Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Quang cảnh Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”, sáng 1/11/2025.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long; Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng; Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đồng chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo và đại diện một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý và hoạt động thực tiễn.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long nêu rõ, hội thảo là sự kiện quan trọng, góp phần làm sáng tỏ các khía cạnh lý luận, nhận diện vấn đề thực tiễn, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để thực hiện mục tiêu đưa thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, đóng vai trò dẫn dắt phát triển đất nước.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long phát biểu khai mạc hội thảo

Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh, Việt Nam đã thiết lập được khung cấu trúc pháp luật cơ bản, khá đầy đủ; hệ thống pháp luật cơ bản đáp ứng được nhu cầu điều chỉnh các quan hệ xã hội ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội với khoảng gần 300 luật, bộ luật, pháp lệnh cùng nhiều văn bản quy phạm pháp luật dưới luật khác đang còn hiệu lực.

Công tác xây dựng và thực thi pháp luật được đổi mới về cả tư duy, cách làm; chuyển từ tư duy có phần thiên về tập trung quản lý sang chủ động dẫn dắt, từ xử lý từng vụ việc sang kiến tạo hành lang pháp lý dài hạn. Nhiều cơ chế, chính sách đã được ban hành, kịp thời tháo gỡ nhiều "điểm nghẽn" trong hệ thống pháp luật, xử lý nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình phát triển.

Hệ thống pháp luật đã xác lập được sự phân tầng giữa các loại văn bản với trật tự thứ bậc hiệu lực pháp lý cơ bản rõ ràng, phù hợp, giúp xác lập trật tự pháp lý trong điều chỉnh hành vi của các chủ thể trong xã hội, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp trong xây dựng, soạn thảo, thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật.

Nhiều kỹ thuật lập pháp hiện đại đã được tiếp thu và ứng dụng tại Việt Nam như: đánh giá tác động của chính sách; tham vấn ý kiến chuyên gia và người dân; bảo đảm tương thích với các điều ước quốc tế, có tính tới yếu tố hài hòa hóa với các thông lệ pháp luật tiến bộ ở các quốc gia trên thế giới, nhất là trong các lĩnh vực như pháp luật dân sự - kinh tế - thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ, cạnh tranh, bảo vệ dữ liệu cá nhân…

Bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cũng chỉ rõ, công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật còn những hạn chế, bất cập. Một số chủ trương, định hướng của Đảng chưa được thể chế hóa kịp thời, đầy đủ, hoặc đã được thể chế hóa nhưng tính khả thi chưa cao; tư duy xây dựng pháp luật trong một số lĩnh vực còn thiên về quản lý; chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa thực sự đáp ứng yêu cầu thực tiễn, chưa hực sự tạo môi trường thực sự thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo; phân cấp, phân quyền, chuyển đổi số trong xây dựng pháp luật còn bất cập, chưa được chú trọng đúng mức.

Trước yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới, hệ thống pháp luật hiện hành cần được rà soát, đánh giá để tiếp tục hoàn thiện cả về nội dung và cấu trúc theo hướng hiện đại, hợp lý, bảo đảm bao phủ được các ngành, lĩnh vực mới nổi và các xu hướng phát triển mới, góp phần xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, minh bạch, khả thi, mang tính kiến tạo, xây dựng môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người dân và doanh nghiệp.

Nhấn mạnh các yêu cầu này, Phó Thủ tướng đề nghị các cơ quan, các chuyên gia, nhà khoa học tham gia, đóng góp ý kiến, đề xuất sáng kiến cho quá trình tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật; trong đó tập trung thảo luận, tập trung thảo luận, làm rõ căn cứ lý luận, nền tảng cho việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Những cơ sở lý luận xưa nay chúng ta sử dụng để xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam có điểm gì cần bổ sung, phát triển không?

Các đại biểu tham dự hội thảo

Cùng với đó, đánh giá thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay, trong đó làm rõ: mức độ bao phủ của các lĩnh vực của đời sống xã hội và sự phù hợp với yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật; việc xác định đầy đủ các nguồn pháp luật hoặc hình thức pháp luật; việc phân định pháp luật thành các ngành, lĩnh vực; việc duy trì kỷ luật, kỷ cương và yêu cầu bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp của các văn bản quy phạm pháp luật; mối quan hệ giữa pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế; về kỹ thuật lập pháp, khả năng thi hành.

“Cần xác định cụ thể phương hướng, giải pháp, lộ trình hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam để khắc phục những hạn chế, bất cập, xây dựng một cấu trúc hệ thống pháp luật hoàn thiện hơn để Nhà nước và các chủ thể phát huy đúng vai trò, vị trí, trách nhiệm trong tiến trình phát triển của đất nước”, Phó Thủ tướng yêu cầu.

Việc tổ chức Hội thảo nhằm góp phần xác định cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất các giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng bảo đảm bao quát được đầy đủ các lĩnh vực đời sống kinh tế, chính trị, xã hội cần điều chỉnh bằng pháp luật, tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới, trước mắt cho giai đoạn 2026 - 2031 với tầm nhìn đến năm 2045; làm tiền đề xây dựng Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Kết quả Hội thảo góp phần quan trọng để hoàn thiện dự thảo Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” trình Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật tại Phiên họp của Ban Chỉ đạo trong tháng 12/2025, đồng thời góp phần xây dựng Định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI (2026 - 2031).

Song Hà