Hiệp định thương mại tự do với Trung Quốc sẽ giúp thay đổi kinh tế Campuchia?

Hôm 12/10, Trung Quốc và Campuchia ký kết hiệp định thương mại tự do (FTA), nhằm cắt giảm thuế và tăng cường tiếp cận thị trường giữa hai bên.

Thông báo đăng tải trên trang web của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, hiệp định này bao gồm 1 loạt hợp tác trong các lĩnh vực đầu tư, thương mại, thương mại, du lịch, giao thông vận tải và nông nghiệp.

Tham dự lễ ký kết có Thủ tướng Campuchia Hun Sen và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị.

Bắc Kinh và Phnom Penh bắt đầu vòng đàm phán đầu tiên về FTA từ tháng 1/2019. Tới tháng 7, sau 3 vòng đàm phán, Trung Quốc và Campuchia thông báo trao đổi xong các điều khoản.

Theo cơ quan truyền thông nhà nước Campuchia, các bộ trưởng ca ngợi hiệp định này là "cột mốc" mới mang lợi "lợi ích kinh tế và xã hội".

Tuy nhiên, một số chi tiết cụ thể vẫn chưa được công bố.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và Thủ tướng Campuchia Hun Sen. (Ảnh: Nikkei)

Một phát ngôn viên của Hội đồng Bộ trưởng Campuchia viết trên tờ Khmer Times vào tháng 8 rằng chính phủ hy vọng hiệp định mới sẽ thúc đẩy xuất khẩu sang Trung Quốc thêm 25%.

Các nhận xét trước đây của các quan chức Campuchia cho thấy thỏa thuận này tập trung vào việc cải thiện xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc.

Quan chức Bộ Thương mại Campuchia Sok Sopheak hồi tháng 7 cho biết đây là FTA đầu tiên mà Campuchia ký với 1 nước đối tác và nó sẽ bao phủ 340 mặt hàng, 95% trong số đó sẽ được miễn thuế.

Một số mặt hàng mà ông Sopheak đề cập tới bao gồm ớt, dứa, rau, trái cây, cá, thịt, ngũ cốc, hải sản và nhiều loại sản phẩm đóng hộp. Gạo, cao su và đường của Campuchia không có trong thỏa thuận.

Thương mại song phương giữa Campuchia và Trung Quốc đạt hơn 9 tỷ USD vào năm 2019, mặc dù cán cân thương mại đang bị lệch khá nhiều.

Theo số liệu của Economist Intelligence Unit (EIU), Trung Quốc là nguồn nhập khẩu lớn nhất của Campuchia vào năm 2019, chiếm 37,2% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa - trị giá 8,3 tỷ USD của xứ chùa tháp.

Trong khi đó, Campuchia chỉ vận chuyển hơn 900 triệu USD hàng hóa sang Trung Quốc - chiếm khoảng 5% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này.

Với nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào sản xuất hàng may mặc, các thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của Campuchia là Mỹ và EU, chiếm 26% và 25% xuất khẩu của Phnom Penh vào năm 2019.

Tuy nhiên, cũng trong năm 2019, Campuchia bị đình chỉ một phần ưu đãi thương mại đặc biệt với Liên minh châu Âu (EU). FTA mới ký với Trung Quốc được kỳ vọng sẽ giúp giảm nhẹ tác động từ lệnh trừng phạt này.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định FTA được ký kết giữa 2 nước có thể mang tính biểu tượng hơn là thực tế.

Riley Walters, nhà phân tích chính sách cấp cao tại The Heritage Foundation cho biết sự thúc đẩy mà FTA mang lại cho Campuchia sẽ không đáng kể bởi Khu vực Thương mại Tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) năm 2010 vốn đã cắt giảm thuế quan.

Với mong muốn đa dạng hóa thị trường, Campuchia cũng đang đàm phán FTA với Hàn Quốc và Mông Cổ. Tuy nhiên, các nhà phân tích nhận định sẽ mất nhiều năm để giảm bớt sự phụ thuộc của Campuchia vào thị trường Mỹ và EU. Hơn nữa, loại nông sản được nhắm đến để xuất khẩu bắt đầu từ một cơ sở thấp và giá trị gia tăng thấp.

Dù vậy, một số lĩnh vực đang được cải thiện.

Thỏa thuận xuất khẩu chuối Campuchia sang Trung Quốc ký kết năm 2018 giúp sản lượng mặt hàng này tăng từ 10.000 tấn năm 2018 lên 157.000 tấn vào năm 2019.

2 nước cũng sẽ tích cực mở đường cho xuất khẩu xoài tươi.

EIU dự kiến chính phủ Trung Quốc sẽ tận dụng dụng FTA để khuyến khích hơn nữa FDI của Trung Quốc và du lịch Trung Quốc tại Campuchia. Trong số 3,7 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài vào Campuchia năm 2019, 47% đến từ Trung Quốc.

FTA nằm trong số 3 thỏa thuận được ký kết trong chuyến thăm của Ngoại trưởng Vương Nghị tới Phnom Penh.

Đây là điểm dừng chân đầu tiên của Ngoại trưởng Trung Quốc trong chuyến công du Đông Nam Á.

Các thỏa thuận khác bao gồm kế hoạch nâng cấp một bệnh viện và cơ sở hạ tầng thoát nước ở thành phố ven biển Sihanoukville. Trung Quốc cũng sẽ công bố khoản viện trợ bổ sung 140 triệu USD trong dịp này.

Song Hy