Hồ chứa nước có dung tích trên 200.000m³ phải xin cấp phép

Liên quan đến sự cố vỡ hồ chứa nước trong dự án của Công ty Trang trại Việt Phong Phú trên núi Tân Lai, xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng, theo thông tin mới nhất, UBND tỉnh này đã chỉ đạo tháo cạn nước, phá dỡ khẩn cấp các hồ chứa nước trên núi Tân Lai. Đồng thời giao Công an tỉnh chủ trì điều tra toàn diện nguyên nhân gây vỡ hồ chứa để có phương án xử lý theo quy định.

Mới đây, ông Trần Quang Tính, Giám đốc Công ty Trang Trại Việt (chủ hồ) đã thông tin với báo chí rằng các ao hồ được đắp với mục đích trữ nước tưới cho cây trồng và nuôi cá. Theo ông Tính, các hồ này dung tích dưới 500.000 m³ (gồm ba hồ 100.000 m³, một hồ 450.000 m³).

Cũng theo chủ hồ, các hồ ở dự án của mình dung tích dưới 500.000 m³ nên không cần giấy phép xây dựng. Vậy điều này có đúng?

Hồ chứa nước trên núi Tân Lai trước khi xảy ra sự cố. Ảnh PĐ

Quy định về cấp phép sử dụng tài nguyên nước

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, Luật sư Nguyễn Hữu Thục, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết hồ chứa nước trong trường hợp này sẽ chịu sự điều chỉnh của Luật Xây dựng, Luật Thủy lợi, Luật Tài nguyên nước và các văn bản hướng dẫn thi hành các luật này.

Cụ thể, Điều 89 Luật Xây dựng 2014 quy định trước khi khởi công xây dựng công trình, chủ đầu tư phải có giấy phép xây dựng do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp trừ các trường hợp công trình xây dựng được miễn giấy phép tại khoản 2. Đối chiếu với các trường hợp tại khoản 2 thì việc xây các hồ chứa nước không thuộc trường hợp miễn phép xây dựng.

Điều 52 Luật Tài nguyên nước và Điều 8 Nghị định 54/2024 cũng đã quy định tổ chức, cá nhân khai thác tài nguyên nước cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản... phải có giấy phép khai thác tài nguyên nước tương ứng với loại nguồn nước khai thác.

Cụ thể các trường hợp công trình khai thác, sử dụng tài nguyên nước phải thực hiện đăng ký gồm: Hồ chứa, đập dâng thủy lợi có dung tích toàn bộ từ 0,01 triệu m³ đến 0,2 triệu m³; công trình khai thác nước mặt khác cho mục đích sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản có quy mô khai thác lớn hơn 0,1 m³/giây đến 0,5 m³/giây.

Trường hợp công trình khai thác, sử dụng tài nguyên nước có diện tích toàn bộ trên 0,2 triệu m³ thì phải làm thủ tục cấp phép trước khi xây dựng công trình khai thác nước.

Thẩm quyền cấp phép cho hồ chứa, đập dâng thủy lợi khai thác nước mặt cho sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản theo quy định tại Điều 15 Nghị định 54/2024 là UBND cấp tỉnh (diện tích dưới 3 triệu m3).

Đặc biệt trường hợp tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng công trình khai thác nước thuộc trường hợp phải có giấy phép khai thác, có ảnh hưởng lớn đến hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, đời sống của nhân dân tại khu vực thì phải phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành lấy ý kiến đại diện cộng đồng dân cư và tổ chức, cá nhân có liên quan về tác động của phương án khai thác, sử dụng tài nguyên nước của dự án.

Các công trình phải lấy ý kiến cư dân gồm: hồ chứa, đập dâng xây dựng trên sông; công trình khai thác nước mặt có quy mô từ 300.000 m³/ngày đêm trở lên cho mục đích sinh hoạt, kinh doanh, dịch vụ, sản xuất...

Như vậy, căn cứ vào quy định nêu trên khi khai thác, sử dụng hồ chứa nước có diện tích trên 0,2 triệu m³ (trên 200.000 m3) là phải thực hiện thủ tục xin cấp phép trước khi khai thác, sử dụng. Trường hợp này, hồ chứa của Công ty Trang Trại Việt có diện tích trên 200.000 m3 mà không xin cấp phép để khai thác, sử dụng là không đúng quy định.

Đảm bảo các tiêu chuẩn khắt khe khi xây đập, tạo hồ

Liên quan đến vấn đề vận hành hồ chứa nước, LS Thục cho biết tại Điều 3 Nghị định 114/2018 (hướng dẫn Luật Thủy lợi) phân loại hồ chứa có dung tích toàn bộ từ 500.000 m3 đến dưới 3 triệu m3 được xếp vào loại vừa; hồ chứa nước có dung tích toàn bộ dưới 500.000 m3 là hồ chứa xếp vào loại nhỏ.

Điều 5, Nghị định 114/2018 đặt ra các yêu cầu khi thiết kế, thi công xây dựng đập, hồ chứa nước phải đảm bảo thiết kế kết cấu đập phải tạo thuận lợi cho công tác quản lý an toàn đập, ứng cứu đập khi xảy ra sự cố; bố trí thiết bị quan trắc công trình đập, hồ chứa nước theo tiêu chuẩn; hồ chứa nước có cửa van điều tiết lũ phải lắp đặt hệ thống giám sát vận hành; thiết bị thông tin, cảnh báo an toàn cho đập và vùng hạ du đập; thiết bị quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng trên lưu vực hồ chứa nước...

Ngoài ra, trong quá trình thi công, chủ đầu tư xây dựng đập, hồ chứa nước có trách nhiệm lập phương án ứng phó thiên tai cho công trình, vùng hạ du đập trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Cạnh đó, chủ đầu tư xây dựng đập, hồ chứa nước cũng có trách nhiệm lập phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt trước khi tích nước và bàn giao cho tổ chức, cá nhân khai thác đập, hồ chứa nước, cơ quan quản lý nhà nước về thủy lợi, thủy điện, phòng, chống thiên tai.

Ngoài ra, tổ chức, cá nhân khai thác đập, hồ chứa nước phải kiểm tra thường xuyên, quan sát trực quan tại hiện trường để nắm bắt kịp thời hiện trạng đập, hồ chứa nước.

Trước mùa mưa hằng năm, phải kiểm tra, đánh giá an toàn đập, hồ chứa nước; thực hiện các biện pháp chủ động phòng, chống, xử lý kịp thời các hư hỏng để bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước

Sau mùa mưa hằng năm, phải kiểm tra nhằm phát hiện các hư hỏng; theo dõi diễn biến các hư hỏng của đập, hồ chứa nước; rút kinh nghiệm công tác phòng, chống thiên tai; đề xuất biện pháp và kế hoạch sửa chữa, khắc phục các hư hỏng, xuống cấp...

Như vậy, việc khai thác, vận hành hồ chứa nước không chỉ cần phải được xin phép mà trong quá trình xây dựng, thiết kế hồ còn phải đảm bảo các tiêu chuẩn, kỹ thuật về an toàn trước khi đưa vào sử dụng. Trường hợp không đảm tuân thủ các quy định, quy chuẩn mà vẫn khai thác, sử dụng thì khi có hậu quả xảy ra sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật (trách nhiệm dân sự, hành chính, hình sự).

HỮU ĐĂNG