Hiệu ứng chuyển sàn – Cơ hội nào cho các nhà đầu tư?

Bối cảnh thị trường chứng khoán tăng điểm mạnh thời gian qua không chỉ kích thích nhiều doanh nghiệp quyết định IPO, mà còn tạo động lực để những doanh nghiệp đã niêm yết tích cực chuyển sàn niêm yết nhằm thu hút dòng tiền mạnh mẽ hơn. Ảnh: LÊ VŨ

Sóng chuyển sàn

Chỉ trong vòng một tháng rưỡi sau khi chuyển niêm yết 311,85 triệu cổ phiếu từ sàn UpCom sang HOSE (ngày 1-8-2025), cổ phiếu TAL của Taseco Land đã tăng 50%. Kết phiên giao dịch đầu tuần này (15-8), TAL đóng cửa tại mức giá 42.050 đồng/cổ phiếu, nâng vốn hóa công ty lên hơn 13.100 tỉ đồng. Hiệu ứng chuyển sàn niêm yết thể hiện rõ tại TAL, cùng với đà tăng giá mạnh, khối lượng giao dịch cũng tăng vọt so với giai đoạn trước, cho thấy dòng tiền đang luân chuyển mạnh tại mã cổ phiếu này.

Bối cảnh thị trường chứng khoán tăng điểm mạnh thời gian qua không chỉ kích thích nhiều doanh nghiệp quyết định IPO, mà còn tạo động lực để những doanh nghiệp đã niêm yết tích cực chuyển sàn niêm yết nhằm thu hút dòng tiền mạnh mẽ hơn. Đơn cử như Ngân hàng Việt Á (VAB) đã chuyển 450 triệu cổ phiếu từ UpCom sang HOSE từ ngày 22-7-2025 và ghi nhận chuỗi tăng mạnh gần 50% trong vòng một tháng sau đó, trước khi điều chỉnh trở lại trong thời gian gần đây.

Ngoài VAB, xu hướng chuyển sàn sẽ diễn ra sôi động hơn đối với nhóm cổ phiếu “vua” trong thời gian tới. Trong năm nay, cổ phiếu BVB của Ngân hàng Bản Việt, KLB của Ngân hàng Kiên Long đều có kế hoạch chuyển sàn từ UpCom sang HOSE; VBB của VietBank thì cân nhắc thời điểm chuyển từ UpCom sang HOSE vào cuối năm 2025 hoặc đầu năm 2026, còn SGB của Saigon Bank đã thuê tư vấn, định hướng chuyển sàn sang HOSE hoặc HNX trong thời gian tới.

Cùng với việc chuyển sàn, không ít doanh nghiệp tận dụng thời cơ để công bố những chiến lược, kế hoạch kinh doanh theo xu thế mới nhằm tạo thêm chất xúc tác đẩy giá cổ phiếu. Như Công ty cổ phần (CTCP) Đầu tư HVA trong cuộc họp đại hội đồng cổ đông ngày 13-9 vừa qua đã thông qua kế hoạch chuyển niêm yết từ UpCom sang HOSE trong giai đoạn 2025-2026, cùng với việc triển khai Sàn giao dịch tài sản số DNEX tại Đà Nẵng với quy mô vốn hợp tác 10.000 tỉ đồng. Thông tin này đã giúp cổ phiếu HVA tăng giá kịch trần ngày 15-9 với dư mua trần gần 138.000 cổ phiếu, gần gấp rưỡi trong một tháng.

Ngoài ra, có thể kể đến việc CTCP PVT Logistics (UpCom: PDV) tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông hồi tháng 6 đã thông qua chủ trương niêm yết trên sàn HOSE trong năm nay. CTCP Xuất nhập khẩu Nông sản thực phẩm An Giang (UpCom: AFX) cũng đã thông qua nghị quyết hội đồng quản trị về việc chuyển tiếp đăng ký niêm yết cổ phiếu của công ty trên sàn HOSE. Đáng chú ý, mã cổ phiếu này gần đây liên tục chứng kiến cổ đông nội bộ mua vào số lượng lớn.

Theo giới phân tích, sàn UpCom còn được biết đến như “bến đỗ” của các cổ phiếu bị hủy niêm yết tại sàn HOSE và HNX. Điều đó khiến nhiều nhà đầu tư e ngại về chất lượng của các cổ phiếu tại hệ thống giao dịch này. Tuy nhiên, đây cũng đã và đang là “ngôi nhà” của nhiều doanh nghiệp lớn như Tổng CTCP Bưu chính Viettel (HOSE: VTP) và Tổng CTCP Công trình Viettel (HOSE: CTR), CTCP Lọc hóa Dầu Bình Sơn (HOSE: BSR), Tổng CTCP Cảng hàng không Việt Nam (UpCom: ACV), CTCP Hàng tiêu dùng Masan - Masan Consumer Corporation (UpCom: MCH).

Nếu như VTP, CTR và BSR đều đã chuyển sang sàn HOSE thành công, giới phân tích kỳ vọng ACV cũng có thể là một trong những cổ phiếu tiếp theo, sau khi giải quyết toàn bộ vấn đề tồn đọng để thỏa mãn các điều kiện. Tương tự, MCH đang trong quá trình hoàn thiện các thủ tục, sau khi đại hội đồng cổ đông hồi tháng 3 năm nay đã thông qua kế hoạch chuyển từ UpCom sang HOSE và sau đó Masan Consumer Holdings, công ty con của Masan Group, đã giảm sở hữu tại Masan Consumer Corporation từ 92,65% vốn về còn 70,4% để đủ điều kiện chuyển sàn từ UpCom sang HOSE.

