Hiệp ước Cấm vũ khí hạt nhân sắp có hiệu lực

"Honduras vừa phê chuẩn hiệp ước với tư cách là quốc gia thứ 50, khiến hiệp ước chuẩn bị có hiệu lực và làm nên lịch sử", tổ chức Chiến dịch Quốc tế Xóa bỏ Vũ khí hạt nhân (ICAN), vốn đóng vai trò chủ chốt thúc đẩy LHQ thông qua TPNW và được trao giải Nobel Hòa bình năm 2017, thông báo trên mạng xã hội Twitter.

Trước đó, ngày 7-7-2017, TPNW đã được Đại hội đồng LHQ thông qua với sự ủng hộ của 122 quốc gia thành viên và tính đến ngày 24-10 vừa qua đã có 84 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia ký kết hiệp ước. Hiệp ước này cấm các quốc gia sử dụng, phát triển, thử nghiệm, bố trí, dự trữ và đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân.

Mặc dù vậy, toàn bộ 5 nước thành viên Hội đồng Bảo an LHQ gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga và Trung Quốc, không tham gia hiệp ước này. Đáng chú ý, Nhật Bản-quốc gia duy nhất trên thế giới từng phải hứng chịu bom nguyên tử, cũng không ký kết TPNW.

Du khách tham quan Bảo tàng bom nguyên tử Nagasaki ở thành phố Nagasaki (Nhật Bản) vào tháng 8-2020. Ảnh: Bangkok Post.

Theo quy định, TPNW sẽ chính thức có hiệu lực 90 ngày sau khi nhận được sự phê chuẩn của ít nhất 50 quốc gia và vùng lãnh thổ, dự kiến vào tháng 1-2021.

Tổng thư ký LHQ Antonio Gutteres cho rằng TPNW có hiệu lực là một chiến thắng của nhân loại. Ông nói: “Giải giáp hạt nhân là ưu tiên của LHQ kể từ khi thành lập. 75 năm qua chúng ta đã chứng kiến mức độ tàn khốc của các quả bom nguyên tử tại Hiroshima và Nagasaki. Thế giới tiếp tục sống trong bóng tối của những thảm họa hạt nhân. Nhiều quốc gia coi đây là vũ khí cốt lõi cho an ninh và sự sống còn của họ. Tuy nhiên, xóa bỏ vũ khí hạt nhân sẽ không chỉ cứu mỗi quốc gia mà còn cả hành tinh này. Vì lợi ích an ninh của tất cả, thế giới cần phải đi chung trên một con đường không có vũ khí hạt nhân”.

Phản ứng trước thông tin quan trọng nói trên, Chủ tịch Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) Peter Maurer cũng khẳng định đây là “chiến thắng của nhân loại và hứa hẹn một tương lai an toàn hơn”. Trong một thông báo, ICAN tuyên bố sau khi Hiệp ước Cấm vũ khí hạt nhân có hiệu lực, "chúng ta có thể mong đợi các công ty ngừng sản xuất vũ khí hạt nhân và các tổ chức tài chính ngừng đầu tư vào những công ty này".

Về phần mình, Giám đốc điều hành ICAN Beatrice Fihn nhấn mạnh: “Đây là một chương mới trong tiến trình giải trừ vũ khí hạt nhân. Cuộc vận động kéo dài hàng thập kỷ đã đạt được điều mà nhiều người nói là không thể, đó là cấm vũ khí hạt nhân".

Theo AFP, các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân chưa ký hiệp ước vì cho rằng kho vũ khí hạt nhân của họ đóng vai trò là công cụ răn đe. Tuy nhiên, dù các quốc gia này chưa ký kết thì các nhà hoạt động chống vũ khí hạt nhân vẫn cho rằng việc TPNW có hiệu lực là một thành tựu lịch sử, đồng thời hy vọng hiệp ước này không chỉ mang tính biểu tượng mà còn có tác dụng ngăn ngừa dần dần việc sử dụng vũ khí hạt nhân.

Hãng thông tấn Sputnik thì cho biết, đến nay Nga và Mỹ vẫn là hai quốc gia sở hữu nhiều đầu đạn hạt nhân nhất thế giới. Sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF) vào năm ngoái với cáo buộc Nga vi phạm các điều khoản của hiệp ước, hiện Washington và Moscow đang nỗ lực đàm phán để gia hạn Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START), trong đó giới hạn số lượng đầu đạn hạt nhân mà mỗi bên được triển khai ở mức 1.550.

ANH VŨ/Báo QĐND