Hoàn cảnh khó xử của ông Rubio

Chỉ vài giờ sau khi chính sách áp thuế thép và nhôm của ông Trump chính thức có hiệu lực - kéo theo các động thái đáp trả từ Liên minh châu Âu và Canada, làm dấy lên nguy cơ chiến tranh thương mại toàn diện với các đối tác thân thiết của Mỹ - ông Rubio đã đặt chân đến thị trấn thơ mộng La Malbaie bên bờ sông St. Lawrence, Quebec (Canada).

Vị ngoại trưởng Mỹ sẽ tham gia các cuộc thảo luận kéo dài 2 ngày từ hôm 13/3 cùng các Ngoại trưởng Anh, Canada, Pháp, Đức, Ý và Nhật Bản - tất cả đều không hài lòng với chính sách mới của Washington, theo AP.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio bước xuống máy bay quân sự tại sân bay quốc tế Jean Lesage, Quebec (Canada) để tham gia Hội nghị G7 vào ngày 12/3. Ảnh: Reuters.

Ông Rubio nhiều khả năng sẽ đối diện với hàng loạt lời phàn nàn từ các quốc gia từng là đồng minh thân thiết của Mỹ trong G7 - đặc biệt là Canada, nơi bị Tổng thống Trump liên tục công kích.

Những tuyên bố gây tranh cãi của ông Trump, từ việc ám chỉ Canada có thể trở thành "tiểu bang thứ 51" của Mỹ, cho đến các lệnh áp thuế và những phát ngôn xúc phạm lãnh đạo nước này, đã khiến quan hệ hai nước thêm căng thẳng.

Ngoại trưởng Canada Mélanie Joly, người chủ trì hội nghị, tuyên bố sẽ tận dụng mọi cuộc họp song phương để đề cập đến vấn đề thuế quan, đồng thời phối hợp với châu Âu nhằm gây áp lực lên Mỹ.

"Điểm chung duy nhất trong cuộc chiến thương mại phi lý này dường như là việc Tổng thống Trump liên tục ám chỉ thâu tóm Canada thông qua các biện pháp cưỡng ép kinh tế", Joly phát biểu hôm 12/3.

"Hôm qua, ông ấy còn gọi biên giới Canada chỉ là một ‘đường ranh tưởng tượng’ và tiếp tục lặp lại luận điệu xúc phạm về tiểu bang thứ 51”, Ngoại trưởng Canada nói thêm.

Rubio đã cố gắng giảm nhẹ mức độ nghiêm trọng của phát ngôn này, cho rằng ông Trump chỉ đang bày tỏ một "ý tưởng thú vị".

"G7 không phải là nơi để bàn về việc chúng tôi sẽ sáp nhập Canada", Rubio nói, nhấn mạnh rằng trọng tâm của cuộc họp sẽ là tình hình Ukraine và các vấn đề chung khác.

Những vấn đề quan trọng

Về vấn đề thuế quan, ông Rubio khẳng định rằng các nước G7 cần hiểu rằng đây là một "quyết định chính sách" của ông Trump nhằm bảo vệ năng lực cạnh tranh của Mỹ.

"Tôi tin rằng chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện các chính sách này đồng thời duy trì quan hệ hợp tác mang tính xây dựng với các đồng minh, bạn bè và đối tác trên những lĩnh vực khác", ông phát biểu với báo giới khi dừng tiếp nhiên liệu tại Ireland trên đường đến Canada từ chuyến công du Saudi Arabia. "Đó cũng là điều tôi mong đợi từ hội nghị G7 lần này".

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio phát biểu trước truyền thông tại sân bay Shannon (Ireland) ngày 12/3, trong chặng dừng tiếp nhiên liệu trên đường từ Saudi Arabia đến Canada dự hội nghị G7. Ảnh: Reuters.

Khi được hỏi liệu có lo ngại về phản ứng gay gắt từ các đồng minh hay không, Rubio tỏ ra thờ ơ: "Tôi không biết, tôi có nên lo không? Họ mời chúng tôi đến, và chúng tôi sẽ đến. Lựa chọn khác là không tham gia - mà tôi nghĩ điều đó chỉ làm tình hình tệ hơn thôi".

Đáng chú ý, ông Rubio đã không tham dự hội nghị Ngoại trưởng G20 tại Nam Phi hồi tháng trước - một nhóm quy mô lớn hơn nhưng ít quyền lực hơn, bao gồm cả các quốc gia đang phát triển.

