Hộ kinh doanh: Mua nông sản từ nông dân không có hóa đơn, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế hướng dẫn hạch toán chi phí

Cơ sở pháp lý về hóa đơn đối với sản phẩm nông nghiệp

Trong khuôn khổ hội thảo "Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh", một vấn đề thực tiễn được nhiều đơn vị quan tâm là việc hạch toán đầu vào khi thu mua nguyên liệu từ người sản xuất nhỏ lẻ. Cụ thể, đại diện một cơ sở kinh doanh đặc sản nem đã đặt câu hỏi về việc xử lý chi phí đối với các nguyên liệu như lá chuối, lá sung mua trực tiếp từ bà con nông dân mà không có hóa đơn giá trị gia tăng (GTGT).

Giải đáp vấn đề này, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam nhấn mạnh nguyên tắc đầu tiên là phải xác định chính xác tư cách pháp lý của người bán. Theo quy định hiện hành, nếu người bán là các hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp và bán ra sản phẩm do mình làm ra thì không thuộc đối tượng phải đăng ký kinh doanh.

Đối với nhóm đối tượng này, pháp luật về thuế quy định sản phẩm nông nghiệp bán ra thuộc diện miễn thuế giá trị gia tăng và miễn thuế thu nhập cá nhân. Do không phát sinh nghĩa vụ thuế và không phải là đơn vị kinh doanh đăng ký phát hành hóa đơn, nên việc họ không cung cấp hóa đơn đầu vào cho người mua là phù hợp với quy định. Việc hiểu rõ bản chất này giúp hộ kinh doanh yên tâm về tính hợp pháp của giao dịch mua bán nông sản trực tiếp.

Quy định về lập bảng kê và điều kiện khấu trừ chi phí

Để giải quyết bài toán hạch toán khi không có hóa đơn, bà Nguyễn Thị Cúc khẳng định pháp luật thuế đã có cơ chế tháo gỡ cụ thể thông qua việc lập bảng kê thu mua hàng hóa. Đối với trường hợp mua nguyên liệu nông sản từ người trực tiếp sản xuất, hộ kinh doanh được phép lập bảng kê để làm căn cứ xác định chi phí đầu vào.

Liên quan đến thủ tục giấy tờ, trước đây tồn tại nhiều quan điểm cho rằng hồ sơ phải bao gồm bản sao căn cước công dân hoặc nhiều giấy tờ chứng thực phức tạp từ người bán. Tuy nhiên, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam làm rõ rằng đối với các hộ kinh doanh quy mô nhỏ, thủ tục này không mang tính bắt buộc cứng nhắc gây khó khăn cho hoạt động thu mua.

Để khoản chi này được cơ quan thuế chấp nhận là chi phí hợp lý, hợp lệ khi xác định nghĩa vụ thuế (đặc biệt với phương pháp tính thuế trên chênh lệch doanh thu và chi phí), hộ kinh doanh cần lập bảng kê mua hàng chi tiết. Bảng kê này phải đi kèm với chứng từ thanh toán (phiếu chi hoặc ủy nhiệm chi) và có xác nhận của bên bán về việc đã nhận tiền. Việc tuân thủ đúng quy trình lập bảng kê và lưu trữ chứng từ thanh toán sẽ đảm bảo quyền lợi cho hộ kinh doanh trong việc tối ưu hóa chi phí thuế phải nộp.

Khánh Linh