Hòa bình cho Gaza: Viễn cảnh từ một lời hứa

Những lời hứa của vị Tổng thống Mỹ đắc cử

Ngày 9/11, nghĩa là chỉ 1 ngày sau khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 kết thúc, chính quyền Palestine ra thông báo đầy những khấp khởi mừng vui cho biết, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đã có cuộc điện đàm với Tổng thống đắc cử Donald Trump. Trong cuộc điện đàm, ông Donald Trump đã cam kết sẽ nỗ lực chấm dứt cuộc chiến kéo dài hơn 1 năm qua tại Dải Gaza.

Bản thân ông Donald Trump, trong phát biểu trước những người ủng hộ tại bang Florida ngay sau khi tuyên bố giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2024, ông Trump cũng khẳng định sẽ ngăn chặn chiến tranh: “Tôi sẽ không khơi mào các cuộc chiến tranh. Tôi sẽ ngăn chặn các cuộc chiến tranh. Trong suốt 4 năm nhiệm kỳ, chúng ta đã không có chiến tranh, ngoại trừ việc chúng ta đánh bại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.”

Trước đó, trong suốt chiến dịch tranh cử, ông Trump cũng nhiều lần cam kết tái lập hòa bình tại Trung Đông. Hồi tháng 4/2024, ông Trump từng nói rằng Israel cần nhanh chóng kết thúc cuộc chiến. “Điều tôi nói rất rõ ràng là hãy giải quyết vấn đề này, lập lại hòa bình và ngừng giết chóc. Họ phải thực hiện việc đó một cách nhanh chóng, bởi chúng ta cần trở lại trạng thái bình thường, yên ổn” - ông Trump kêu gọi. Ông Trump cũng từng nhấn mạnh cuộc chiến ở Gaza cần phải kết thúc sớm hơn là muộn, và rằng giải pháp hai Nhà nước cho vấn đề Israel - Palestine sẽ “rất, rất khó” để thực hiện.

Đang có những tiến triển đáng kể trong đàm phán ngừng bắn tại Dải Gaza. Ảnh: T.L

Ai Cập cùng với Mỹ và Qatar đã nỗ lực trong hơn một năm để chấm dứt cuộc chiến Gaza kéo dài 14 tháng qua và đảm bảo trả tự do cho các con tin. Thỏa thuận ngừng bắn duy nhất mà ba nhà trung gian hòa giải này đàm phán thành công là thỏa thuận ngừng giao tranh kéo dài một tuần vào tháng 11/2023, theo đó Hamas thả khoảng 100 con tin Israel và các con tin khác.

Theo thống kê, tính đến nay cuộc xung đột Gaza đã cướp đi sinh mạng của hơn 45.300 người Palestine và khiến 90.000 người khác bị thương. Israel cho rằng Hamas vẫn đang giam giữ khoảng 100 con tin Israel và các con tin khác, trong đó khoảng 40 người đã chết trong thời gian bị giam cầm.

Viễn cảnh mong manh hay ngọn lửa hy vọng vẫn le lói cháy

Ngoại trưởng Mỹ Antony J. Blinken ngày 14/1 cho biết, Israel và Hamas đang cận kề đồng ý một thỏa thuận tạm dừng giao tranh ở Gaza và thả các con tin bị giam giữ ở đó để đổi lấy các tù nhân Palestine bị giam trong các nhà tù của Israel. Báo Asharq Al-Awsat ngày 14/1 dẫn các nguồn tin am hiểu vấn đề cho biết, nếu Israel không đưa ra những trở ngại hoặc điều kiện mới thì có khả năng thỏa thuận nhằm chấm dứt xung đột ở Dải Gaza và sẽ được công bố vào ngày 14/1. Nếu đạt được, thỏa thuận dự kiến sẽ có hiệu lực sau 48 giờ kể từ khi công bố.

Theo thỏa thuận ban đầu giữa Israel và phong trào Hamas ở Dải Gaza, trong giai đoạn đầu tiên, Hamas sẽ thả một số con tin người Israel, bao gồm phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi và các trường hợp nhân đạo. Đổi lại, Israel sẽ trả tự do cho hàng chục tù nhân Palestine, rút quân khỏi một số khu vực của Dải Gaza và tạo điều kiện cho những người dân phải di dời trở về nhà ở phía Bắc Gaza. Giai đoạn thứ hai sẽ được đàm phán trong giai đoạn đầu tiên, dự kiến sẽ giải quyết các vấn đề rộng hơn, bao gồm lệnh ngừng bắn hoàn toàn, việc rút quân của Israel, tái thiết Dải Gaza và trao đổi tù nhân toàn diện.

Một bệnh viện dã chiến tại Dải Gaza bị phá hủy sau khi trúng không kích của Israel ngày 27/7/2024. Ảnh: T.L

Tới thời điểm này mọi thỏa thuận giữa hai bên vẫn ở trạng thái “cận kề” và chưa chính thức. Tuy nhiên, một viễn cảnh hòa bình do Gaza vẫn đang rất được trông chờ.

Trên thực tế, đúng như lời ông Trump, trong 4 năm nhiệm kỳ lần 1 của mình, “không có chiến tranh” và việc ông tự coi mình là nhà đàm phán thành công nhất thế giới khi những cuộc đàm phán có vai trò của ông từ cuộc chiến ở Gaza đến xung đột Israel - Hezbollah tại Liban, đều ít nhiều có những thành công nhất định, không phải là không có căn cứ.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia quốc tế cũng đã bày tỏ những nghi ngại rằng tình trạng hỗn loạn tại Gaza cũng như Trung Đông, sự phức tạp, chằng chịt trong những nguyên nhân xung đột, rồi những vướng mắc đang được xem là rất “khó nhằn” trong đàm phán ngừng bắn như vấn đề trả tự do cho con tin Israel; Thả tù nhân Palestine; Cho phép người Palestine trở về nhà tại Gaza… và cả “phong cách lãnh đạo ngẫu hứng và khó đoán của ông Trump trong nhiệm kỳ tới”. Thế nên tới thời điểm này, vẫn chưa thể có gì chắc chắn về một tương lai hòa bình cho Trung Đông nói chung, Gaza nói riêng.

Nhưng đầu năm mới, ai cũng có quyền hy vọng. Nhất là với những người dân Gaza, những năm qua họ đã sống trong tận cùng của những mất mát và khổ ải thì những ngọn lửa hy vọng chính là thứ duy nhất mà họ nhìn vào để bấu víu, để cố gắng gượng mà sống tiếp, để chờ đợi một ngày mai có thể khá khẩm, tươi sáng hơn.

Nguyễn Hà