Lý do được đưa ra là ông không đồng tình với chương trình nghị sự, bao gồm các chủ đề về biến đổi khí hậu và đa dạng văn hóa - những vấn đề không phù hợp với chính sách của chính quyền TT Trump.

Tại hội nghị G7 lần này, các nhà ngoại giao sẽ thảo luận về hàng loạt vấn đề quốc tế quan trọng, từ Trung Quốc, khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, Ukraine, an ninh châu Âu, ổn định khu vực châu Mỹ, Trung Đông, an ninh hàng hải, châu Phi, cho đến các vấn đề liên quan đến Triều Tiên, Iran và Nga.

Trước khi đến Canada, Ngoại trưởng Rubio và Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz đã có chuyến công du Saudi Arabia nhằm thúc đẩy một thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 30 ngày giữa Nga và Ukraine. Tuy nhiên, phản ứng của Tổng thống Nga Vladimir Putin vẫn chưa rõ ràng. Đây là vấn đề đã thu hút sự quan tâm của G7 từ trước khi xung đột bùng nổ.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz cùng các quan chức Ukraine hội đàm với Ngoại trưởng và Cố vấn An ninh Saudi tại Jeddah vào ngày 11/3. Ảnh: Reuters.

Dù vậy, chính sách của ông Trump về Nga vẫn là một điểm gây tranh cãi lớn trong G7. Tổng thống Mỹ từng nhiều lần đề xuất mời Nga quay lại G7, khôi phục nhóm G8 như trước khi Moscow sáp nhập Crimea vào năm 2014. Quan điểm này khiến các nước châu Âu lo ngại, nhất là khi họ vẫn duy trì các lệnh trừng phạt khắc nghiệt nhằm vào Nga.

Liệu G7 có còn đủ đoàn kết?

Trong số các tổ chức quốc tế, G7 - bao gồm các thành viên NATO, ngoại trừ Nhật Bản - là nhóm có lập trường cứng rắn nhất đối với Nga.

Tại cuộc họp ngoại trưởng G7 cuối cùng trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine vào năm 2022, nhóm này đã cảnh báo Moscow trong một tuyên bố chung vào tháng 12/2021 về "hậu quả nghiêm trọng" trong cuộc xung đột.

Chỉ ba tháng sau, G7 đã nhanh chóng phối hợp để áp đặt các lệnh trừng phạt mạnh mẽ về tài chính, hạn chế đi lại và nhiều biện pháp khác đối với Nga.

Tuy nhiên, kể từ khi ông Trump trở lại chính trường, lập trường của Mỹ dường như đang thay đổi.

Rubio nhấn mạnh rằng mục tiêu của ông không phải là khiêu khích Nga khi Moscow đang xem xét đề xuất ngừng bắn, bằng cách "đưa ra những tuyên bố có thể gây căng thẳng không cần thiết".

Ông cũng khẳng định rằng các lệnh trừng phạt đối với Nga vẫn được duy trì, nhưng những lời đe dọa mới có thể phản tác dụng và làm giảm khả năng Putin chấp nhận kế hoạch hòa bình của Mỹ.

Điều này đặt ra câu hỏi về khả năng G7 có thể thống nhất trong việc đưa ra một tuyên bố chung lên án Nga hay không.

Cờ của các nước G7 tại Manoir Richelieu trước thềm hội nghị Ngoại trưởng G7 ở La Malbaie, Quebec (Canada) ngày 12/3. Ảnh: Reuters.

Anh và Pháp hiện dẫn đầu nỗ lực thành lập một “liên minh tự nguyện” để giám sát lệnh ngừng bắn tại Ukraine, thậm chí có thể triển khai binh sĩ trên thực địa.

Thủ tướng Anh Keir Starmer khẳng định kế hoạch này chỉ khả thi nếu có sự đảm bảo an ninh từ Mỹ. Ông dự kiến sẽ chủ trì một cuộc họp trực tuyến với khoảng hai chục quốc gia vào ngày 15/3 để đánh giá tiến độ thực hiện.

Tuy nhiên, ông Rubio cùng các quan chức chính quyền Trump đến nay vẫn từ chối ủng hộ ý tưởng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu tại Ukraine.

Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock nhấn mạnh rằng sự đoàn kết của G7 có vai trò quan trọng trong việc ngăn cản Putin đạt được mục tiêu quân sự tại Ukraine.

"Con đường dẫn đến hòa bình phải dựa trên sức mạnh và sự đoàn kết - đó là ngôn ngữ mà Putin hiểu rõ nhất", bà khẳng định trước thềm cuộc họp G7.

Phương Linh