Lào Cai gỡ 'nút thắt' tâm lý cho hộ kinh doanh

Thông qua các tổ hỗ trợ trực tiếp tại địa bàn và đường dây nóng 24/7, ngành thuế đang nỗ lực chứng minh rằng việc thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn chứng từ đầy đủ không phải là gánh nặng, mà là cơ sở pháp lý vững chắc để hộ kinh doanh bảo vệ quyền lợi và mở rộng quy mô hoạt động bền vững.

Cuộc chuyển dịch lịch sử từ mô hình thuế khoán sang phương pháp kê khai (bắt buộc từ ngày 01/01/2026 đối với 100% hộ kinh doanh đủ điều kiện) đang bước vào giai đoạn nước rút. Tại Lào Cai, không khí này càng trở nên khẩn trương với chiến dịch "40 ngày cao điểm". Tuy nhiên, đằng sau những con số báo cáo là hàng nghìn nỗi lo rất đời thường của những tiểu thương vốn quen với nếp kinh doanh truyền thống.

Ông Hoàng Văn Thành, chủ cửa hàng âm thanh Thành Thủy (phường Yên Bái), năm nay đã gần 60 tuổi. Cả đời kinh doanh dựa trên kinh nghiệm và sổ sách viết tay, thông tin về việc phải sử dụng máy tính, phần mềm kế toán khiến ông mất ăn mất ngủ.

"Tôi gần 60 tuổi rồi, về máy tính không biết gì cả. Giờ cứ nghĩ đến việc đụng vào máy móc, sai một ly đi một dặm, lỡ hỏng dữ liệu thì mất trắng 100%" - ông Thành bộc bạch sự lo lắng của một thế hệ tiểu thương lớn tuổi trước xu hướng chuyển đổi số.

Không chỉ là rào cản công nghệ, bài toán chi phí vận hành cũng là một trong của hộ kinh doanh. Ông Thành nhẩm tính, để đáp ứng yêu cầu mới, ông có thể phải thuê nhân sự kế toán với chi phí khoảng hơn 2 triệu đồng/tháng. Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn, việc phát sinh thêm chi phí cố định là điều khiến các hộ kinh doanh đắn đo nhất.

Cán bộ Thuế cơ sở 6 tuyên truyền, hỗ trợ hộ kinh doanh về các thủ tục kê khai thuế.

Cùng chung tâm trạng, bà Chu Thị Vân - hộ kinh doanh mỹ phẩm tại tổ Minh Tân 7, phường Yên Bái, chia sẻ về sự xáo trộn trong cơ cấu giá thành: Khi chuyển sang kê khai, chúng tôi phải tính toán lại toàn bộ. Giá nhập vào, cộng thêm thuế, chi phí nhân sự kế toán, có khi giá bán ra phải đội lên 10%. Điều này khiến chúng tôi rất lo ngại về khả năng cạnh tranh và cần thời gian dài để thích nghi.

Những lo lắng của ông Thành, bà Vân không phải là cá biệt. Đó là phản ứng tự nhiên của thị trường trước sự thay đổi mang tính cấu trúc, chuyển từ sự "tiện lợi nhưng thiếu minh bạch" của thuế khoán sang sự "chặt chẽ, quy chuẩn" của thuế kê khai.

Dưới góc nhìn tài chính, thuế khoán dù đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều rủi ro pháp lý và tranh chấp do thiếu chứng từ minh bạch.

Chính bà Chu Thị Vân cũng thừa nhận mặt tích cực của phương pháp mới: Ưu điểm lớn nhất là sự minh bạch. Sẽ không còn cảnh người này thắc mắc sao nhà kia nộp ít, nhà mình nộp nhiều. Mọi thứ đều có hóa đơn, chứng từ rõ ràng, tuân thủ đúng pháp luật.

Thực tế, không phải hộ kinh doanh nào cũng gặp khó khăn. Ông Nguyễn Sỹ Thanh, sửa chữa điện tử tại tổ Đồng Tâm 15, phường Yên Bái lại có trải nghiệm khá suôn sẻ nhờ sự chủ động tiếp cận. "Được cán bộ thuế hướng dẫn tận tình, tôi thấy thủ tục nhanh gọn, đơn giản hơn nhiều so với việc ngày xưa phải đến tận nơi nộp. Thông tin liên lạc thông suốt, làm trên môi trường điện tử cũng là xu thế tất yếu có lợi cho mình" - ông Thanh chia sẻ.

