Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật, đưa thể chế thành lợi thế cạnh tranh

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: MOJ.

Phát biểu khai mạc, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đánh giá đây là sự kiện quan trọng, góp phần làm sáng tỏ các khía cạnh lý luận, nhận diện vấn đề thực tiễn, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để thực hiện mục tiêu đưa thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, đóng vai trò dẫn dắt phát triển đất nước.

Phó Thủ tướng khẳng định hệ thống thể chế, pháp luật là một yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của mỗi quốc gia.

Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn đặc biệt quan tâm công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật, xác định đây là một trong ba đột phá chiến lược; đã ban hành, triển khai thực hiện hiệu quả nhiều chủ trương, đường lối, cơ chế, chính sách đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác xây dựng, thi hành pháp luật và đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Đặc biệt, chúng ta đã ban hành Nghị quyết 27 về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Đây là những chủ trương mang tính lịch sử, định hướng cho sự phát triển của hệ thống pháp luật Việt Nam trong thời gian vừa qua và trong thời gian tới.

Việt Nam đã thiết lập được khung cấu trúc pháp luật cơ bản, khá đầy đủ. Hệ thống pháp luật cơ bản đáp ứng được nhu cầu điều chỉnh các quan hệ xã hội ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội với khoảng gần 300 luật, bộ luật, pháp lệnh cùng nhiều văn bản quy phạm pháp luật dưới luật khác đang còn hiệu lực.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long phát biểu khai mạc. Ảnh: MOJ.

Theo Phó Thủ tướng, công tác xây dựng và thực thi pháp luật được đổi mới về cả tư duy, cách làm; chuyển từ tư duy có phần thiên về tập trung quản lý sang chủ động dẫn dắt, từ xử lý từng vụ việc sang kiến tạo hành lang pháp lý dài hạn. Nhiều cơ chế, chính sách đã được ban hành, kịp thời tháo gỡ nhiều "điểm nghẽn" trong hệ thống pháp luật, xử lý nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình phát triển.

Hệ thống pháp luật đã xác lập được sự phân tầng giữa các loại văn bản với trật tự thứ bậc hiệu lực pháp lý cơ bản rõ ràng, phù hợp, giúp xác lập trật tự pháp lý trong điều chỉnh hành vi của các chủ thể trong xã hội, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp trong xây dựng, soạn thảo, thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật.

Nhiều kỹ thuật lập pháp hiện đại đã được tiếp thu và ứng dụng tại Việt Nam như: đánh giá tác động của chính sách; tham vấn ý kiến chuyên gia và người dân; bảo đảm tương thích với các điều ước quốc tế, có tính tới yếu tố hài hòa hóa với các thông lệ pháp luật tiến bộ ở các quốc gia trên thế giới, nhất là trong các lĩnh vực như pháp luật dân sự - kinh tế - thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ, cạnh tranh, bảo vệ dữ liệu cá nhân…

Tuy nhiên, trong công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật còn những hạn chế, bất cập. Phó Thủ tướng đề nghị tại Hội thảo, các cơ quan, các chuyên gia, nhà khoa học tham gia, đóng góp ý kiến, đề xuất sáng kiến cho quá trình tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Các đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: MOJ.

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu đã giới thiệu khái quát những nội dung dự kiến đưa vào dự thảo Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.

Theo Thứ trưởng, về cấu trúc, Đề án được cơ cấu thành 3 phần lớn. Trong đó, phần thứ nhất “Những vấn đề chung về cấu trúc hệ thống pháp luật”. Phần thứ hai “Đánh giá thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam”. Phần thứ ba “Bối cảnh, quan điểm, mục tiêu, giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.

Về Định hướng hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật giai đoạn 2026-2031 và các giai đoạn tiếp theo, dự thảo Đề án tập trung nêu bật các định hướng lớn và các định hướng theo 8 lĩnh vực.

Trong đó, các định hướng lớn như: dành nhiều ưu tiên cho việc xây dựng các luật, tạo nền tảng pháp lý cho quản trị phát triển; thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; khơi thông các nguồn lực phục vụ phát triển; thúc đẩy phát triển các mô hình phát triển mới, các quá trình chuyển đổi.

Mặt khác, mở rộng hợp lý trường hợp luật chuyên ngành được quy định các biện pháp chế tài đặc thù bổ sung cho các biện pháp chế tài được quy định trong Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính, nhằm bảo đảm tính kịp thời và nâng cao hiệu quả điều chỉnh pháp luật…

Đỗ Mến