Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới
Việc đánh giá, rà soát lại cấu trúc hệ thống pháp luật sẽ giúp nâng cao chất lượng thể chế, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Ngày 15/10, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo khoa học “Những vấn đề lý luận về hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật” dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Tú.
Đưa thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Tú cho biết, tại Phiên họp chuyên đề của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật, Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo đã giao Đảng ủy Bộ Tư pháp chủ trì nghiên cứu, xây dựng Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”. Mục tiêu cuối cùng là đưa thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, đóng vai trò dẫn dắt phát triển kinh tế-xã hội, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú, về bản chất, thể chế được cấu thành từ ba yếu tố: pháp luật, các thiết chế vận hành hệ thống pháp luật, và công tác tổ chức thi hành pháp luật. Một thể chế mạnh không chỉ có khuôn khổ pháp lý đầy đủ, mà còn phải có các thiết chế thực thi hiệu quả và cơ chế vận hành đồng bộ, thống nhất.
Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Tú phát biểu khai mạc hội thảo. (Ảnh: TL)
Do đó, cấu trúc hệ thống pháp luật cần được nhìn nhận toàn diện - từ hình thức, tầng bậc của các văn bản pháp luật cho đến mối quan hệ giữa các ngành luật, giữa luật chung và luật chuyên ngành, giữa công pháp và tư pháp, giữa pháp luật trong nước với điều ước quốc tế. Việc đánh giá, rà soát lại cấu trúc hệ thống pháp luật sẽ giúp nâng cao chất lượng thể chế, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Cần sớm xác lập một khung mô hình chung để định hướng tái cấu trúc toàn hệ thống
Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học tập trung làm rõ khái niệm cấu trúc hệ thống pháp luật và các thành tố cấu thành, cũng như mối liên hệ giữa các thành tố này để xác định cấu trúc phù hợp của hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay; xác định các quan điểm, nguyên tắc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật, trong đó cần thống nhất phạm vi và cách tiếp cận khái niệm “cấu trúc”. Trên cơ sở đó, bước đầu đề xuất mô hình cấu trúc và định hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Phát biểu tại hội thảo, Giáo sư, Tiến sĩ Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho rằng nên chia hệ thống pháp luật theo ba tầng: bản chất, nội dung và hình thức. Theo ông, hiện nay Việt Nam chưa có mô hình tổng thể về cấu trúc hệ thống pháp luật, mà mới dừng lại ở việc xử lý các vấn đề cụ thể trong từng văn bản. Vì vậy, cần sớm xác lập một khung mô hình chung để định hướng tái cấu trúc toàn hệ thống.
Bên cạnh đó, trong quá trình tái cấu trúc hệ thống pháp luật, cần đặc biệt quan tâm đến việc nâng vị thế và hiệu lực của điều ước quốc tế, bảo đảm tính tương thích với pháp luật trong nước.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Dũng Sỹ, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cho rằng, cần làm rõ khái niệm “cấu trúc hệ thống pháp luật”, trong đó hệ thống pháp luật được hiểu là sản phẩm của cấu trúc, còn cấu trúc chính là “kiến trúc” của hệ thống đó.
