Họa sĩ Thùy Cốm đón Tết sớm với cuốn sách đậm sắc xuân

Hơn mười năm làm sách, đặc biệt gắn bó với mảng sách tranh, sách minh họa, Thùy Cốm vẫn giữ nguyên tinh thần của một người sáng tạo cho trẻ em một-thuở-cũng-từng-là-trẻ-em. Luôn cố gắng duy trì đều đặn những thói quen nhỏ là cách mà chị nhích từng bước về phía các mục tiêu trong công việc và cuộc sống của mình.

Và như hầu hết tác giả đã lăn lộn trong môi trường sáng tạo, có thâm niên sáng tác nhất định, khi nhìn lại, Thùy Cốm nhận ra những đổi thay trong quan điểm làm nghề, quan điểm sống của mình, đôi khi từ những chuyện tưởng chừng cỏn con như... rửa bát.

Trò chuyện với Tri thức - ZNews trước thềm Tết Ất Tỵ, Thùy Cốm chia sẻ về cuộc sống hiện tại của chị, nơi mỗi ngày có thể trôi qua với những công việc quen nhàm, nhưng đều từng chút, từng chút tụ thành dòng chảy trôi đi. Từ trong đó, đổi thay không ập đến như bước ngoặt, mà chầm chậm, lặng thầm đến theo năm tháng.

Dọn nhà cũng là dọn... lòng

- Năm nay Thùy Cốm có về Việt Nam ăn Tết không? Với Thùy Cốm, đâu là những ký ức, kỷ niệm đáng nhớ nhất gắn liền với Tết?

- Đáng tiếc là năm nay gia đình tôi không sắp xếp về Việt Nam ăn Tết được. Tuy vậy, tinh thần đón Tết ta thì dù ở đâu cũng không thay đổi. Ví dụ, gần Tết là tôi sẽ phơi phới tinh thần dọn nhà.

Ngày nhỏ, tôi thấy dọn dẹp ngày Tết rất cực khổ. Mẹ tôi sẽ lôi sạch kho tàng bát đĩa ra để rửa, rồi lại cất hết vào tủ để năm sau... mang ra rửa lần nữa. Thế nhưng khi lớn tôi hiểu ra đó không phải việc rửa bát chỉ để rửa bát. Đó là một “nghi thức” tất yếu, một hoạt động thư giãn giải tỏa tâm lý ít tốn kém nhưng dễ gây đau lưng (cười).

Sự sạch sẽ đem tới không khí phấn chấn để bắt đầu lại. Tôi nhận ra kể cả nhà cửa chẳng có đồ đạc gì xịn sò sang chảnh, chỉ cần gọn gàng thôi đã tươm tất hơn rồi. Tương tự, mỗi khi cảm thấy trong lòng “lanh tanh bành”, tôi sẽ đi dọn nhà, dọn cả lịch trình làm việc, mục tiêu phấn đấu… rồi sẽ thấy bản thân cũng-không-đến-nỗi-nào. Chỉ cần gọn gàng (cả bên ngoài lẫn bên trong) thôi!

Nói chung, nấu một chút xúp gà cho tâm hồn vậy là để động viên các bạn đang phải rửa bát, lau dọn nhà cửa, cọ rửa tràng kỷ... hãy cố gắng lên nhé! Sớm muộn gì chúng ta cũng ngộ ra được chiều sâu triết học của những nghi thức tưởng chừng khổ sở mà hóa ra lại rất thiêng liêng này (cười).

Khi Thùy Cốm nhận được sách thì Tết là nhất - 100 từ vựng đầu đời đã bán hết.

- Vừa qua, cuốn sách Tết là nhất - 100 từ vựng đầu đời mà chị đảm nhiệm minh họa đã hết hàng rất nhanh sau khi phát hành. Quá trình thực hiện cuốn sách này có ý nghĩa như thế nào đối với cá nhân chị?

- Thật là một điều may mắn và vui mừng với cả ekip làm sách khi Tết là Nhất đã được các bạn độc giả đón nhận.

Có một câu chuyện người trong ngành truyền tai, tôi được nghe từ lúc mới vào nghề làm sách cách đây đã hơn chục năm mà vẫn ghi nhớ tới giờ: Một tác giả đến từ một nước châu Phi còn nghèo khó chia sẻ rằng cô luôn cố gắng hết mình để tạo ra những tác phẩm tốt nhất; vì đó có thể là cuốn sách đầu tiên, cũng có thể là cuốn sách cuối cùng mà một em nhỏ được đọc trong đời.

Trong những kỷ niệm tuổi thơ quý giá, với cá nhân mình, và tôi tin rằng nhiều người cũng có trải nghiệm tương tự, luôn có những cuốn sách đẹp đẽ đầu tiên mình được đọc, câu chuyện đầu tiên khiến mình xúc động. Hành trình của nhiều tác giả và những người trong ngành xuất bản thường bắt đầu từ những ký ức thơ bé như vậy. Chúng ta đi từ vị trí độc giả yêu thích sách cho tới mơ ước được tạo ra những cuốn sách hay như vậy.

Đó chính là tinh thần xuyên suốt của toàn bộ ekip làm Tết là Nhất - mong muốn đem lại những kỷ niệm thân thương, đáng nhớ đầu tiên về Tết ta, về tiếng Việt cho các bạn nhỏ. Cố gắng hết mình như vậy, nhưng cuốn sách hẳn vẫn còn những khiếm khuyết, thiếu sót mà chúng tôi cần tiếp tục cải thiện trong tương lai.