Điều này cho thấy, khoảng cách từ "nỗi sợ" đến sự "hài lòng" nằm ở chính phương pháp tiếp cận và sự hỗ trợ kịp thời.

Ông Nguyễn Sỹ Thanh, sửa chữa điện tử tại tổ Đồng Tâm 15, phường Yên Bái làm hồ sơ chuyển sang kê khai thuế.

Nhận diện rõ những lo lắng của người dân, ngành thuế Lào Cai đã không chọn cách áp đặt mệnh lệnh hành chính khô cứng. Thay vào đó, một chiến dịch đồng hành, hỗ trợ cùng với các hộ kinh doanh.

Theo Thuế tỉnh Lào Cai, cơ quan này đã tham mưu UBND tỉnh thành lập Ban chỉ đạo chuyển đổi mô hình quản lý thuế, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc. Bà Vương Bích Hằng - Phó Trưởng Thuế tỉnh Lào Cai cho biết: Ngành thuế đang thực hiện phương châm "đi từng ngõ, gõ từng hộ".

Cán bộ thuế hướng dẫn người dân làm thủ tục chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai.

Cụ thể hóa quyết tâm "gỡ rối" cho người dân, ngành thuế đã chủ động bắt tay với các đối tác công nghệ lớn như Viettel, VNPT, VNPay cùng hệ thống ngân hàng thương mại để thiết lập hạ tầng số đồng bộ, cung cấp trọn gói từ chữ ký số, hóa đơn điện tử đến các phần mềm kế toán tinh gọn nhất cho hộ kinh doanh. Không để bà con phải "tự bơi" giữa các quy định mới, cơ quan thuế đã kích hoạt hệ thống hỗ trợ đa kênh với đường dây nóng 24/7 cam kết giải đáp vướng mắc trong ngày, kết hợp cùng mạng lưới các nhóm Zalo phủ sóng đến tận tổ dân phố để cán bộ chuyên trách có thể "cầm tay chỉ việc" ngay trên điện thoại. Đặc biệt, cổng trải nghiệm khai thuế cũng được đưa vào vận hành như một bước đệm an toàn, giúp người dân có cơ hội tập dượt, làm quen thao tác và xóa bỏ hoàn toàn tâm lý sợ sai sót trước khi chính thức áp dụng.

Ông Hoàng Đình Lục, Phó Trưởng thuế Cơ sở 6, cho biết: Đơn vị đang quản lý khoảng 7.000 hộ, trong đó khoảng 3.000 hộ thuộc diện phải chuyển đổi. Chúng tôi đã rà soát kỹ lưỡng và thực hiện cao điểm nước rút 40 ngày. Đến nay, nhiều hộ không chỉ sẵn sàng cho năm 2026 mà đã đăng ký chuyển đổi ngay trong năm 2025.

Việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai không chỉ là yêu cầu của Nghị quyết 68/NQ-TW hay Luật Quản lý thuế, mà là bước đi tất yếu để nâng tầm khu vực kinh tế hộ gia đình. Khi có sổ sách minh bạch, hộ kinh doanh sẽ dễ dàng hơn trong việc tiếp cận vốn vay ngân hàng, chứng minh năng lực tài chính và giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Các nhà mạng đồng hành hỗ trợ người dân ngay từ cơ sở.

Lời giải cho bài toán tâm lý tại Lào Cai đang nằm ở sự "đồng hành". Khi cơ quan Thuế không còn là nơi "thu tiền" mà trở thành đối tác hướng dẫn và người dân hiểu rằng minh bạch là để bảo vệ chính mình, thì những rào cản về công nghệ hay chi phí sẽ dần được san phẳng. Những nỗ lực của Lào Cai hôm nay hứa hẹn sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh bình đẳng, chuyên nghiệp và bền vững cho vùng biên cương phía Bắc.

Hùng Cường