Cơ hội và thách thức

Sau giai đoạn cải cách hạ tầng - quy chế giao dịch, điển hình là hệ thống KRX đi vào vận hành từ tháng 5-2025 và nỗ lực nâng hạng thị trường, Việt Nam đang mở ra một cửa sổ cơ hội hiếm có cho các doanh nghiệp nâng tầm niêm yết. Hạ tầng mới không chỉ giúp rút ngắn chu trình thanh toán, tạo điều kiện cho nghiệp vụ phức tạp như bán khống và giao dịch T+1, mà việc cải thiện tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài cũng được các tổ chức quốc tế ghi nhận.

Đặc biệt, việc Chính phủ phê duyệt đề án đáp ứng tiêu chí FTSE trong năm 2025, cùng kỳ vọng nâng hạng thị trường trong các kỳ rà soát tới, tạo thêm “lực đẩy” cho doanh nghiệp cân nhắc sớm rời sàn UpCom để bước lên sàn niêm yết chính thức (HOSE/HNX), nhằm nâng cấp thanh khoản - mở rộng cơ sở nhà đầu tư, khi mà HOSE/HNX quy tụ dòng vốn lớn, đặc biệt từ quỹ trong nước và tổ chức ngoại. Triển vọng nâng hạng thị trường làm tăng khả năng hấp thụ dòng vốn chỉ số và vốn tổ chức, khuyến khích doanh nghiệp “làm đẹp hồ sơ” quản trị và minh bạch để sẵn sàng ở sân chơi lớn hơn.

Chuyển sàn cũng giúp doanh nghiệp tiếp cận mức P/E, P/B tốt hơn nhờ thanh khoản, chuẩn mực công bố thông tin và cơ hội vào các rổ chỉ số (VN30, VNFIN…), từ đó kéo theo dòng vốn thụ động - ETF. Đây là một trong những thông điệp gián tiếp trong các phân tích liên quan đến kỳ vọng nâng hạng - khi hạ tầng, cơ chế và thanh khoản cải thiện. Theo đó, việc chuyển sàn giúp các doanh nghiệp sẵn sàng cho chu kỳ huy động vốn mới. Thực tế nhiều ngân hàng công bố kế hoạch chuyển sàn song hành mục tiêu tăng vốn, củng cố vốn tự có (CAR), chuẩn bị đáp ứng tiêu chuẩn Basel theo chuẩn mực quốc tế và tăng trưởng tín dụng.

Có thể thấy lợi ích mà các doanh nghiệp đạt được khi chuyển sàn không chỉ dừng lại ở câu chuyện giá cổ phiếu, mà còn là thanh khoản và định giá tốt hơn, thu hẹp chi phí vốn cổ phần, mở khóa cho các nhà đầu tư tổ chức và quỹ chỉ số, cũng như giúp doanh nghiệp nâng tiêu chuẩn quản trị, nâng kỷ luật thị trường (minh bạch thông tin, kiểm toán, người nội bộ…). Nhãn “HOSE/HNX” vừa là “tem chất lượng” với ngân hàng/đối tác, vừa là đòn bẩy thương hiệu khi huy động vốn, mua bán - sáp nhập (M&A), phát hành trái phiếu, ESOP, cổ phiếu thưởng…

Dĩ nhiên đi kèm với cơ hội bao giờ cũng là thách thức. Đầu tiên là chi phí tuân thủ của doanh nghiệp sẽ tăng lên, khi phải đáp ứng bộ tiêu chí niêm yết cao hơn (vốn, lợi nhuận, cơ cấu cổ đông, công bố thông tin định kỳ và bất thường, kiểm soát giao dịch nội bộ…). Điều này tạo chi phí kỷ luật đáng kể (nhân sự IR, hệ thống kiểm soát, kiểm toán Big4, tư vấn pháp lý…).

Thứ hai là áp lực định giá - kỳ vọng cao hơn. Lên sàn lớn hơn đi kèm kỳ vọng tăng trưởng, tỷ lệ cổ tức, ROE, ROA… Nếu kết quả kinh doanh không theo kịp, rủi ro điều chỉnh giá sau hiệu ứng chuyển sàn là tất yếu. Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp chuyển sàn tiếp nối chuỗi tăng giá mạnh là đợt giảm giá sâu, khi các nhà đầu tư nhận ra triển vọng của doanh nghiệp thực tế vẫn không có gì nổi bật.

Một yếu tố khác mà các nhà đầu tư cũng cần lưu ý là rủi ro thủ tục kéo dài, theo đó nhà đầu tư có nguy cơ bị chôn vốn nếu tham gia sớm, làm tăng chi phí cơ hội cho cả nhà đầu tư lẫn doanh nghiệp. Không ít kế hoạch chuyển sàn phải “lùi lịch” vì điều kiện thị trường, hồ sơ kỹ thuật, yêu cầu xử lý tồn tại (nợ, tranh chấp, chuẩn mực công bố…), hệ quả là khi chính thức chuyển sàn thì thị trường chứng khoán đã trải qua giai đoạn tăng trưởng, doanh nghiệp không thể thu hút thêm vốn như mục tiêu đề ra ban đầu.

Vì vậy, theo các chuyên gia phân tích, các doanh nghiệp cần chuẩn hóa quản trị và công bố thông tin trước 12-18 tháng: làm sạch cấu trúc sở hữu, hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, quy chế giao dịch người nội bộ, chuẩn IFRS (nếu có), đồng thời lên kế hoạch IR - truyền thông chủ động, như tổ chức roadmap gặp gỡ nhà đầu tư tổ chức, công bố thông tin bằng tiếng Anh, xác định “điểm rơi” kết quả kinh doanh ứng với mốc niêm yết, quản trị kỳ vọng cổ đông sau khi “câu chuyện chuyển sàn” hoàn tất.

Triêu Dương