Còn riêng với cá nhân tôi, vẽ cuốn sách này giống như đang đón Tết sớm vậy.

Ngày bình thường của một freelancer

- Hiện nay, một ngày bình thường của chị diễn ra như thế nào?

- Làm freelancer tại nhà có những ưu thế và khó khăn riêng. Sự “tự do” không hoàn toàn thoải mái, sung sướng; trái lại, đòi hỏi tính kỷ luật và tự giác cao. Công việc cũng không đều đặn mà có lúc bận bù đầu, lúc lại cực kỳ rảnh. Điều tôi cố gắng làm trong cuộc sống của mình là giữ vững những thói quen nhỏ, nhàm chán mà đều đặn.

Tôi không có nhiều năng lượng vào buổi sáng. Tôi gần như không thể làm gì trước khi ăn một bữa sáng to và uống một cốc cà phê. Phần lớn thời gian buổi sáng tôi dành cho việc viết và học: viết bản thảo của mình, viết báo, viết blog hoặc biên tập sách. Tôi học ngoại ngữ hoặc các khóa học ngắn về hoạt hình, minh họa…

Buổi chiều là thời gian tôi năng suất nhất và tôi thường dành khoảng thời gian này để vẽ và làm sản phẩm. Tôi hầu như luôn tự nấu ăn ở nhà; và dành ít nhất 20 phút lúc chiều tối để tập thể dục. Buổi tối nếu không phải chạy deadline, tôi chủ yếu xem phim đủ thể loại. Cuối cùng là đọc sách truyện (cả truyện tranh lẫn tiểu thuyết, sách phi hư cấu…) trước khi đi ngủ.

Cũng có những hôm cả ngày tôi chẳng làm gì từ sáng đến tối; chỉ tự vấn bản thân có chút năng lực gì hay không.

Hình ảnh Thùy Cốm đời thường.

- Sau nhiều năm làm việc trong lĩnh vực xuất bản, quan điểm làm sách của chị có thay đổi gì hay không?

- Tôi nghĩ khác biệt lớn nhất nằm ở hình dung của tôi về một cuốn sách và việc đọc nói chung. Ý tôi là, nó có thể không phải mang hình thù vật lý một xấp giấy in chữ và tranh ảnh. Đôi lúc, tôi bắt gặp những ý kiến bi quan rằng người ta ngày càng ngại đọc, sách dần trở nên lỗi thời…

Nhưng thực tế chúng ta đều đọc (hoặc nghe, nhìn) rất nhiều mỗi ngày, mỗi khi lướt mạng xã hội chẳng hạn. Khác biệt lớn là sách chứa những thông tin đã được biên tập, sắp xếp, tinh lọc (ở một mức độ nào đó) và không có các yếu tố gây sao nhãng khác.

Còn bản chất các ý tưởng, thông tin, kiến thức có giá trị thì dù ở định dạng sách in hay dòng trạng thái trên mạng xã hội thì cũng tương đương nhau. Vậy nên, tôi nghĩ hình thức “cuốn sách” có thể linh hoạt, tùy theo khả năng và cách chúng ta muốn truyền đạt, bán, lưu trữ nội dung đó. Không phải cứ dưới dạng sách giấy thì mới đem lại giá trị của việc đọc sách truyền thống.

Tôi may mắn có được lựa chọn xa xỉ là theo đuổi việc làm những “cuốn sách” (dù dưới hình dạng gì) tôi muốn làm, bất kể tôi đang sống ở đâu. Chúng thú vị hoặc hoàn toàn vui vẻ nhố nhăng, hoặc gây tò mò, thắc mắc… Mà tôi không đặt nặng có được làm với nhà xuất bản lớn, trong nước hay ngoài nước hoặc mình liệu có trở nên nổi tiếng. Còn chinh phục độc giả mới luôn là điều rất mực quan trọng. Làm sách mà chỉ lỗ thì ai cho tôi làm nữa; sách chỉ mình đọc thì còn gì vui.

- Chị có nhận định gì về triển vọng của mảng sách thiếu nhi (nhất là sách tranh), truyện tranh tại Việt Nam ở hiện tại?

- Từ góc nhìn cá nhân, tôi thấy lạc quan với sự phát triển hiện giờ của thị trường sách trong nước. Chúng ta có nhiều tác giả, họa sĩ tài năng đang hợp tác với các nhà xuất bản nổi tiếng thế giới. Chúng ta cũng có những tác phẩm made-in-Vietnam, dù chưa quá nhiều, giành các giải thưởng lớn, được độc giả quốc tế khen ngợi. Ngoài ra, ngày càng có nhiều đơn vị làm sách tư nhân, bên cạnh các nhà xuất bản kỳ cựu, tham gia vào làm sách thiếu nhi nói riêng và sách nói chung. Tôi nghĩ đó là những tín hiệu tích cực.

- Thùy Cốm có những nguyện vọng hay mục tiêu nào dành cho năm 2025 này?

- Mục tiêu lớn nhất của tôi là năm sau được viết những mục tiêu mới, chứ không phải xào lại những mục tiêu năm cũ vì làm mãi chưa xong (cười).

Tâm Anh

thực hiện