Hồ nào 'già nhất' trên Trái Đất?

Hồ lâu đời nhất cũng là hồ sâu nhất, có sự đa dạng sinh học phong phú bậc nhất trên Trái Đất.

Giống như núi, có những hồ nước cổ xưa trên hành tinh của chúng ta mang niên đại hàng triệu, thậm chí chục triệu năm tuổi.

Có 20 hồ cổ trên Trái Đất và hồ có niên đại lâu đời nhất là Hồ Baikal ở đông nam Siberia, Liên bang Nga. Các nhà khoa học ước tính rằng khối nước ngọt khổng lồ này có tuổi đời là 25 triệu năm.

Theo Ted Ozersky, Phó Giáo sư về sinh thái học hồ nội địa tại Đại học Minnesota (Mỹ), hồ lâu đời thứ hai trên Trái Đất là Hồ Issyk-Kul ở Kyrgyzstan, được hình thành cách đây khoảng 20 triệu năm.

Hồ Baikal có diện tích 31.700 km vuông, khiến nó trở thành hồ lớn thứ bảy trên Trái Đất.

Đây không chỉ là hồ lâu đời nhất thế giới mà còn là hồ sâu nhất, khoảng 1,6km. Nhưng đó chỉ là độ sâu của nước. Hồ có khoảng 5 đến 7 km trầm tích ở đáy.

Trầm tích này là chìa khóa để xác định niên đại của hồ. Các nhà nghiên cứu đo tuổi của hồ thông qua phương pháp xác định niên đại đồng vị.

Kỹ thuật này bao gồm việc đo tỷ lệ các đồng vị phóng xạ để tìm các phiên bản phóng xạ của cesium, chì và carbon. Phân tích này cho họ biết các lớp trầm tích khác nhau có tuổi bao nhiêu và trầm tích đó tích tụ nhanh như thế nào.

Bằng cách hiểu được quá trình hình thành hồ — và đặc biệt là quá trình hình thành Hồ Baikal — các nhà nghiên cứu có thể hiểu rõ hơn về cách hồ tồn tại trong hàng triệu năm.

Mặt khác, Hồ Baikal là một hồ tách giãn. Hồ tách giãn hình thành khi hai mảng lục địa bắt đầu di chuyển ra xa nhau, tạo thành một vực thẳm. Vực thẳm này được gọi là một rãnh.

Khi các mảng này tiếp tục trôi dạt ra xa nhau, rãnh tiếp tục sâu thêm.

Ông Mark Edlund, Giám đốc nghiên cứu và sưu tầm thủy sinh tại Bảo tàng Khoa học Minnesota giải thích: "Kết quả là, vị trí đó không bao giờ đầy lên. Đó là lý do tại sao các hồ tách giãn có thể tồn tại lâu như vậy.”

Hồ Baikal rộng thêm một inch (2,5 cm) mỗi năm.

Hệ thống này cũng có tỷ lệ thực vật và động vật đặc hữu cao nhất trong hệ sinh thái của nó, nghĩa là những loài thực vật và động vật đó không được tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác trên Trái Đất.

Hải cẩu Baikal ( Pusa sibirica ) là loài hải cẩu nước ngọt duy nhất trên Trái Đất.

Hồ cổ này cũng là nơi sinh sống của hàng trăm loài tôm nước ngọt, mang đến cho các nhà nghiên cứu cơ hội nghiên cứu quá trình hình thành loài và đa dạng hóa.

Tảo cát thường có đường kính từ 10 đến 50 micron (khoảng một nửa chiều rộng của một sợi tóc người), nhưng tảo cát ở Baikal có kích thước lớn bất thường, khoảng 50 đến 150 micron.

"Khi chúng tôi nhìn vào tảo cát ở Hồ Baikal, chúng thực sự khiến bạn kinh ngạc", ông Edlund nói.

Chuyên gia Edlund cho biết thêm, nhiệt độ bề mặt trung bình của hồ là 4 độ C, bị băng bao phủ năm tháng trong năm. "Đây là một hồ nước lạnh buốt", ông bày tỏ.

Bạch Liên