sản phẩm từ các lĩnh vực nổi bật, như: Viễn thông, công nghệ thông tin, dệt may, giày dép... Mặt khác, Hiệp định RCEP cũng mang lại sức ép cạnh tranh hàng hóa cho Việt Nam do nhiều đối tác trong RCEP có cơ cấu sản phẩm tương tự Việt Nam nhưng năng lực cạnh tranh, hàm lượng giá trị gia tăng cũng cao hơn so với khả năng hiện tại của Việt Nam. Đặc biệt, Trung Quốc với lợi thế hàng hóa phong phú, giá rẻ cũng sẽ đặt ra những thách thức lớn đối với các mặt hàng nông, thủy sản của Việt Nam. Vì vậy, ngay cả khi mặt hàng nông, thủy sản là thế mạnh của Việt Nam, nhưng cũng chính là thách thức cạnh tranh trong khu vực RCEP này.

PV: Theo ông, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam cần quan tâm nhất trong Hiệp định RCEP là gì?

Ông Lương Hoàng Thái: Cũng như với các hiệp định FTA khác, để khai thác triệt để lợi ích do Hiệp định RCEP mang lại, việc đầu tiên doanh nghiệp Việt Nam cần làm là nghiên cứu kỹ cam kết của hiệp định, nhất là các cam kết liên quan đến lĩnh vực kinh doanh của mình, chẳng hạn như lộ trình cắt giảm và xóa bỏ thuế quan đối với hàng hóa của Việt Nam và của các nước tham gia hiệp định, quy tắc xuất xứ của hiệp định, cam kết mở cửa thị trường trong lĩnh vực dịch vụ và đầu tư, các quy định về thủ tục hải quan và thuận lợi hóa thương mại... Ngoài các lợi ích, doanh nghiệp trong nước cũng cần chủ động nắm bắt và chuẩn bị trước về các tác động bất lợi mà Hiệp định RCEP gây ra, nhất là việc gia tăng cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa. Theo đó, doanh nghiệp trong nước cũng cần chủ động thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới, chuyển sức ép về cạnh tranh thành động lực để tự đổi mới và phát triển.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

KHÁNH AN (thực hiện)