Hiệu quả công tác hòa giải, đối thoại tại tòa
Hòa giải, đối thoại có vai trò giải quyết các vụ việc dân sự và các khiếu kiện hành chính bằng sự tự nguyện thi hành của các đương sự mà không cần tổ chức các phiên tòa xét xử. Qua đó, hạn chế tranh chấp, khiếu kiện kéo dài, tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức cho các đương sự, giảm tải áp lực cho các cơ quan tòa án. Sau hơn một năm triển khai Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án đã được những kết quả tích cực, góp phần ổn định tình hình ANTT tại địa phương.
Hòa giải viên TAND huyện Yên Lạc làm công tác hòa giải cho các đương sự. Ảnh Trường Khanh
Năm 2018, Vĩnh Phúc là một trong 16 tỉnh, thành được TAND Tối cao lựa chọn triển khai thí điểm về đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại (HG, ĐT) tại tòa án.
Ngay sau khi có văn bản chỉ đạo của TAND Tối cao, UBND tỉnh, TAND tỉnh đã tổ chức quán triệt các nội dung cơ bản của Luật HG, ĐT tại tòa án cho 100% đội ngũ cán bộ, thẩm phán; lựa chọn, bồi dưỡng, bổ nhiệm 42 hòa giải viên theo quy định.
Các hòa giải viên đều là những thẩm phán, kiểm sát viên đã nghỉ hưu, các luật sư…am hiểu về pháp luật, có phẩm chất đạo đức, có uy tín, kỹ năng, phương pháp hòa giải, đối thoại tốt, tâm huyết, nhiệt tình để tham gia vào hoạt động hòa giải, đối thoại. 100% hòa giải viên đã được tham gia các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải, đối thoại.
Qua triển khai Luật HG, ĐT tại tòa đã có hàng trăm vụ việc được hòa giải thành, nhiều mâu thuẫn, tranh chấp tồn tại từ nhiều năm được giải quyết triệt để bằng sự tự nguyện, thỏa thuận của hai bên đương sự, hạn chế phiên tòa xét xử.
Từ tháng 1/2021 đến hết quý I/2022, trong số hơn 2.300 vụ, việc đủ điều kiện chuyển TAND hai cấp hòa giải, đối thoại thì có gần 550 vụ, việc đương sự đồng ý hòa giải, đối thoại, chiếm gần 24%.
Trong đó, đã hòa giải, đối thoại thành gần 290 vụ, việc; 32 vụ việc đương sự tự nguyện rút đơn sau khi hòa giải, đối thoại, chiếm 14% so với số vụ, việc đủ điều kiện hòa giải, đối thoại.
Số vụ việc còn lại phải chuyển tòa án giải quyết theo trình tự tố tụng. Theo đánh giá của các thẩm phán, hòa giải viên, việc triển khai thực hiện Luật HG, ĐT tại tòa đã giúp tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức cho các đương sự và cơ quan liên quan, đồng thời, giảm tải áp lực cho các cơ quan tòa án khi không phải tổ chức các phiên tòa xét xử. Bởi vậy, nhiều đương sự sau khi được tuyên truyền về Luật HG, ĐT tại tòa án đã lựa chọn hình thức này trong việc giải quyết tranh chấp, mâu thuẫn.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai Luật HG, ĐT tại tòa còn một số khó khăn, vướng mắc. Số đơn đương sự đồng ý hòa giải, đối thoại so với số đơn khởi kiện đủ điều kiện tiến hành hòa giải, đối thoại chiếm tỷ lệ thấp; tỷ lệ vụ việc hòa giải thành, đối thoại thành trên tổng số vụ việc chuyển sang hòa giải, đối thoại tại tòa thấp.
Tại TAND huyện Yên Lạc, từ ngày 1/1/2021 đến nay, các hòa giải viên đã hòa giải, đối thoại thành 8/81 vụ việc đủ điều kiện hòa giải, đối thoại tại tòa, chiếm hơn 9%.
Là người có nhiều kinh nghiệm trong công tác hòa giải, đối thoại, hòa giải viên Hoàng Văn Khảm, TAND huyện Yên Lạc cho biết: Phần lớn các vụ việc hòa giải, đối thoại thành tại tòa chủ yếu thuộc vụ án tranh chấp về hôn nhân gia đình đơn giản, các trường hợp tranh chấp phức tạp được hòa giải, đối thoại thành chưa nhiều.
Về cơ sở, vật chất, một số TAND cấp huyện chưa bố trí đủ phòng hòa giải, đối thoại và phòng làm việc cũng như trang thiết bị, phương tiện làm việc cho các hòa giải viên do trụ sở đã xuống cấp, chật hẹp, gây khó khăn trong công tác hòa giải, đối thoại.
Nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc trên, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ hơn về lợi ích của công tác hòa giải, đối thoại, tự nguyện đề nghị áp dụng biện pháp hòa giải, đối thoại tại tòa. TAND tỉnh tham mưu với UBND tỉnh, TAND Tối cao đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị phục vụ công tác hòa giải, đối thoại.
Bên cạnh đó, thường xuyên tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên, quy định cụ thể trách nhiệm của hòa giải viên trong quá trình thực thi nhiệm vụ, tăng cường công tác giám sát hoạt động của đội ngũ hòa giải viên, nhằm từng bước nâng cao hiệu quả công tác hòa giải, đối thoại tại tòa án.
